Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế: Khắc phục tình trạng 'có vốn ODA mà cả nhiệm kỳ không làm được'

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng, ĐBQH thành phố Cần Thơ phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Thảo luận tại Tổ 11 (gồm Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ và tỉnh Điện Biên) về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế, các ĐBQH Hoàng Thanh Tùng (Cần Thơ), Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên), ĐBQH Tô Ái Vang (Cần Thơ) đều bày tỏ thống nhất cao với sự cần thiết sửa đổi Luật; cơ bản nhất trí các nội dung đề xuất sửa đổi của Chính phủ và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại.

Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh chủ trì phiên thảo luận Tổ 11. Ảnh: Lâm Hiển

Nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả trong công tác đối ngoại

Đại biểu Lò Thị Luyến nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế là cần thiết và phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng về đổi mới, hội nhập quốc tế và xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong tình hình mới; tạo hành lang pháp lý đồng bộ, minh bạch, phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính và chuyển đổi số; đồng thời khắc phục những "điểm nghẽn" trong quá trình thực hiện luật hiện hành.

Phân tích kỹ hơn về sự cần thiết sửa đổi Luật, đại biểu Lò Thị Luyến cho biết, Luật hiện hành đã có những "điểm nghẽn", ảnh hưởng đến tiến độ và chất lượng thực hiện các điều ước quốc tế, đặc biệt là những vấn đề cấp bách hoặc liên quan đến nguồn vốn ODA và các nguồn vốn vay ưu đãi khác.

Nhìn từ thực tế của tỉnh Điện Biên, đại biểu cho biết, địa phương "cũng có nguồn vốn này, nhưng cả một nhiệm kỳ vừa qua là không làm được". Lý do là bởi các thủ tục đàm phán thực hiện theo yêu cầu của nhà tài trợ sau đó lại phải làm lại các quy trình theo Luật Đầu tư công. Điều này đã làm chậm tiến độ thực hiện, nhiều khi đã hết thời hạn thực hiện các cam kết với nhà tài trợ và lại phải quay trở lại quy trình đàm phán.

"Rất là khó khăn, làm chậm tiến độ thực hiện dự án. Khi chậm rồi thì ảnh hưởng tới vấn đề bội chi, vấn đề trả nợ vay...". Nhấn mạnh điều này, đại biểu Lò Thị Luyến ghi nhận các nội dung phân cấp, phân quyền cho Thủ tướng Chính phủ trong dự thảo Luật là rất cần thiết.

ĐBQH Lò Thị Luyến (Điện Biên) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị, cần sửa đổi, bổ sung các nội dung và cần quy định rõ thời gian đối với việc giải quyết các thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hóa thủ tục, tăng cường phân cấp, phân quyền, từ đó, nâng cao hiệu quả công tác ký kết và thực hiện các điều ước quốc tế, đặc biệt là trong việc sử dụng vốn ODA và vốn ưu đãi vì đây là nguồn lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội.

Nêu quan điểm về các vấn đề cụ thể của dự thảo Luật, đại biểu Lò Thị Luyến nhất trí với phạm vi sửa đổi, bổ sung chủ yếu tập trung vào các nội dung liên quan đến ký kết, sửa đổi, bổ sung, gia hạn và tổ chức thực hiện điều ước quốc tế. Theo đại biểu, sửa đổi, bổ sung những quy định này không chỉ giúp khắc phục khó khăn trong thực tiễn mà còn góp phần đơn giản hóa quy trình, tăng cường phân quyền, từ đó nâng cao tính linh hoạt và hiệu quả trong công tác đối ngoại.

Đại biểu cũng cho rằng, các nội dung sửa đổi, bổ sung tại Điều 9, Điều 11, Điều 54, khoản 3 Điều 70 và bổ sung Điều 71A của dự thảo Luật thể hiện sự nỗ lực của Chính phủ trong việc quyết tâm cắt giảm các thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xem xét và phê chuẩn điều ước quốc tế, tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan tổ chức và cá nhân trong nước tiếp cận, thực hiện các điều ước một cách nhanh chóng và minh bạch.

Đối với thời hạn 10 ngày được quy định tại Điều 9, Điều 13, Điều 30, Điều 39, Điều 41, Điều 54 của dự thảo Luật, các cơ quan được lấy ý kiến phải có trách nhiệm trả lời bằng văn bản kể từ ngày nhận đủ hồ sơ và lấy ý kiến.

Đại biểu Lò Thị Luyến đặt câu hỏi: trong trường hợp xảy ra tình trạng không có ý kiến trả lời đúng hạn thì các cơ quan đó sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào? Có chế tài để xử lý hay không?

Luật hiện hành và dự thảo Luật lần này đều chưa thấy có quy định về trách nhiệm và chế tài xử lý. Mặc dù thời gian cho ý kiến đã giảm từ 15 ngày xuống còn 10 ngày, nhưng quy định chế tài đối với các cơ quan chậm cho ý kiến hoặc không thực hiện hoặc thực hiện không đúng hạn thì xử lý như thế nào? Lưu ý vấn đề này, đại biểu Lò Thị Luyến bày tỏ đồng thuận với báo cáo thẩm tra của Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại về việc cần nghiên cứu, bổ sung quy định này trong dự thảo Luật.

ĐBQH Tô Ái Vang (Cần Thơ) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Liên quan đến các quy định về thời hạn trả lời nêu trên, đại biểu Tô Ái Vang cũng đề nghị quy định rõ "10 ngày làm việc" nhằm đảm bảo cơ quan được lấy ý kiến có đủ thời gian xem xét nội dung pháp lý, chính trị, kinh tế và đối ngoại. "Điều ước quốc tế có giá trị pháp lý cao, có yếu tố phức tạp, có sự ràng buộc quốc gia và có tính hậu quả pháp lý lâu dài nên cần phải có sự thẩm định kỹ lưỡng", đại biểu nhấn mạnh.

Làm rõ thêm vai trò, trách nhiệm báo cáo của Chủ tịch nước và Chính phủ

Về bổ sung quy định ủy quyền trong trường hợp đặc biệt tại Điều 72A của dự thảo Luật. Cụ thể là, trong trường hợp cần thiết để xử lý các yêu cầu thực tế hoặc có yêu cầu cấp bách về đối ngoại và sau khi lấy ý kiến của Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, các cơ quan tổ chức liên quan, cơ quan đề xuất kiến nghị Thủ tướng Chính phủ báo cáo Chủ tịch nước ủy quyền Thủ tướng Chính phủ quyết định việc đàm phán, ký, sửa đổi, bổ sung một số điều ước quốc tế nhân danh nhà nước thuộc thẩm quyền của Chủ tịch nước trong một khoảng thời gian xác định. Quy định này không áp dụng đối với các điều ước quy định tại điểm từ a cho đến d khoản 1 Điều 4 của Luật này.

Các đại biểu Tô Ái Vang, Lò Thị Luyến đều nhất trí lựa chọn phương án 1 và cho rằng, nội dung quy định này thể hiện sự phù hợp với chủ trương phân cấp, phân quyền và không làm mất đi thẩm quyền của Chủ tịch nước mà vẫn đảm bảo sự lãnh đạo, giám sát theo đúng quy định. Việc Thủ tướng Chính phủ được ủy quyền trong những tình huống khẩn cấp, yêu cầu phản ứng nhanh trong hoạt động ngoại giao sẽ giúp rút ngắn thời gian, tăng tính linh hoạt và phù hợp với yêu cầu trong bối cảnh toàn cầu hóa.

ĐBQH Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) phát biểu. Ảnh: Lâm Hiển

Đại biểu Tô Ái Vang đề nghị tại khoản 1 Điều 41 cần làm rõ thêm về vai trò và trách nhiệm báo cáo của Chủ tịch nước và Chính phủ về việc gia nhập, phê chuẩn điều ước quốc tế trước Quốc hội, trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội để nâng cao vai trò kiểm soát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đối với việc ký kết các điều ước quốc tế, đặc biệt là các vấn đề có ảnh hưởng lớn đến quốc gia dân tộc.

Quỳnh Chi