Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản: Nhiều quy định tiến bộ, phân cấp rất cụ thể, tháo gỡ vướng mắc về thủ tục

Tiếp tục Kỳ họp thứ Mười, sáng 6/11, Quốc hội Khóa XV, Quốc hội thảo luận tại Tổ về: dự án Luật Xây dựng (sửa đổi); dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản và dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh điều hành phiên thảo luận tổ. Ảnh: Lâm Hiển

Kiểm soát chặt chẽ khoáng sản chiến lược

Tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ và tỉnh Điện Biên, các đại biểu đánh giá Luật Địa chất và Khoáng sản có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 đã sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung bất cập của luật Khoáng sản năm 2010 cho phù hợp với thực tế, phù hợp với yêu cầu quản lý khoáng sản.

Các đại biểu thống nhất tiếp tục sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật để tăng cường kiểm soát chặt chẽ khoáng sản chiến lược (đất hiếm); tạo điều kiện cho khai thác khoáng sản phục vụ các công trình, dự án trọng điểm quốc gia; tăng tính linh hoạt trong việc gia hạn điều chỉnh giấy phép và giảm thủ tục hành chính trong khai thác khoáng sản nhóm III, và IV; đồng thời tháo gỡ các rào cản hành chính liên quan đến các dự án phát triển kinh tế - xã hội liên quan đến hoạt động địa chất khoáng sản.

ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) cho rằng, các nội dung sửa đổi phù hợp với sự vận hành, chức năng, nhiệm vụ thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp. Trong đó, nhiều quy định thông thoáng hơn như:

Quy định sự phân cấp thẩm quyền nhiều hơn và rõ hơn cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh (khoản 4 điều 26 “Chủ tịch UBND cấp tỉnh tổ chức khoanh định, phê duyệt, điều chỉnh khu vực cấm hoạt động khoáng sản, khu vực tạm thời cấm hoạt động khoáng sản”, không phải xin ý kiến của các Bộ như Luật hiện hành).

ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Thẩm quyền của Thủ tướng được phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường (khoản 2 Điều 31; điểm b, khoản 1 Điều 33; khoản 1, khoản 2 Điều 34; điểm d khoản 1 Điều 41;....);

Phân cấp thẩm quyền của Bộ trường cho Chủ tịch UBND cấp tỉnh. Cụ thể, Luật hiện hành quy định tại Điều 55 (Bộ trưởng cấp phép khai thác khoáng sản ở khu vực phù hợp với quy hoạch khoáng sản nhóm I, nhóm II; UBND cấp tỉnh cấp phép ở khu vực phù hợp quy hoạch tỉnh). Dự thảo sửa đổi, bổ sung trình Bộ trưởng cấp cho nhóm I; phân cấp nhóm II cho chủ tịch UBND cấp tỉnh.

Về quy định chuyển tiếp, khoản 1 Điều 111 quy định:

“1. Tổ chức, cá nhân đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền tiếp nhận hồ sơ để giải quyết theo thủ tục hành chính về địa chất, khoáng sản trước ngày luật này có hiệu lực mà chưa có kết quả giải quyết hồ sơ thì tổ chức, cá nhân được lựa chọn thực hiện trình tự, thủ tục, thẩm quyền theo quy định của pháp luật tại thời điểm tiếp nhận hồ sơ hoặc theo quy định của luật này”

Đại biểu Lò Thị Luyến đề nghị không nên quy định xử lý chọn nước đôi như quy định tại khoản 1 sẽ khó khăn cho cả người có thẩm quyền xử lý và quyền lợi của tổ chức, cá nhân đang trình thủ tục vì dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung có một số nội dung được phân cấp thẩm quyền khác với luật hiện hành, ví dụ thẩm quyền thuộc Bộ được phân cấp cho Chủ tịch UBND, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ được phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

"Vậy khi Luật sửa đổi, bổ sung đã có hiệu lực thì những thẩm quyền này đã được phân cấp và quy định rõ thẩm quyền của ai người đó ký. Do đó, cần xem xét lại và cân nhắc nội dung của quy định này. Phải quy định rõ và cụ thể theo hướng: cơ quan đang tiếp nhận hồ sơ xét thấy đến thời điểm luật này có hiệu lực nhưng chưa giải quyết xong và không thuộc thẩm quyền theo quy định của luật này thì có trách nhiệm bàn giao lại hồ sơ đang tiếp nhận cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của luật này để giải quyết", đại biểu đề nghị.

Nhiều quy định rất tiến bộ tháo gỡ vướng mắc về thủ tục

ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) nhận thấy, việc bổ sung chương 7A từ Điều 85a đến điều 85d quy định về quản lý đất hiếm là tài nguyên chiến lược đặc biệt, ưu tiên chế biến sâu và kiểm soát chặt chẽ hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến sử dụng là rất cần thiết và phù hợp với chủ trương hiện nay của Đảng.

Việc chuyển thẩm quyền cấp phép đối với nhóm khoáng sản nhóm II về địa phương, chuyển thẩm quyền phê duyệt khu vực dự trữ khoáng sản quốc gia cho Bộ Nông nghiệp và Môi trường, theo đại biểu Đào Chí Nghĩa là "rất là hợp lý và thể hiện rõ sự phân cấp rất cụ thể của cả bộ ngành Trung ương cũng như địa phương".

ĐBQH Đào Chí Nghĩa (Cần Thơ) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu cũng cho rằng, "việc rút ngắn thời gian ưu tiên nộp hồ sơ khai thác khoáng sản nhóm III từ 36 tháng xuống 18 tháng và sửa đổi ở khoản 1 Điều 48 là một giải pháp rất tích cực. Điều này sẽ chống đầu cơ, thúc đẩy nguồn cung nguyên vật liệu ra thị trường".

Bên cạnh đó, về phân định trách nhiệm trong quy hoạch, dự thảo Luật đã bổ sung điểm h, khoản 2 Điều 4 quy định về thời hạn gia hạn, cấp lại, điều chỉnh giấy phép không phụ thuộc vào thời kỳ của quy hoạch khoáng sản. Đại biểu Đào Chí Nghĩa cho rằng, đây cũng là một quy định rất tiến bộ nhằm tháo gỡ những vướng mắc về thủ tục.

Tuy nhiên, qua cái nghiên cứu điểm h, khoản 2 Điều 4, đại biểu Đào Chí Nghĩa nhận thấy, giấy phép được cấp lại nếu không quy định thời gian cụ thể sẽ dẫn đến việc không xác định được khoảng thời gian cuối cùng gia hạn. Do đó, đại biểu đề nghị điều chỉnh quy định này sao cho kiểm soát được thời gian gia hạn, cụ thể là không vượt quá 15 năm và phải được Chủ tịch UBND cấp tỉnh xem xét, chấp thuận về việc sử dụng đất, về các yếu tố bảo vệ môi trường khi tiếp tục khai thác.

"Quy định như vậy sẽ chặt chẽ hơn. Chúng ta sẽ có một giới hạn nhất định liên quan đến thời gian cụ thể đối với các trường hợp gia hạn và cấp lại, điều chỉnh giấy phép thăm dò", đại biểu nhấn mạnh.

Các đại biểu Tổ 11 tham dự phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Về phân loại khoáng sản, dự thảo Luật đã sửa đổi điểm a, điểm b khoản 1 Điều 6, đặc biệt là phân định khoáng chất công nghiệp thuộc nhóm I và nhóm II. Đại biểu Đào Chí Nghĩa cho rằng, việc phân định là cần thiết và phù hợp với quy định về phân cấp phân quyền.

"Tuy nhiên, nếu không có hướng dẫn chi tiết ngay sẽ dễ gây khó khăn cho địa phương trong quá trình cấp phép". Do đó, đại biểu kiến nghị bổ sung vào khoản 2 Điều 6 quy định chi tiết về danh mục khoáng sản theo nhóm, việc phân nhóm đối với khoáng sản có nhiều mục đích sử dụng và việc này phải được Chính phủ ban hành trước khi luật có hiệu lực thì mới bảo đảm đồng bộ được.

Về thẩm quyền đối với khoáng sản nhóm II ở Điều 108, dự thảo Luật đã chuyển thẩm quyền cấp phép khoáng sản nhóm II về Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Đại biểu Đào Chí Nghĩa lưu ý, hiện nay, khoáng sản nhóm II vẫn là nhóm khoáng sản có giá trị và quy trình thăm dò, khai thác cũng rất phức tạp.

Do đó, việc phân cấp triệt để cũng dễ dẫn đến có thể có những rủi ro trong quá trình điều hành ở địa phương. Đại biểu đề nghị cần phải điều chỉnh quy định này theo hướng có sự giám sát của Bộ Nông nghiệp và Môi trường trong kiểm soát chất lượng kỹ thuật. Việc cấp giấy phép thăm dò khai thác khoáng sản nhóm II phải được chấp thuận bằng văn bản của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đối với đề án thăm dò, báo cáo trữ lượng, thiết kế cơ sở mỏ, trừ trường hợp Chính phủ có quy định khác.

Quỳnh Chi