Dư địa lớn phát triển điện mặt trời mái nhà trong các khu công nghiệp

Ngày 30/12, tại TP. Đà Nẵng, Bộ Tài chính phối hợp với Văn phòng Dịch vụ Dự án của Liên Hợp quốc (UNOPS) và Đối tác Chiến dịch Năng lượng Đông Nam Á tổ chức Hội thảo “Chiến lược phát triển năng lượng sạch và khung đầu tư cho các khu công nghiệp cấp tỉnh”.

Hội thảo tập trung thảo luận về tiềm năng, cơ hội và những thách thức trong phát triển năng lượng sạch, đặc biệt là điện mặt trời mái nhà, tại các khu công nghiệp (KCN) trên cả nước.

Tiềm năng lớn nhưng khai thác chưa tương xứng

Theo thống kê, Việt Nam hiện có 431 khu công nghiệp và hơn 1.000 cụm công nghiệp. Trong thời gian tới, dự kiến sẽ có thêm 221 khu công nghiệp mới, 76 khu công nghiệp mở rộng và 22 khu công nghiệp điều chỉnh quy hoạch. Đây được đánh giá là dư địa rất lớn để phát triển điện mặt trời mái nhà quy mô công nghiệp.

Hội thảo “Chiến lược phát triển năng lượng sạch và khung đầu tư cho các khu công nghiệp cấp tỉnh” tại TP. Đà Nẵng.

Giai đoạn 2024–2025 ghi nhận sự gia tăng nhanh chóng các dự án điện mặt trời mái nhà trong KCN ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, tổng công suất điện mặt trời mái nhà trong các KCN Việt Nam đã vượt 3.200 MWp; trong đó, khoảng 25% hệ thống có tích hợp pin lưu trữ năng lượng (BESS).

Khu vực miền Nam hiện chiếm tỷ trọng lớn nhất với hơn 55% tổng công suất, tập trung chủ yếu tại các tỉnh Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh và Tây Ninh. Trong khi đó, miền Bắc và miền Trung được đánh giá có tiềm năng phát triển lớn, song tiến độ triển khai còn chậm do hạn chế về hạ tầng truyền tải và cơ chế giá điện.

Theo dự báo của Bộ Công Thương, tiềm năng kỹ thuật điện mặt trời mái nhà trong các KCN Việt Nam có thể đạt trên 40.000 MWp; khả năng thực hiện đến năm 2030 vào khoảng 20.000 MWp.

Tháo gỡ rào cản, hướng tới khu công nghiệp xanh

Phát triển điện mặt trời mái nhà trong các KCN được kỳ vọng giúp doanh nghiệp giảm chi phí tiêu thụ điện, ổn định sản xuất trong giờ cao điểm, đồng thời góp phần xây dựng các “KCN xanh”, nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đặc biệt từ các nhà sản xuất có tiêu chuẩn môi trường cao.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy việc phát triển điện mặt trời mái nhà trong các KCN hiện vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ trong KCN thiếu năng lực đầu tư trực tiếp; chi phí ban đầu cho hệ thống tấm quang năng và pin lưu trữ năng lượng còn cao; trong khi lãi suất vay và các điều kiện bảo lãnh dự án chưa thực sự phổ biến.

Phát biểu tại hội thảo, ông Trương Minh, Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), cho biết Việt Nam đang triển khai mạnh mẽ các cam kết về tăng trưởng xanh và chuyển dịch năng lượng, hướng tới mục tiêu phát thải ròng bằng không vào năm 2050. Trong đó, phát triển năng lượng sạch gắn với hệ thống khu công nghiệp được xác định là một trong những trụ cột quan trọng.

Theo Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, các khu công nghiệp không chỉ là động lực tăng trưởng kinh tế mà còn là không gian then chốt để thúc đẩy sử dụng năng lượng hiệu quả, giảm phát thải và thu hút dòng vốn đầu tư chất lượng cao.

Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn đối mặt với nhiều thách thức, từ việc đồng bộ quy hoạch năng lượng và quy hoạch phát triển KCN, hoàn thiện khung chính sách, đến cơ chế huy động và phân bổ nguồn lực tài chính, đặc biệt là nguồn vốn từ khu vực tư nhân.

Trong bối cảnh đó, hội thảo được đánh giá có ý nghĩa thiết thực, là diễn đàn để các cơ quan quản lý nhà nước, tổ chức quốc tế, chuyên gia, viện nghiên cứu và các bên liên quan cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, nhận diện cơ hội và thách thức, đồng thời đề xuất các định hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện khung chính sách và mô hình đầu tư cho phát triển năng lượng sạch trong các khu công nghiệp cấp tỉnh.

Đại diện Bộ Tài chính khẳng định, những ý kiến và khuyến nghị tại hội thảo sẽ là cơ sở quan trọng để tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện chính sách tài chính, tạo môi trường đầu tư minh bạch, ổn định và hấp dẫn, qua đó thúc đẩy phát triển năng lượng sạch gắn với khu công nghiệp tại Việt Nam trong thời gian tới.

Tấn Tài