Dự án 'Xẩm đến trường':Thêm trải nghiệm nghệ thuật truyền thống cho 'Gen Z'

Tiêu biểu là chương trình “Xẩm đến trường”, do ca sĩ Soobin Hoàng Sơn khởi xướng, hợp tác cùng Trung tâm Xúc tiến Quảng bá di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam (VICH), đưa hát xẩm đến các điểm trường ba miền Bắc - Trung - Nam, mở ra cách tiếp cận nghệ thuật truyền thống gần gũi, sinh động với "Gen Z" (thế hệ sinh những năm 1997-2012).

Ca sĩ Soobin Hoàng Sơn cùng các thành viên và sinh viên Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật (Đại học Quốc gia Hà Nội) tại sự kiện “Xẩm đến trường”.

Khi nghệ thuật hát xẩm bước đến giảng đường

Chặng khởi động của dự án “Xẩm đến trường” diễn ra giữa tuần qua tại Hà Nội thu hút đông đảo sinh viên tham dự. Trong không gian trường đại học, tiếng đàn nhị, đàn bầu, nhịp sênh, phách cùng tiếng hát xẩm vang lên mộc mạc, khiến nhiều bạn trẻ trầm trồ trước sức hấp dẫn của nghệ thuật truyền thống. Tại chương trình, các nghệ nhân chia sẻ về lịch sử, giá trị và tinh thần của hát xẩm, từ những dấu mốc hình thành đến vai trò của xẩm trong đời sống văn hóa dân gian, gần gũi, chân thực.

Điểm nhấn của sự kiện là phần trình diễn một trích đoạn từ tiết mục “Mục hạ vô nhân” của ca sĩ Soobin Hoàng Sơn, người khởi xướng và là đại sứ dự án “Xẩm đến trường”. Trước đó, vào tháng 11-2025, ca sĩ trẻ này ra mắt video âm nhạc (MV) “Mục hạ vô nhân”, khai thác chất liệu xẩm theo hướng hiện đại và gây “sốt” trên các nền tảng số. Khác với phiên bản MV, phần trình diễn trực tiếp trước sinh viên mang đến cảm giác mộc mạc, sâu lắng, giàu cảm xúc.

Chương trình còn mở rộng sang trải nghiệm tương tác, khi sinh viên được trực tiếp “nhập vai” nghệ nhân. Các bạn trẻ cầm sênh, gõ phách, thử sức với từng làn điệu dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân, cùng thể hiện một trích đoạn “Mục hạ vô nhân” đầy gắn kết.

Chia sẻ về dự án, ca sĩ Soobin Hoàng Sơn bày tỏ: “Tôi yêu dân ca, yêu những nhạc cụ truyền thống và muốn đưa những yếu tố ấy vào sản phẩm của mình theo cách phù hợp với thế hệ trẻ. Tôi không muốn âm nhạc dân gian bị "đặt trong bảo tàng", mà muốn nó được hát, được làm mới và sống cùng người trẻ”. Từ suy nghĩ đó, Soobin mở rộng hành trình sáng tạo đến với cộng đồng. Phối hợp cùng SpaceSpeakers Label và VICH, anh khởi xướng dự án “Xẩm đến trường”, đưa hát xẩm đến các trường học ở ba miền Bắc - Trung - Nam thông qua các buổi workshop, giao lưu và trải nghiệm trực tiếp.

Tham dự sự kiện, Phùng Yến Nhi, sinh viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chia sẻ: “Mình chưa biết về hát xẩm cho đến khi thưởng thức MV “Mục hạ vô nhân” của Soobin Hoàng Sơn và bị cuốn hút bởi giai điệu rất đặc biệt, vừa truyền thống vừa hiện đại, hợp với người trẻ. Đến sự kiện này, được tiếp xúc với cả các nghệ nhân hát xẩm, mình càng yêu thích hơn và thấy hát xẩm thú vị, mộc mạc, đời thường chứ không hề khó nghe”, sinh viên Phùng Yến Nhi bày tỏ.

Gieo mầm tình yêu văn hóa dân tộc

Đồng hành với dự án “Xẩm đến trường”, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Quảng bá di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam (VICH) Đinh Thảo nhận định: “Xẩm đến trường” là một cuộc gặp gỡ đúng thời điểm. Theo bà Đinh Thảo, hoạt động này phù hợp với mục tiêu của VICH trong năm 2025, khi vừa hoàn thành chương trình đưa nghệ thuật hát xẩm đến các khối học sinh từ tiểu học đến trung học phổ thông.

Dự án “Xẩm đến trường” đặc biệt hơn ở chỗ tạo ra sự đan xen thú vị giữa nghệ nhân và nghệ sĩ trẻ, giữa tinh thần truyền thống và năng lượng của tuổi trẻ. “Sự xuất hiện của những nghệ sĩ có sức ảnh hưởng giúp nghệ thuật truyền thống trở nên gần gũi, dễ thu hút và lan tỏa hơn với công chúng trẻ”, bà Đinh Thảo chia sẻ sau nhiều năm tổ chức các hoạt động đưa nghệ thuật truyền thống đến Gen Z. Đồng thời, Phó Giám đốc VICH bày tỏ niềm tin rằng, mỗi điểm dừng chân của dự án sẽ gieo vào tâm hồn thế hệ tương lai một hạt mầm yêu thương, để từ đó tình yêu với văn hóa dân tộc được nảy nở và lan tỏa.

Ca sĩ Soobin Hoàng Sơn cho rằng, việc lan tỏa nghệ thuật truyền thống đòi hỏi sự kiên trì. Anh không kỳ vọng khán giả phải hát đúng hay biểu diễn theo chuẩn mực, mà mong người trẻ dành thời gian lắng nghe, thấu hiểu tinh thần và những câu chuyện văn hóa ẩn chứa trong từng làn điệu. Với nam ca sĩ, chỉ cần xẩm được lắng nghe và cảm nhận, đó đã là một khởi đầu đáng quý. “Thế hệ nghệ sĩ trẻ cần tiếp nối việc gìn giữ và sáng tạo, đưa nghệ thuật truyền thống đến gần công chúng hơn”, Soobin nhấn mạnh khi nói về động lực theo đuổi dự án.

Từ góc độ giáo dục, PGS.TS Nguyễn Việt Khôi, Phó Hiệu trưởng Trường Khoa học liên ngành và Nghệ thuật nhìn nhận, nghệ thuật là một yếu tố quan trọng trong việc nuôi dưỡng đời sống tinh thần của sinh viên. Trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh, nghệ thuật giúp con người tìm lại cảm xúc, sự nhân văn và chiều sâu tâm hồn. PGS.TS Nguyễn Việt Khôi nhấn mạnh, việc đưa các hoạt động nghệ thuật truyền thống vào trường học sẽ góp phần hình thành những giá trị bền vững cho thế hệ trẻ, đồng thời mở ra những hướng tiếp cận mới cho công nghiệp văn hóa và sáng tạo. Với kho tàng văn hóa phong phú của Việt Nam, những chất liệu như xẩm hoàn toàn có thể trở thành nguồn cảm hứng để tạo nên các sản phẩm mang bản sắc riêng, khẳng định vị thế văn hóa truyền thống trong dòng chảy hiện đại.

Hành trình “Xẩm đến trường” mới chỉ khởi đầu, dự kiến thời gian tới sẽ tiếp tục đi qua các điểm trường ở miền Trung và miền Nam. Dự án cũng mở thêm hướng để đưa nghệ thuật truyền thống tiếp cận và lan tỏa đến thế hệ trẻ.

Thụy Du