Dự án Parcae và bí mật vệ tinh do thám của Mỹ bị giấu kín suốt 30 năm - Kỳ cuối

Kỳ cuối: Tác động mang tính cách mạng của dự án Parcae

Ba vệ tinh PARCAE sẽ được mang trên một Máy phân phối vệ tinh đa năng quay tròn, máy này sẽ triển khai hai vệ tinh trong số đó, sau đó di chuyển đến một vị trí khác trước khi triển khai vệ tinh thứ ba. Ảnh: thespacereview.com

Được phóng để thực hiện nhiệm vụ đầu tiên vào năm 1976 và tiếp tục hoạt động trong hai thập kỷ sau đó, dự án Parcae đánh dấu một bước nhảy vọt trong lĩnh vực tình báo tín hiệu vệ tinh. Trong suốt thời gian hoạt động, chương trình này được biết đến với nhiều bí danh khác nhau như "White Cloud" và "Classic Wizard", trước khi chính thức ngừng hoạt động vào tháng 5/2008.

Các nhiệm vụ ban đầu sử dụng tên lửa Atlas F để triển khai ba vệ tinh vào các quỹ đạo, cần thiết để theo dõi và định vị địa lý. Sau đó, chương trình chuyển sang sử dụng tên lửa Titan IV-A mạnh mẽ hơn. Vị trí chiến lược của các vệ tinh được đảm bảo nhờ một kỹ thuật sáng tạo, bao gồm một thiết bị phân phối vệ tinh do nhóm NRL đứng đầu, trong đó Peter Wilhelm là nhân vật chủ chốt, người đã giám sát việc chế tạo hơn 100 vệ tinh trong sự nghiệp của mình.

Một tiến bộ công nghệ quan trọng được tích hợp trong Parcae là việc triển khai cần trục ổn định. Thiết bị này, với một "cánh tay" dài cho phép kiểm soát chính xác hướng của vệ tinh, đảm bảo ăng-ten luôn hướng về Trái đất. Các vệ tinh Parcae hoạt động theo bộ ba, tương ứng với tên gọi của ba nữ thần trong thần thoại La Mã. Chúng sử dụng đồng hồ có độ chính xác cao, được đồng bộ hóa để phát hiện và xác định vị trí các phát xạ của hải quân Liên Xô, từ đó tăng cường đáng kể khả năng giám sát hàng hải của Hải quân Mỹ.

Khả năng xử lý và truyền tải khối lượng lớn dữ liệu ELINT của Parcae đã nhanh chóng thay đổi cục diện tình báo hải quân. Sử dụng các máy tính mini tiên tiến thời bấy giờ như SEL-810 và SEL-86, được trang bị khả năng ngắt theo thời gian thực, hệ thống có thể tạm dừng quá trình xử lý dữ liệu để tích hợp liền mạch các thông tin mới. Đây là một tính năng then chốt đối với dòng dữ liệu liên tục mà Parcae thu thập.

Hệ thống được thiết kế để sàng lọc hàng triệu tín hiệu, xác định những tín hiệu có giá trị tình báo, từ đó giảm đáng kể thời gian từ khi thu thập tín hiệu đến khi tạo ra báo cáo. Dưới sự lãnh đạo của cựu Đại úy Hải quân Arthur "Art" Collier, hệ thống Parcae được giao nhiệm vụ đạt được thời gian "chặn-báo cáo" chỉ trong vài phút, đáp ứng nhu cầu cấp thiết về việc đưa ra quyết định quân sự nhanh chóng trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.

Khả năng xử lý nhanh chóng này cho phép các chỉ huy hải quân nhận được thông tin tình báo có thể hành động một cách kịp thời, khi các báo cáo phát triển từ những bản in đơn giản thành các bản đồ phức tạp được tạo tự động, hiển thị thông tin an ninh quan trọng. Những tiến bộ này đã làm nổi bật tầm quan trọng chiến lược của Parcae trong duy trì an ninh quốc gia và đặt nền móng cho sự phát triển của công nghệ tình báo vệ tinh trong tương lai.

Tàu tuần dương tên lửa dẫn đường Kirov của Liên Xô được chụp ảnh bởi vệ tinh trinh sát của Mỹ vào năm 1980. Kirov được thiết kế để tấn công tàu sân bay của Hải quân Mỹ. PARCAE và các hệ thống khác được sử dụng để theo dõi các tàu của Liên Xô như Kirov. Ảnh: thespacereview.com

Khả năng công nghệ của Parcae không chỉ giới hạn ở phát hiện và xác định các tín hiệu radar. Thách thức thực sự nằm ở yêu cầu cung cấp thông tin tình báo "từ cảm biến đến người sử dụng" trong vòng vài phút. Hệ thống phản ứng nhanh này có ý nghĩa sống còn trong Chiến tranh Lạnh, nơi mà mỗi giây đều có thể tạo ra sự khác biệt giữa một cuộc tấn công bất ngờ và một phản ứng trả đũa kịp thời.

Theo Đại úy Hải quân James “Mel” Stephenson, Giám đốc đầu tiên của Văn phòng Hỗ trợ Hoạt động của NRO, việc đạt được tốc độ này đòi hỏi những tiến bộ vượt bậc trên toàn bộ phổ công nghệ, từ vệ tinh trên quỹ đạo đến các thiết bị đầu cuối.

Các thiết bị này, ban đầu chỉ là các nguyên mẫu thử nghiệm, đã nhanh chóng trở thành những đơn vị hoạt động thiết yếu, cung cấp thông tin tình báo có thể hành động theo thời gian thực trực tiếp từ các nguồn dữ liệu vệ tinh. Trước những tiến bộ này, các nhà phân tích tình báo thường phải vật lộn với khối lượng dữ liệu khổng lồ và phức tạp, dẫn đến tình trạng quá tải thông tin.

Sự ra đời của Hệ thống Hiển thị Phân tích Nguyên mẫu đã thay đổi hoàn toàn quy trình phân tích, cho phép các nhà phân tích hình dung các mối đe dọa trên bản đồ kỹ thuật số một cách trực quan và phản ứng hiệu quả hơn. Hệ thống này đã giảm đáng kể tình trạng "tắc nghẽn" trong quá trình xử lý dữ liệu, cho phép chuyển tiếp thông tin tình báo quan trọng một cách nhanh chóng đến các chỉ huy hải quân.

Những khả năng này được hoàn thiện thông qua sự cộng tác chặt chẽ giữa các kỹ sư và người dùng cuối, đảm bảo rằng công nghệ tiên tiến này vừa thân thiện với người dùng vừa hiệu quả về mặt chiến thuật. Mô hình phổ biến thông tin nhanh chóng của Parcae đã để lại một di sản lâu dài, ảnh hưởng sâu sắc đến cách thức tình báo quân sự được xử lý và hành động ngày nay.

Hơn nữa, mạng lưới truyền thông tinh vi của Parcae, được gọi là Thiết bị Tiếp nhận Chiến thuật và Phát sóng Ứng dụng Liên quan, đóng vai trò quan trọng trong các cuộc xung đột như Chiến dịch Bão táp Sa mạc. Mạng lưới này cho phép truyền tải nhanh chóng các thông tin tình báo giá trị cao, bao gồm cả hình ảnh thời gian thực, trực tiếp đến các lực lượng tiền tuyến.

Tác động rộng lớn hơn của chương trình Parcae không chỉ giới hạn trong các ứng dụng quân sự mà còn nâng cao nhận thức về tình hình hàng hải, hỗ trợ theo dõi nhiều hoạt động phi quân sự như buôn bán ma túy và vũ khí.

Những người tham gia dự án Parcae thường coi đây là đỉnh cao trong sự nghiệp của họ, một giai đoạn phát triển chuyên môn và sáng tạo mạnh mẽ, nhấn mạnh tầm quan trọng của dự án đối với cả đời tư lẫn nghề nghiệp. Toàn bộ câu chuyện về Parcae, với nhiều chi tiết vẫn còn được giữ bí mật, tiếp tục là một chương hấp dẫn về hoạt động gián điệp và sự đổi mới công nghệ trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh.

Vũ Thanh/Báo Tin tức