Dự án đường sắt trọng điểm 'phát lực' cho nhiều doanh nghiệp hạ tầng

Các dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam sẽ góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ

Động lực “dự án đường sắt trọng điểm”

Đầu tuần qua, Văn phòng Chính phủ đã công bố kết luận của Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo các công trình, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt sau phiên họp thứ 3. Kết luận này xác định rõ nhiệm vụ của các bộ, ban, ngành trong việc chuẩn bị công tác giải phóng mặt bằng cho các dự án đường sắt trọng điểm, ưu tiên là Đường sắt cao tốc Bắc - Nam và Đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.

Theo Dragon Capital, dự án Đường sắt cao tốc Bắc - Nam có nhiều điểm tương đồng với dự án Đường sắt Bắc Kinh - Thượng Hải (Trung Quốc) về suất đầu tư, chiều dài và thời gian di chuyển (khoảng 6 giờ). Tại thời điểm khởi công đường sắt Bắc Kinh - Thượng Hải, lượng hành khách hàng không trên tuyến nội địa lớn thứ hai thế giới là 9 triệu lượt/năm. Trong khi đó, hiện nay, lượng hành khách chặng Hà Nội - TP.HCM đã đạt 11 triệu lượt/năm, cho thấy nhu cầu đi lại là rất lớn. Thống kê cũng chỉ ra rằng, dự án đường sắt Bắc Kinh - Thượng Hải đã mang lại giá trị kinh tế nội sinh tốt nhất Trung Quốc, đóng góp 900 tỷ USD (tương đương 1% GDP nước này), gia tăng 22% giá trị du lịch cho hai thành phố kết nối và tăng 3 - 13% giá bất động sản ở các khu vực gần nhà ga.

Từ bài học của Trung Quốc, ông Lê Tuấn Anh, Giám đốc Dragon Capital nhận định: “Nếu đường sắt cao tốc Bắc - Nam được triển khai sẽ dịch chuyển nền kinh tế theo cách chưa từng tưởng tượng được. Trước hết, trong quá trình xây dựng, dự án tác động tăng trưởng 1% GDP mỗi năm, tạo ra 200.000 việc làm và gia tăng 33 tỷ USD giá trị cho ngành xây dựng”.

Thay đổi tiếp theo là việc định hình lại toàn bộ cấu trúc vành đai đô thị, hình thành các đô thị vệ tinh, cụm kinh tế dọc các tuyến đường sắt ở miền Bắc và thay đổi diện mạo du lịch ở miền Nam. Đặc biệt, dự án này sẽ góp phần giảm chi phí logistics, vốn đang ở mức cao nhất khu vực (18% GDP). Tại Trung Quốc, chi phí logistics đã giảm sâu sau khi các tuyến đường sắt cao tốc được xây dựng. Điều này cho thấy, dự án đường sắt Bắc - Nam và các dự án trọng điểm khác chắc chắn sẽ giúp giảm chi phí logistics của Việt Nam, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế một cách hiệu quả.

Đến thời điểm hiện tại, theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các địa phương đã lên dự toán hàng chục nghìn tỷ đồng để chuẩn bị giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam. Mỗi địa phương cũng chuẩn bị khởi công ít nhất một dự án tái định cư cho Đường sắt cao tốc Bắc - Nam và Đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Sức nóng tăng trưởng từ các dự án đầu tư công đường sắt cao tốc và các tuyến đường sắt nội đô sẽ bắt đầu lan tỏa, bên cạnh các dự án đường bộ cao tốc đang được triển khai.

Một số doanh nghiệp hưởng lợi

Các doanh nghiệp hưởng lợi từ dự án đường sắt cao tốc dễ nhận diện nhất là Tập đoàn Hòa Phát (mã HPG). Dự án nhà máy sản xuất đường ray của Hòa Phát sẽ khởi công vào ngày 19/8, cùng ngày với lễ khởi công đồng loạt giải phóng mặt bằng cho dự án đường sắt cao tốc trên cả nước. Dự kiến, dự án đường sắt cao tốc sẽ cần khoảng 400.000 tấn thép làm đường ray. Nhu cầu thép hình cho ngành công nghiệp chế tạo sẽ duy trì, cho phép Hòa Phát tối ưu hóa và tối đa hóa sản xuất thép ray và thép hình trong tương lai. Hơn nữa, nhu cầu vững chắc đối với thép xây dựng và các sản phẩm thép khác dự kiến có thể đạt tới 10 triệu tấn, được thúc đẩy bởi các hoạt động xây dựng dân dụng nói chung diễn ra song song với các dự án đường sắt cao tốc.

Công ty cổ phần Lizen (mã LCG) là doanh nghiệp đầu tiên công bố kế hoạch huy động 1.000 tỷ đồng để tăng vốn chủ sở hữu, phục vụ tham gia các dự án hạ tầng trọng điểm, trong đó có 300 tỷ đồng đầu tư vào thiết bị.

Ông Bùi Dương Hùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Lizen cho biết, Công ty nhận thức rõ rằng hạ tầng đường sắt tốc độ cao đòi hỏi yêu cầu kỹ thuật chuyên biệt so với hạ tầng đường bộ cao tốc. Trong đó, cơ cấu hạng mục chính của loại hình công trình này trung bình gồm: cầu cạn 40%, nền đường 30%, điện 20%, hầm 10%. Lĩnh vực hầm chỉ chiếm 10%, còn cầu cạn, nền đường và điện chiếm tỷ trọng 90% - đều là những lĩnh vực thuộc năng lực cốt lõi của Lizen.

“Chúng tôi đã có sẵn nguồn lực máy móc thiết bị hiện đại đồng bộ để có thể đáp ứng yêu cầu triển khai thi công dự án và Lizen sẵn sàng đầu tư mới để mở rộng năng lực thi công”, ông Hùng nói và cho biết thêm, Công ty đã hợp tác với đối tác trong và ngoài nước để đào tạo các kỹ sư đường sắt, chuẩn bị nhân lực đáp ứng yêu cầu thi công dự án đường sắt.

Trong khi đó, Đèo Cả là tập đoàn có thế mạnh về hầm, hiện đang thi công hầm đường sắt Quảng Bình, là hầm đường sắt triển khai mới trong khoảng 100 năm nay.

Ông Nguyễn Quang Huy, Tổng Giám đốc Tập đoàn Đèo Cả, thành viên Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Đầu tư hạ tầng Đèo Cả (mã HHV) chia sẻ, Đèo Cả đã đi thăm quan đường sắt cao tốc Trung Quốc, cử người đi đào tạo tại các tập đoàn lớn ở châu Âu về đường sắt và biến công trường thành thao trường đào tạo đội ngũ công nhân để tham gia dự án đường sắt. Đèo Cả đã đặt hàng các thiết bị số như khoan hầm tự động hay lu tự động với Tổng công ty Công nghiệp nặng Trung Quốc và sẵn sàng đặt các thiết bị chuyên dụng khác để tham gia thi công các dự án đường sắt trọng điểm khi được Nhà nước giao nhiệm vụ.

Đèo Cả mới đây đại diện cho liên danh gồm bốn doanh nghiệp - trong đó có Fecon (Việt Nam), PowerChina và SUCG (Trung Quốc) - bày tỏ mong muốn tham gia triển khai các dự án đường sắt đô thị tại TP.HCM, đặc biệt là tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương). Trước đó, liên danh DCH - gồm Tập đoàn Đại Dũng, Tổng công ty Xây dựng số 1 (mã CC1) và Tập đoàn Hòa Phát - đã gửi đề xuất lên UBND TP.HCM với mong muốn được giao vai trò tổng thầu EPC dự án metro số 2.

Đại diện nhà thầu Ricons, ông Trần Quang Quân, Chủ tịch Hội đồng quản trị, gần đây cũng chia sẻ rằng, Công ty đã có sự chuẩn bị từ sớm cho việc mở rộng mảng hạ tầng, bao gồm các dự án đường cao tốc, đường sắt đô thị, đường sắt Bắc - Nam và các công trình công nghiệp nặng. Ricons đã thành lập nhiều tổ chuyên gia để nghiên cứu và làm việc chuyên sâu về lĩnh vực hạ tầng, đồng thời tổ chức nhiều chuyến công tác nước ngoài nhằm học hỏi cách làm.

“Thời điểm rõ ràng, chúng tôi mới công bố. Tuy nhiên, Ricons đã có sự chuẩn bị. Sắp tới, bên cạnh các dự án dân dụng và công nghiệp, Ricons sẽ có thêm các dự án hạ tầng”, ông Quân nói.

Với Coteccons (mã CTD), nhà thầu đã có những bước tiến quan trọng trong lĩnh vực hạ tầng, gần đây được đánh giá sẽ hưởng lợi khi dự án hạ tầng đường sắt trọng điểm được triển khai. Coteccons vừa liên doanh với Tổng công ty Xây dựng số 1 và Fecon trúng thầu dự án nhà để xe sân bay Long Thành trị giá 3.100 tỷ đồng.

Thi công các dự án đường sắt trọng điểm được chia làm hai phần. Phần đường, các công ty trong nước hoàn toàn có thể triển khai. Phần thứ hai, từ ray trở lên, đòi hỏi trình độ điện khí hóa, thông tin tín hiệu cần liên doanh liên kết với các tập đoàn nước ngoài để học hỏi. Các nhà thầu có khả năng tiếp thu công nghệ thi công sẽ được ưu tiên lựa chọn.

Theo chỉ đạo của Chính phủ, dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt đô thị thành phố Hà Nội, tuyến số 5 (Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc) đang nỗ lực chuẩn bị để đảm bảo khởi công vào ngày 19/12/2025, cùng thời điểm khởi công tuyến đường sắt liên vận Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Tuyến cao tốc đường sắt Bắc - Nam sẽ triển khai giải phóng mặt bằng từ ngày 19/8/2025 và dự kiến khởi công xây dựng vào cuối năm 2026.

Thu Hương