Đồng tình chủ trương có một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc

Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, chiều 22/10, Quốc hội thảo luận ở tổ về 3 dự án luật liên quan đến lĩnh vực giáo dục và đào tạo, gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Cần hướng dẫn cụ thể cơ chế lựa chọn, sử dụng sách giáo khoa để tránh áp dụng cứng nhắc

Góp ý về Điều 32 quy định sách giáo khoa giáo dục phổ thông, đại biểu Ma Thị Thúy (Đoàn Tuyên Quang) đồng tình với chủ trương Nhà nước cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất trên phạm vi toàn quốc.

Theo đại biểu, việc này bảo đảm công bằng trong tiếp cận giáo dục, đặc biệt đối với vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi - nơi điều kiện kinh tế, cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên còn hạn chế.

Đại biểu Ma Thị Thúy nêu ý kiến thảo luận tổ. (Ảnh: DUY LINH)

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng cần làm rõ phạm vi “một bộ sách giáo khoa thống nhất” là sách giáo khoa bắt buộc sử dụng trên toàn quốc hay chỉ là bộ sách giáo khoa chuẩn do Nhà nước biên soạn và phát hành miễn phí, còn các bộ khác được quyền lựa chọn?

Đại biểu đề nghị Chính phủ hướng dẫn cụ thể cơ chế lựa chọn, sử dụng sách giáo khoa để tránh tình trạng áp dụng cứng nhắc, gây xáo trộn, lãng phí khi đã đầu tư nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau theo chương trình hiện hành.

Về quy định miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, đại biểu Ma Thị Thúy bày tỏ đồng tình và nhấn mạnh đây là chính sách nhân văn, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo. Đại biểu đề nghị tại dự thảo Luật cần làm rõ cơ chế cung cấp, quản lý, tái sử dụng sách giáo khoa.

Đồng thời, cần phải tính đến chính sách khuyến khích thư viện sách giáo khoa dùng chung tại các trường, đặc biệt ở vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn; tránh tình trạng lãng phí khi học sinh nhận sách giáo khoa miễn phí nhưng không có trách nhiệm giữ gìn, tái sử dụng.

Có chung quan điểm khi thảo luận tổ, đại biểu Dương Khắc Mai (Đoàn Lâm Đồng) tán thành quy định thống nhất một bộ sách giáo khoa chung trên toàn quốc.

Đại biểu nêu thực tế qua tiếp xúc cử tri tại địa phương, nhiều phụ huynh bày tỏ sự trăn trở về vấn đề sách giáo khoa, khi có nhiều bộ sách có thể gây khó khăn cho các em học sinh nếu như muốn xin chuyển trường có sử dụng các bộ sách giáo khoa khác nhau.

Ngoài ra, đại biểu cũng kiến nghị, cần phải xem xét quy định rõ việc in ấn bộ sách này như thế nào, để có thể truyền nối được, tránh lãng phí nguồn lực, giảm gánh nặng cho phụ huynh và học sinh.

Quang cảnh phiên thảo luận tổ chiều 22/10. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Đại biểu Thái Văn Thành (Đoàn Nghệ An) nhận định, việc áp dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa chung trên toàn quốc không chỉ bảo đảm cơ hội tiếp cận bình đẳng cho học sinh mà còn tạo thuận lợi cho công tác quản lý của cơ quan nhà nước về giáo dục, quản trị nhà trường, giảm bớt sự phức tạp khi học sinh chuyển trường.

Bên cạnh nội dung về sách giáo khoa, một số đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục khác cũng nhận được sự đồng tình của các đại biểu Quốc hội, như quy định văn bằng, chứng chỉ có thể cấp dưới dạng điện tử hoặc số.

Nhất trí quy định này phù hợp với xu thế chuyển đổi số và tạo thuận lợi cho việc quản lý, xác minh, song các đại biểu đề nghị cần làm rõ giá trị pháp lý, tính bảo mật của văn bằng điện tử/số cũng như cơ chế quản lý dữ liệu văn bằng quốc gia, bảo đảm an toàn, minh bạch và chống làm giả...

Đồng tình "luật hóa" vai trò của doanh nghiệp trong giáo dục nghề nghiệp

Tham gia ý kiến thảo luận về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn TP Hải Phòng) quan tâm đến quy định tại Chương 6 của dự thảo về vai trò, quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp.

Đại biểu khẳng định đây là một "bước tiến quan trọng" nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về xã hội hóa, gắn kết đào tạo với thị trường lao động và phát triển kinh tế tư nhân.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga phát biểu ý kiến trong phiên thảo luận tổ. (Ảnh: DUY LINH)

Dự thảo luật đã có bước chuyển quan trọng, từ chỗ "đào tạo nghề để cung cấp lao động cho doanh nghiệp" sang "đào tạo nghề trong sự tham gia chủ động của doanh nghiệp". Các quy định về quyền lợi (được khấu trừ thuế khi đào tạo) và trách nhiệm (bố trí chuyên gia, trả lương thực tập) đã đưa doanh nghiệp trở thành "mắt xích chủ động", thay vì chỉ thụ động tiếp nhận đầu ra.

Trong bối cảnh kinh tế chuyển đổi số, việc luật hóa rõ vai trò của doanh nghiệp là "điều kiện tiên quyết" để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực kỹ thuật, kỹ năng nghề, vốn đang là "điểm yếu và cũng là điểm nghẽn" của thị trường lao động Việt Nam.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga cũng chỉ rõ thực trạng mối liên hệ giữa nhà trường và doanh nghiệp hiện nay còn "rất lỏng lẻo, hình thức và thiếu chiều sâu". Nguyên nhân là do: nhiều doanh nghiệp (đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa) vẫn xem đào tạo nghề là "chi phí chứ không phải là lợi ích lâu dài"; hệ thống giáo dục nghề nghiệp còn "nặng về đào tạo trong trường, lớp", chương trình chậm cập nhật, cơ sở vật chất lạc hậu. Hậu quả là doanh nghiệp phải "đào tạo lại", gây lãng phí lớn nguồn lực xã hội.

Từ việc phân tích kinh nghiệm quốc tế thành công, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đề xuất 4 kiến nghị cụ thể để hoàn thiện dự thảo.

Một là, bổ sung "cơ chế hợp đồng" ba bên: Nhà nước - Cơ sở giáo dục nghề nghiệp - Doanh nghiệp. Hợp đồng này phải xác định rõ trách nhiệm chia sẻ chi phí đào tạo, đánh giá kết quả và cam kết tuyển dụng sau đào tạo.

Hai là, quy định rõ hơn về ưu đãi tài chính. Khoản 5 Điều 32 (khấu trừ thuế) cần có "hướng dẫn cụ thể về tỷ lệ, thủ tục, tiêu chí công nhận chi phí hợp lệ", thay vì chỉ là quy định khung.

Ba là, đối với doanh nghiệp FDI, đại biểu đề nghị nghiên cứu yêu cầu "tỷ lệ tối thiểu về đào tạo nghề hoặc chuyển giao kỹ năng cho lao động Việt Nam". Đại biểu cho rằng đây vừa là biện pháp tăng nội lực quốc gia, vừa là công cụ buộc doanh nghiệp FDI phải thực hiện trách nhiệm xã hội.

Bốn là, khuyến khích mô hình "doanh nghiệp - trường nghề đồng sở hữu". Theo đó, doanh nghiệp góp vốn đầu tư, được quyền đồng quản lý chương trình và sử dụng học viên như nguồn nhân lực dự bị, đảm bảo đào tạo sát thực tế và giải quyết việc làm ngay sau khi tốt nghiệp.

Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn phát biểu trong phiên thảo luận tổ. (Ảnh: THỦY NGUYÊN)

Về việc cấp chứng chỉ, văn bằng, đại biểu Nguyễn Thị Lan Anh (Đoàn Lào Cai) tán thành quy định việc cấp do người đứng đầu cơ sở giáo dục nhằm bảo đảm tính tập trung, trách nhiệm cá nhân trong quản lý và chất lượng đào tạo, phù hợp với thông lệ trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, trong thực tế tổ chức đào tạo nghề, đặc biệt là các loại hình đào tạo khác như dưới 3 tháng, thường xuyên, hoặc bồi dưỡng, số lượng học viên rất nhiều và thường xuyên liên tục, trong khi người đứng đầu cơ sở giáo dục nghề nghiệp có thể vắng mặt dài ngày hoặc bận công tác ở thôn bản xa xôi (nơi cấp chứng chỉ), dẫn đến khó khăn và chậm trễ trong việc ký chứng chỉ khi bế giảng.

Do đó, đại biểu đề nghị nên quy định cho cấp phó có thể ký chứng chỉ đối với phạm vi là chứng chỉ đào tạo thường xuyên, nhằm giảm tải thủ tục hành chính và bảo đảm việc cấp chứng chỉ kịp thời. Đối với văn bằng chính quy, đương nhiên phải do người đứng đầu ký. Đại biểu cũng nhấn mạnh việc này cần đi kèm với quy chế chặt chẽ, trách nhiệm rõ ràng, tăng cường kiểm soát chất lượng để tránh tình trạng lạm dụng cấp tràn lan.

VĂN TOẢN