Đột quỵ ở người trẻ không còn là hiếm

Tai biến mạch máu não hay đột quỵ não là bệnh cảnh gây ra bởi tình trạng thiếu máu nhu mô hoặc chảy máu trong não. Bệnh xảy ra đột ngột khi dòng máu cung cấp lên não bị ngưng trệ do vỡ mạch máu hoặc tắc mạch máu. Đây là nguyên nhân gây tàn phế hàng đầu thế giới và là nguyên nhân thứ 3 gây tử vong ở Việt Nam. Trong số đó, 2/3 số bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não. Lứa tuổi trung bình bị đột quỵ thường trên 60.

Tuy nhiên hiện nay, số lượng và biểu hiện đột quỵ đang gia tăng ở giới trẻ. Khác với người lớn tuổi, đột quỵ thường do tình trạng xơ vữa, hẹp mạch máu não hoặc tăng huyết áp, đột quỵ ở người trẻ thường xảy ra đột ngột và có căn nguyên khác biệt. Cụ thể như: dị dạng mạch máu não - là các bất thường về giải phẫu của mạch máu não - như phình động mạch não, thông động tĩnh mạch, u mạch; các bệnh lý tim mạch như rối loạn nhịp tim, bệnh van tim, gây hình thành huyết khối trong các buồng tim, bệnh lý về đông máu...

Bác sĩ kiểm tra phim chụp cho một bệnh nhân 35 tuổi đã từng bị tai biến.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đột quỵ như cholesterol cao, tăng huyết áp, stress, đái tháo đường, những tác nhân của cuộc sống hiện đại đã góp phần làm gia tăng nguy cơ đột quỵ ở người trẻ. Điều đáng sợ là triệu chứng đột quỵ ở những người ở độ tuổi 20 có thể hơi khác so với người lớn tuổi nên người nhà thường chủ quan, không đưa đi cấp cứu sớm và chưa biết cách sơ cứu ban đầu trước khi đưa người bệnh đến bệnh viện.

Hiện nay người bệnh nhập viện do bị đột quỵ ngày càng gia tăng. Thực ra, đột quỵ mặc dù chẩn đoán là đột quỵ não cho nên mọi người thường chỉ nghĩ là đột quỵ não, nhưng thực tế đột quỵ não là hậu quả của rất nhiều bệnh như: bệnh lý tim mạch có thể đột quỵ như tắc khối ở tim di chuyển lên não gây tắc mạch não, tăng mỡ máu gây xơ vữa thành mạch, hút thuốc lá, uống rượu nhiều, bị stress... đều là những yếu tố nguy cơ gây đột quỵ.

Bệnh đột quỵ não với những dấu hiệu không khó để nhận biết như: thấy xuất hiện liệt vận động hoặc rối loạn cảm giác ở một bên của cơ thể. Có thể liệt chi trên hoặc chi dưới hay chỉ là tê bì các chi. Hoặc thấy một bên miệng bị trễ xuống. Có vấn đề khi nói: nói khó hoặc khó khăn khi tìm từ phù hợp, hoặc không hiểu lời người khác nói; mắt nhìn mờ, giảm thị lực hoặc mù hoàn toàn một bên mắt hoặc đột ngột thấy đau đầu dữ dội, đặc biệt kèm theo buồn nôn và chóng mặt; đi loạng choạng và mất phối hợp động tác.

Tuy nhiên, có người bệnh khởi phát bởi tình trạng đau đầu dữ dội, nôn, gáy cứng, nhìn mờ, đi vệ sinh không tự chủ, hoặc cá biệt có bệnh nhân mất ý thức, hôn mê ngay từ đầu. Khi có các biểu hiện trên, người bệnh và gia đình cần bình tĩnh, gọi ngay cấp cứu 115 hoặc bệnh viện gần nhất có khả năng điều trị tai biến mạch máu não, vận chuyển người bệnh an toàn và sớm nhất có thể. Tuyệt đối không tự ý dùng các mẹo dân gian như cạo gió, chích máu 10 đầu ngón tay, một số loại thuốc đột quỵ truyền miệng hoặc được quảng cáo.

Tại bệnh viện, các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám cần thiết để chẩn đoán và điều trị như dùng thuốc tiêu sợi huyết hoặc lấy huyết khối động mạch bằng dụng cụ trong trường hợp đột quỵ thiếu máu não những giờ đầu; hoặc nút mạch cầm máu, phẫu thuật lấy máu tụ trong trường hợp xuất huyết não. Lưu ý, các chỉ định can thiệp này cần được tiến hành sớm, quá thời gian “cửa sổ vàng” như 4-5 giờ với việc dùng thuốc tiêu sợi huyết hoặc quá 6 giờ với trường hợp lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học, can thiệp trên không còn ý nghĩa.

Hiện nay, vẫn còn rất nhiều người dân do chưa thật sự hiểu biết về bệnh đột quỵ não dẫn đến nhầm tưởng với một cơn cảm gió thông thường nên không đến bệnh viện ngay mà lại tự ý mua thuốc cảm uống hoặc chỉ đánh gió cho đến khi bệnh trở nên nặng mới nhập viện thì lúc này khả năng để hồi phục là rất khó khăn và để lại di chứng nặng nề.

Dự phòng đột quỵ ở người trẻ bằng các biện pháp chung là kiểm soát các bệnh lý nền như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, bệnh van tim; thay đổi lối sống bằng bỏ thuốc lá, hạn chế rượu, bia; tăng cường vận động thể thao; tránh bị lạnh đột ngột và căng thẳng. Những người có nguy cơ cao như đau đầu dai dẳng, huyết áp dao động, tiền sử gia đình nhiều người đột quỵ có thể làm thêm các thăm khám chuyên khoa thần kinh, tim mạch, chụp phim sọ não - mạch não nhằm phát hiện các dị dạng mạch máu não chưa có triệu chứng. Phát hiện sớm, đưa người bệnh đến cơ sở y tế là yếu tố then chốt làm giảm thiểu nguy cơ tử vong và tàn phế. Điều cần thiết để phòng ngừa đột quỵ là mọi người nên đo huyết áp hàng ngày.

BS. Trần Tâm