Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế): Hài hòa lợi ích để nâng hiệu quả thu ngân sách

Bối cảnh mới đặt ra vấn đề mới

Ông Mai Xuân Thành, Cục trưởng Cục Thuế cũng khẳng định Luật Quản lý thuế năm 2019 hiện hành đã bộc lộ những hạn chế như một số quy định chưa theo kịp mô hình kinh doanh mới, việc phân cấp phân quyền chưa đủ mạnh và đặc biệt là chưa khai thác tối đa tiềm năng của dữ liệu số trong quản lý thuế.

Đồng quan điểm, ông Trần Quốc Thắng - Phó Tổng giám đốc Deloitte Việt Nam bày tỏ, Luật này đã mang lại nhiều tác động tích cực, góp phần thúc đẩy môi trường kinh doanh phát triển, củng cố niềm tin của doanh nghiệp vào hệ thống chính sách thuế công bằng, minh bạch và hiệu quả. Song bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay xuất hiện nhiều vấn đề mới.

Do đó, việc sửa đổi, bổ sung, điều chỉnh Luật Quản lý thuế lần này là cần thiết và kịp thời.

Tại Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế), cơ quan soạn thảo đã bổ sung 8 nhóm chính sách gồm: phân loại người nộp thuế và quản lý theo đối tượng; quản lý theo chức năng; hợp tác quốc tế về thuế, quản lý thuế quốc tế; quản lý rủi ro và quản lý tuân thủ trong quản lý thuế; quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quản lý thuế; khiếu nại, tố cáo, giải quyết tranh chấp; xử lý vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế; chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin.

Tuy nhiên, bên cạnh đó, nhiều chuyên gia đề nghị tiếp tục rà soát, đánh giá nội dung các chính sách tại hồ sơ Dự thảo Luật để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành và cam kết quốc tế của Việt Nam; đánh giá tính khả thi và hiệu quả, tính hợp lý, công bằng chính sách giữa các đối tượng nộp thuế.

Đảm bảo tính hợp lý, công bằng chính sách giữa các đối tượng nộp thuế khi điều chỉnh chính sách

Hướng tới công bằng chính sách

Tham gia góp ý Dự án Luật này, ông Trần Quốc Thắng nêu quan điểm về quy định cơ quan thông tin, báo chí có nhiệm vụ tuyên truyền, phổ biến pháp luật về thuế, nêu gương thực hiện tốt, phản ánh và phê phán các hành vi vi phạm pháp luật về thuế. Theo đó, cần xem xét bổ sung hướng dẫn chỉ cho phép cơ quan báo chí sử dụng thông tin về kiểm tra, khiếu nại thuế khi có công văn chính thức từ cơ quan quản lý thuế và đúng phạm vi, yêu cầu chủ động của cơ quan này; kiểm soát chặt chẽ việc đưa tin, bình luận đảm bảo không xâm phạm quyền bí mật, quyền và lợi ích hợp pháp của người nộp thuế.

Bên cạnh đó, Việt Nam chính thức áp dụng kê khai và nộp thuế tối thiểu toàn cầu từ kỳ tính thuế năm 2024. Một vấn đề vướng mắc là khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh thêm do kiểm tra thuế của cơ quan thuế có được bổ sung để tính toán lại thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiệu quả cho mục đích tính thuế tối thiểu toàn cầu hay không. Do đó, cần xem xét bổ sung quy định khoản thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh thêm trong quá trình kiểm tra thuế của cơ quan thuế được bổ sung để tính toán lại thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp hiệu quả cho mục đích tính thuế tối thiểu toàn cầu, ông Thắng đề xuất.

Không chỉ vậy, một chuyên gia cho rằng, Dự thảo Luật cũng cân nhắc kỹ các điều luật liên quan đến hộ kinh doanh. Đây là nhóm đối tượng đặc thù, có sự đa dạng về quy mô, phương thức hoạt động và mức độ tuân thủ, vì vậy các quy định cần vừa bảo đảm quản lý chặt chẽ, vừa tạo thuận lợi, khuyến khích hộ kinh doanh phát triển, mở rộng sản xuất kinh doanh và thực hiện nghĩa vụ thuế đầy đủ.

Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA) cho rằng, mức doanh thu 200 triệu đồng/năm thực chất chỉ tương đương khoảng 540.000 đồng/ngày, quá thấp nếu xét chi phí hoạt động của hộ kinh doanh trong bối cảnh hiện nay. Với giá cả nguyên liệu, nhân công và chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, mức doanh thu này khó có thể phản ánh đúng quy mô và hiệu quả hoạt động thực tế của nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Do đó, cần xem xét nâng ngưỡng doanh thu chịu thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với hộ, cá nhân kinh doanh từ mức 200 triệu đồng/năm như Dự thảo lên 400-500 triệu đồng/năm. Trong khi đó, LS. Nguyễn Đức Nghĩa cũng thẳng thắn chỉ ra, bất cập lớn trong các quy định thuế suốt nhiều năm qua là việc sử dụng các con số tuyệt đối cố định, vốn nhanh chóng trở nên lạc hậu trước tốc độ biến động của nền kinh tế. Thay vì quy định cứng ngưỡng doanh thu chịu thuế, pháp luật nên trao quyền cho Chính phủ được linh hoạt điều chỉnh mức này hằng năm, căn cứ vào các biến động giá cả trong rổ hàng hóa, dịch vụ thiết yếu cấu thành chỉ số giá tiêu dùng.

Về tổng thể, ông Trương Chí Trung, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, bên cạnh việc kế thừa các quy định đang phát huy hiệu quả, dự thảo cần tiếp tục được rà soát, hoàn thiện để bảo đảm tính khả thi và sự đồng bộ trong hệ thống pháp luật. Dự thảo cần xác định rõ mục đích sửa đổi của luật và phân tích một cách toàn diện tác động của các quy định mới, đặc biệt khi đặt trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và chuyển đổi số quốc gia; làm rõ hơn về cơ chế giải thích và áp dụng pháp luật khi có tranh chấp, bảo đảm tính nhất quán và minh bạch; luật cần được thiết kế theo hướng thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Ngoài nội dung đã nêu, góp ý xây dựng và hoàn thiện, một số ý kiến cũng cho rằng, Dự án Luật (thay thế) cần hoàn thiện cơ chế quản lý thuế đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số và phát triển kinh tế số, đặc biệt là quản lý thuế đối với các hoạt động thương mại điện tử, kinh doanh trên nền tảng số; hoàn thiện các quy định về đăng ký, kê khai, nộp thuế, nâng cao hiệu quả thu ngân sách; hoàn thiện cơ chế chống thất thu thuế, trốn thuế, gian lận thuế (tăng cường công tác kiểm tra, cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế).

Được biết, theo Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025, Dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, dự kiến diễn ra vào tháng 10/2025.

Võ Giang