Dự án hồ chứa nước hơn 5.500 tỉ đồng ì ạch

Dự án hồ chứa nước Bản Mồng do Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 4 (gọi tắt là Ban 4) - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) làm chủ đầu tư. Dự án được phê duyệt từ năm 2009 với nguồn vốn hơn 3.700 tỉ đồng, khởi công năm 2010 và dự kiến thi công trong 5 năm 2010 - 2015.

Hồ chứa nước Bản Mồng khởi công năm 2010, dự kiến thi công trong 5 năm 2010 - 2015 nhưng đến nay vẫn chưa thể đưa vào sử dụng

Đội vốn hơn 1.800 tỉ đồng

Dự án hồ chứa nước Bản Mồng được xây dựng trên sông Hiếu, chủ yếu thuộc địa bàn các huyện Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Nghĩa Đàn của tỉnh Nghệ An và một phần huyện Như Xuân, tỉnh Thanh Hóa.

Công trình có lòng hồ rộng 25 km2, dung tích 225 triệu m3, phục vụ tưới tiêu gần 19.000 ha đất sản xuất nông nghiệp của các huyện Quỳ Hợp, Nghĩa Đàn, Tân Kỳ, Anh Sơn và thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An. Ngoài ra, hồ chứa này còn có tác dụng cắt lũ cho hạ du sông Hiếu vào mùa mưa và cấp nước cho sông Cả vào mùa khô.

Tuy nhiên, sau 14 năm triển khai xây dựng, hồ chứa nước Bản Mồng vẫn chưa thể đưa vào vận hành, gây không ít hệ lụy cho người dân địa phương cũng như sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực miền Tây Nghệ An. Có mặt tại công trình này mới đây, phóng viên ghi nhận nhiều hạng mục dự án được đầu tư xây dựng với số tiền hàng nghìn tỉ đồng như: nhà điều hành, đập, nhà máy thủy điện, hệ thống kênh tiêu… "đắp chiếu" suốt thời gian dài.

Do thi công kéo dài, dự án hồ chứa nước Bản Mồng sau đó được điều chỉnh tăng thêm 1.808 tỉ đồng, nâng tổng số vốn giai đoạn 1 lên 5.552 tỉ đồng. Thế nhưng, đến cuối năm 2024, dự án này vẫn chưa hoàn thành.

Ngoài ra, để thực hiện dự án hồ chứa nước Bản Mồng, Quốc hội đã thông qua chủ trương chuyển mục đích sử dụng hơn 1.130 ha rừng trên địa bàn 2 tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa. Trong đó, Nghệ An có gần 545 ha rừng tự nhiên và rừng trồng.

Năm 2021, Nghệ An đã ban hành quyết định chuyển mục đích sử dụng hơn 360 ha rừng, gần 185 ha còn lại chờ Bộ NN-PTNT bố trí tiếp kinh phí trồng rừng thay thế. Tỉnh cũng phê duyệt phương án trồng rừng thay thế bằng hình thức nộp tiền, tổng cộng hơn 36,2 tỉ đồng. Tỉnh đã ban hành 3 quyết định phân bổ kinh phí cho các đơn vị chủ rừng để thực hiện, đang triển khai trồng hơn 233 ha.

Hồ chứa nước Bản Mồng khởi công năm 2010, dự kiến thi công trong 5 năm 2010 - 2015 nhưng đến nay vẫn chưa thể đưa vào sử dụng

Hoàn thành trước ngày 31-12-2025?

Liên quan việc thi công kéo dài, ngày 23-10-2024, Bộ NN-PTNT đã họp với Ban Chỉ đạo thực hiện dự án hồ chứa nước Bản Mồng giai đoạn 1 của tỉnh Nghệ An. Theo Bộ NN-PTNT, hợp phần xây dựng của dự án đến nay đã đạt trên 95%, trong khi khâu bồi thường, giải phóng mặt bằng (do 2 tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa phụ trách) vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Bộ NN-PTNT cho rằng tỉnh Nghệ An phải ban hành quyết định điều chỉnh dự án thành phần hợp phần bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trước ngày 31-10-2024. Với hạng mục kênh tiêu Châu Bình, nếu chưa duyệt điều chỉnh lần này thì hoàn thành thiết kế cơ sở chậm nhất trước ngày 20-11-2024 để kịp triển khai bước tiếp theo, bảo đảm việc tiêu thoát nước và an toàn cho khu vực vào mùa mưa lũ năm 2025.

Hồ chứa nước Bản Mồng khởi công năm 2010, dự kiến thi công trong 5 năm 2010 - 2015 nhưng đến nay vẫn chưa thể đưa vào sử dụng

Bộ NN-PTNT yêu cầu Sở NN-PTNT tỉnh Nghệ An phối hợp với các huyện ở địa phương tập trung đẩy nhanh thực hiện dự án. Bên cạnh đó, rà soát tiến độ, đánh giá rõ việc thực hiện thời gian qua so với kế hoạch, xác định nguyên nhân chậm và giải pháp khắc phục; lập kế hoạch, tiến độ thực hiện và giải ngân những tháng còn lại của năm 2024 và năm 2025, bảo đảm hoàn thành dự án trước ngày 31-12-2025. Bộ NN-PTNT cũng đề nghị trước ngày 31-12-2024, UBND tỉnh Nghệ An bổ sung chỉ tiêu đất thủy lợi còn thiếu để triển khai dự án hồ chứa nước Bản Mồng giai đoạn 2.

Ông Nguyễn Hoàng Hiệp, Thứ trưởng Bộ NN-PTNT, nhấn mạnh dự án hồ chứa nước Bản Mồng là công trình trọng điểm quốc gia. Để hoàn thành giai đoạn 1 của dự án trước ngày 31-12-2025, các địa phương phải chủ động, quyết liệt chỉ đạo thực hiện công trình.

Bộ NN-PTNT đề nghị tỉnh Nghệ An và Thanh Hóa thực hiện nghiêm các kết luận, chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Thủ tướng Chính phủ; chịu trách nhiệm trong việc thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng...

Hồ chứa nước Bản Mồng khởi công năm 2010, dự kiến thi công trong 5 năm 2010 - 2015 nhưng đến nay vẫn chưa thể đưa vào sử dụng

Bài và ảnh: Đức Ngọc