Bước đi chiến lược của Bắc Ninh trong bảo đảm an ninh năng lượng

Ảnh minh họa Dự án điện mặt trời. (Ảnh: TTXVN)

Là một trong những trung tâm công nghiệp lớn của cả nước với tốc độ công nghiệp hóa nhanh, nhu cầu sử dụng năng lượng trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh không ngừng gia tăng, đặc biệt tại các khu, cụm công nghiệp tập trung.

Trước yêu cầu bảo đảm an ninh năng lượng, giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia và thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, tỉnh Bắc Ninh đang tích cực triển khai, khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ. Đây được xác định là hướng đi phù hợp với chủ trương của Trung ương và điều kiện thực tiễn của địa phương.

Tiềm năng lớn cho phát triển điện mặt trời mái nhà

Những năm gần đây, tỉnh Bắc Ninh duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, nằm trong nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước. Giai đoạn 2021-2025, GRDP của tỉnh tăng bình quân gần 9%/năm; quy mô nền kinh tế năm 2025 ước đạt hơn 522 nghìn tỷ đồng.

Cùng với đó, hệ thống khu công nghiệp, cụm công nghiệp phát triển nhanh, thu hút nhiều tập đoàn công nghệ, điện tử, bán dẫn lớn trong và ngoài nước, đưa công nghiệp trở thành động lực tăng trưởng chủ lực của địa phương.

Theo Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh, cùng với tốc độ phát triển kinh tế nhanh, nhu cầu sử dụng điện trên địa bàn tỉnh, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp, tăng mạnh qua các năm. Giai đoạn 2021-2025, tăng trưởng điện thương phẩm của tỉnh đạt bình quân khoảng 13,5%/năm, với tổng sản lượng 72,7 tỷ kWh; dự báo giai đoạn 2026-2030 tiếp tục tăng khoảng 12,2%/năm, sản lượng ước đạt 129,7 tỷ kWh.

Trong bối cảnh nhu cầu điện gia tăng nhanh, việc mở rộng, nâng cấp lưới điện truyền tải và phân phối đòi hỏi thời gian và nguồn lực lớn. Trong khi đó, các nguồn năng lượng truyền thống như thủy điện phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên, còn nhiệt điện chịu áp lực ngày càng lớn về môi trường, chi phí nhiên liệu và yêu cầu giảm phát thải. Thực tế này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải chủ động tìm kiếm và phát triển đa dạng các nguồn năng lượng, nhất là năng lượng tái tạo, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng và phát triển bền vững.

Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; trong đó, có định hướng phát triển đồng bộ, đa dạng hóa các loại hình năng lượng, ưu tiên các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng sạch.

Khu công nghiệp và Đô thị VSIP Bắc Ninh với đầy đủ hạ tầng cơ bản có nhu cầu sử dụng năng lượng lớn. (Ảnh: Danh Lam/TTXVN)

Trên cơ sở đó, Bắc Ninh xác định phát triển điện mặt trời mái nhà theo mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ là một trong những giải pháp quan trọng, góp phần giúp doanh nghiệp chủ động nguồn điện cho sản xuất, giảm áp lực cho lưới điện quốc gia, đồng thời nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường.

Theo quy hoạch phát triển các khu, cụm công nghiệp giai đoạn 2021-2030, toàn tỉnh Bắc Ninh có 50 khu công nghiệp với tổng diện tích 15.202 ha; trong đó 33 khu công nghiệp đã được thành lập, diện tích quy hoạch khoảng 10.171 ha, tỷ lệ lấp đầy đạt trên 56%. Cùng với đó là 96 cụm công nghiệp với tổng diện tích 3.673 ha.

Đáng chú ý, toàn tỉnh hiện có khoảng 6.800 ha mái nhà xưởng; số giờ nắng trung bình khoảng 1.530-1.776 giờ/năm, cường độ bức xạ trung bình đạt khoảng 1.329 kWh/m²/năm, tạo dư địa lớn cho phát triển điện mặt trời mái nhà.

Hiện nay, tổng công suất điện mặt trời mái nhà đã lắp đặt trên địa bàn tỉnh đạt hơn 200 MWp, mới chỉ đáp ứng dưới 3% tổng nhu cầu điện. Theo Quy hoạch điện 8 điều chỉnh, Bắc Ninh được định hướng phát triển khoảng 3.392 MW công suất điện mặt trời mái nhà đến năm 2035.

Khi được triển khai đồng bộ, nguồn điện này có thể bổ sung gần 4 tỷ kWh mỗi năm, đóng góp đáng kể cho bảo đảm an ninh năng lượng và tăng trưởng kinh tế của địa phương.

Thực tiễn triển khai cho thấy mô hình điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ mang lại hiệu quả rõ rệt cho doanh nghiệp. Ông Trần Văn Sơn, Giám đốc phụ trách kỹ thuật Công ty Trách nhiệm hữu hạn FuHong Precision Component (Việt Nam) cho biết, từ năm 2023, doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống điện mặt trời mái nhà công suất 8,13 MWp theo mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ, không phát điện lên lưới. Hệ thống cung cấp trung bình khoảng 8 triệu kWh mỗi năm, giúp giảm phát thải khoảng 6.760 tấn CO₂/năm, góp phần thực hiện mục tiêu phát triển xanh và bền vững.

Theo ông Sơn, việc đầu tư điện mặt trời mái nhà không chỉ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong kế hoạch sản xuất, giảm phụ thuộc vào lưới điện quốc gia, mà còn góp phần nâng cao hình ảnh “doanh nghiệp xanh” trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Trên cơ sở hiệu quả đạt được, doanh nghiệp tiếp tục định hướng mở rộng sử dụng năng lượng tái tạo, đồng hành cùng mục tiêu phát triển kinh tế xanh, tuần hoàn và bền vững của địa phương.

Chính quyền đồng hành, tạo động lực triển khai

Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Bắc Ninh Nguyễn Minh Hiếu cho biết, điện mặt trời mái nhà là giải pháp mang lại nhiều lợi ích kinh tế-xã hội. Hiện nay, chi phí đầu tư phổ biến trên thị trường khoảng 8,4-10,51 triệu đồng/kWp (không bao gồm thiết bị lưu trữ), mỗi kWp lắp đặt tạo ra khoảng 960-1.076 kWh/năm, thời gian thu hồi vốn dự kiến không quá 5 năm.

Bên cạnh hiệu quả kinh tế, việc phát triển điện mặt trời mái nhà còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường sống, hỗ trợ doanh nghiệp đạt các chứng chỉ năng lượng tái tạo, nâng cao lợi thế cạnh tranh khi tham gia thị trường xuất khẩu.

Mặc dù tiềm năng lớn, việc phát triển điện mặt trời mái nhà trên địa bàn tỉnh vẫn còn một số khó khăn. Một số doanh nghiệp còn lúng túng trong việc tiếp cận thông tin về cơ chế, chính sách; các quy định về kỹ thuật, phòng cháy, chữa cháy, đấu nối cần được hướng dẫn cụ thể, thống nhất hơn. Bên cạnh đó, việc tiếp cận nguồn vốn đầu tư, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn là thách thức.

Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển khoảng 3.392 MW công suất điện mặt trời mái nhà đến năm 2035, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, tăng cường phối hợp giữa các sở, ngành liên quan, đồng thời thúc đẩy vai trò của các tổ chức tín dụng trong việc xây dựng và triển khai các gói tín dụng xanh, hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư điện mặt trời mái nhà.

Tháng 8/2025, Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã có thư ngỏ kêu gọi các cơ quan, đơn vị, địa phương, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tích cực nghiên cứu, đầu tư, lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà tại các công trình hiện hữu và các dự án mới.

Ủy ban Nhân dân tỉnh cũng vừa phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức hội thảo “Phát triển nguồn điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ,” tạo diễn đàn để các tổ chức, doanh nghiệp đối thoại trực tiếp, nêu và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.

Cùng với đó, tỉnh Bắc Ninh đang xây dựng Đề án phát triển điện mặt trời mái nhà giai đoạn 2025-2035, nhằm tạo tiền đề xây dựng các chính sách hỗ trợ phù hợp, thúc đẩy phát triển điện mặt trời mái nhà trên địa bàn tỉnh theo hướng bền vững, hiệu quả.

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh Phạm Văn Thịnh cho biết: Phát triển điện mặt trời mái nhà không chỉ nhằm giải quyết bài toán năng lượng trước mắt, mà còn hướng tới mục tiêu dài hạn về chuyển dịch năng lượng xanh, giảm phát thải và phát triển bền vững. Với Bắc Ninh, đây là bước đi quan trọng để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế nhanh và yêu cầu bảo vệ môi trường.

Bắc Ninh cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi, minh bạch và nhanh chóng nhất cho các dự án điện mặt trời mái nhà; tinh thần là chủ động hướng dẫn, tháo gỡ kịp thời mọi vướng mắc, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính. Đồng thời, tỉnh kêu gọi các ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng trên địa bàn nghiên cứu, triển khai các gói tín dụng xanh với lãi suất ưu đãi, thủ tục linh hoạt để hỗ trợ nguồn vốn cho các nhà đầu tư và doanh nghiệp.

(Ảnh minh họa: TTXVN phát)

Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Bắc Ninh cũng đề nghị, cộng đồng doanh nghiệp mạnh dạn tiên phong đầu tư vào điện mặt trời mái nhà, xem đây là một chiến lược then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh "xanh," giảm chi phí vận hành và đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu khắt khe.

Với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức tín dụng, Bắc Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đưa điện mặt trời mái nhà trở thành một cấu phần quan trọng trong cơ cấu năng lượng địa phương.

Đây được kỳ vọng sẽ là nền tảng giúp tỉnh tiếp tục duy trì đà tăng trưởng, nâng cao chất lượng phát triển và khẳng định vai trò tiên phong trong chuyển dịch năng lượng ở khu vực phía Bắc./.

(TTXVN/Vietnam+)