Du lịch Quảng Ninh trên hành trình số hóa

Hình ảnh Vịnh Hạ Long được giới thiệu rộng rãi thông qua các nền tảng số về du lịch tỉnh Quảng Ninh. (Ảnh: QUANG THỌ)

Những trải nghiệm mới

Dịp lễ Quốc khánh vừa qua, trong không gian “Nhà Trần” ở Bảo tàng Quảng Ninh, anh Mai Huy Đức (Hà Nội) tranh thủ đưa cả gia đình đến tham quan và đeo thử chiếc tai nghe thuyết minh tự động.

Sau vài phút lắng nghe, anh chia sẻ: “Trước đây, đi bảo tàng nhiều khi chỉ xem hiện vật rồi tự đọc thông tin ngắn ghi bên ngoài lồng kính, giờ thì nghe giọng thuyết minh rõ ràng, dễ hiểu, tôi thấy mình hiểu sâu hơn về lịch sử, văn hóa, con người, vùng đất mình đến chứ không còn khô khan như trước”.

Với nhiều du khách Việt, đó là lần đầu họ tiếp cận một hình thức giới thiệu bằng công nghệ hiện đại ngay trong không gian trưng bày truyền thống.

Không chỉ khách trong nước, nhiều du khách nước ngoài đến Quảng Ninh cũng tỏ ra thích thú khi thử quét mã QR ở đình Trà Cổ hay đền Xã Tắc. Chỉ một thao tác đơn giản, họ đã có thể tiếp cận nội dung thuyết minh bằng tiếng Anh, tiếng Hàn, tiếng Trung…

Một du khách nước ngoài nhận xét: “Điều tôi thích nhất là sự thuận tiện. Không cần ai dịch, thông tin hiện ngay trên điện thoại, vừa nhanh vừa trực quan”.

Khách tham quan tại Bảo tàng Quảng Ninh. (Ảnh: THUẬN THÀNH)

Còn trong chuyến đi thực tế của một nhóm học sinh phổ thông Hà Nội, sự háo hức cũng hiện rõ. Các em cho biết việc nghe thuyết minh, có hình ảnh minh họa, khiến việc tham quan giống như một “tiết học lịch sử bằng công nghệ”, dễ nhớ và sinh động hơn nhiều.

Nhờ ứng dụng thuyết minh đa ngôn ngữ, những cổ vật tưởng chừng tĩnh lặng – từ Hộp vàng Ngọa Vân đến Tháp Thái Lăng – trở nên gần gũi, có sức sống. Vì vậy, không phải ngẫu nhiên mà Bảo tàng Quảng Ninh mỗi năm đón tới 750.000-800.000 lượt khách.

Ông Đỗ Quyết Tiến, Giám đốc Bảo tàng Quảng Ninh cho biết, trong thời gian tới đơn vị sẽ phối hợp các đơn vị liên quan tiếp tục chỉnh lý không gian trưng bày, ứng dụng các giải pháp công nghệ số để giúp khách tham quan có thêm trải nghiệm, khám phá thú vị...

Không chỉ ở bảo tàng, công nghệ còn hiện diện ở nhiều điểm đến khác. Ở Vịnh Hạ Long phần mềm bán vé điện tử giúp giảm cảnh chen lấn; tại Yên Tử vé điện tử đã thay thế cách bán vé truyền thống, vừa tiết kiệm thời gian vừa quản lý chặt chẽ hơn. Còn ở Hạ Long, hệ thống quản lý tàu du lịch thông minh đang được thử nghiệm để điều tiết luồng tuyến, hạn chế ùn tắc vào giờ cao điểm.

Những ứng dụng đó đã mở ra một cách làm mới: đưa công nghệ hòa vào đời sống du lịch, để hành trình của du khách thêm thuận tiện, hiện đại và nhiều trải nghiệm.

Bước khởi đầu đồng bộ

Đánh giá về những đổi thay bước đầu trong hành trình số hóa, ông Nguyễn Lâm Nguyên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh cho biết, tỉnh đã chủ động đặt nền móng vững chắc từ khâu dữ liệu, yếu tố được coi là “bộ não” của du lịch thông minh.

Tỉnh đã xây dựng và đưa vào vận hành bốn cơ sở dữ liệu quan trọng gồm: hệ thống lưu trú, doanh nghiệp lữ hành, đội ngũ hướng dẫn viên và mạng lưới khu, điểm du lịch. Đây không chỉ là tập hợp thông tin rời rạc, mà đã được chuẩn hóa, cập nhật thường xuyên, giúp cơ quan quản lý theo dõi tình hình hoạt động, doanh nghiệp thuận lợi hơn trong kết nối đối tác; trong khi du khách có thể dễ dàng tiếp cận nguồn thông tin chính thống, minh bạch.

Không dừng ở đó, Sở đã đề xuất bổ sung thêm hai mảng dữ liệu mới: thống kê khách và thống kê sản phẩm du lịch. Hai mảnh ghép này được kỳ vọng sẽ hoàn thiện hệ thống quản trị theo thời gian thực, phản ánh chính xác cung-cầu của thị trường, từ đó đưa ra quyết sách kịp thời.

Hạ Long thu hút khách du lịch dịp cuối tuần. (Ảnh: QUANG THỌ)

Song hành với dữ liệu, nhiều ứng dụng công nghệ hiện đại đã được triển khai. Tỉnh đưa phần mềm quản lý di tích vào thử nghiệm nhằm tăng tính minh bạch trong vận hành; khuyến khích áp dụng thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR) trong giới thiệu, quảng bá di sản giúp nâng cao trải nghiệm, đặc biệt với khách trẻ và khách quốc tế.

Hệ thống vé điện tử tại Yên Tử, Bảo tàng Quảng Ninh và đang mở rộng ở Hạ Long được xem là bước tiến quan trọng, không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn kiểm soát tốt hơn lượng khách, chống thất thoát nguồn thu.

Cùng với đó, công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân lực được chú trọng. Anh Nguyễn Nghĩa, hướng dẫn viên một công ty du lịch ở Hạ Long chia sẻ: “Trước đây quản lý đoàn khách rất thủ công, nhiều khi lúng túng, chậm trễ. Từ khi được tập huấn, tôi biết cách dùng phần mềm để cập nhật thông tin, tương tác trực tuyến với khách, mọi thứ nhanh gọn và chuyên nghiệp hơn hẳn”.

Những câu chuyện cụ thể ấy cho thấy công nghệ không phải là khẩu hiệu mà đã thực sự đi vào công việc hàng ngày của người làm du lịch.

Một bước tiến đáng ghi nhận khác là việc khắc phục tình trạng “vùng lõm sóng” trên Vịnh Hạ Long-Bái Tử Long, vốn từng gây khó khăn cho cả du khách lẫn doanh nghiệp. Nhờ sự phối hợp của các nhà mạng lớn, nay toàn bộ khu vực trên đã được phủ sóng viễn thông, tạo tiền đề triển khai đồng bộ dịch vụ số như đặt vé, hướng dẫn trực tuyến, cảnh báo an toàn ngay trên vịnh.

Đồng thời, tỉnh cũng đang phối hợp xây dựng hệ thống quản lý tàu du lịch thông minh, thay vì điều phối thủ công, hệ thống sẽ tự động giám sát lưu lượng, điều tiết luồng tuyến, phân bổ tàu theo giờ cao điểm, giải pháp kỳ vọng giúp giảm ùn tắc, bảo đảm an toàn.

Tất cả những nỗ lực ấy cho thấy Quảng Ninh đang đi những bước đầu tiên nhằm kiến tạo môi trường du lịch văn minh, hiện đại.

Những điểm nghẽn và giải pháp trên hành trình số hóa

Mặc dù đã gặt hái những thành quả bước đầu, hành trình số hóa du lịch Quảng Ninh vẫn đứng trước nhiều thách thức không nhỏ. Với địa bàn trải dài, vừa có núi cao, vừa có hải đảo xa bờ, hạ tầng viễn thông, công nghệ chưa thể phủ khắp, tạo ra những khoảng trống trong kết nối số.

Ở nhiều xã đảo, việc sử dụng Internet vẫn gián đoạn, khiến việc triển khai các ứng dụng như đặt vé trực tuyến, thuyết minh tự động hay cảnh báo an toàn chưa thật sự trọn vẹn.

Bắn pháo hoa bên bờ Vịnh Hạ Long, sản phẩm du lịch mới của Quảng Ninh. (Ảnh: QUANG THỌ)

Không chỉ hạ tầng, yếu tố con người cũng là một rào cản. Hàng nghìn cơ sở lưu trú nhỏ, nhà nghỉ gia đình do người cao tuổi quản lý vẫn còn vận hành thủ công, ít tiếp cận với công nghệ.

Một chủ homestay ở Bình Liêu thừa nhận: “Nghe nói đến chuyển đổi số thì cũng thấy hay, nhưng điện thoại thông minh tôi còn dùng chưa thạo, nói gì đến phần mềm hay ứng dụng”. Trong khi đó, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, lực lượng chiếm đa số trong ngành du lịch tỉnh lại gặp khó khăn về vốn, thiếu nguồn lực để đầu tư trang thiết bị, đào tạo nhân lực.

Một số dự án trọng điểm, từng được kỳ vọng tạo cú hích, như đề án thành phố du lịch thông minh Hạ Long, lại triển khai chậm do vướng cơ chế, thủ tục hành chính.

Đại diện lãnh đạo ngành văn hóa-thể thao-du lịch đã thẳng thắn nhìn nhận: Chuyển đổi số đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt, nhưng chưa thể coi là yếu tố quyết định cho du lịch Quảng Ninh. Điều đó cho thấy, Quảng Ninh cần một sự đồng bộ trong hạ tầng, quyết liệt trong tổ chức thực hiện và huy động sự tham gia của toàn xã hội.

Để vượt qua thách thức và đạt mục tiêu trở thành trung tâm du lịch thông minh, đẳng cấp quốc tế, Quảng Ninh đã xác định một hệ thống giải pháp toàn diện, gắn kết từ cấp tỉnh đến cơ sở, từ cơ quan quản lý đến doanh nghiệp và cộng đồng.

Theo ông Nguyễn Lâm Nguyên, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Quảng Ninh, tỉnh coi hoàn thiện dữ liệu số là bước then chốt. Bốn cơ sở dữ liệu hiện có, lưu trú, lữ hành, hướng dẫn viên, khu điểm du lịch sẽ được chuẩn hóa và liên thông, đồng thời bổ sung thêm thống kê khách và sản phẩm du lịch.

Khi vận hành theo thời gian thực, đây sẽ trở thành “trung tâm” giúp quản lý ngành bằng bằng chứng số, đồng thời cung cấp thông tin minh bạch, chính thống cho du khách và doanh nghiệp.

Song song, Quảng Ninh tập trung ứng dụng công nghệ hiện đại. Hệ thống vé điện tử sẽ được mở rộng từ Yên Tử, Bảo tàng Quảng Ninh tới các điểm du lịch trọng điểm khác; phần mềm quản lý di tích và các ứng dụng VR/AR sẽ giúp giới thiệu di sản một cách sống động hơn.

Tỉnh cũng đẩy mạnh triển khai AI chatbot, phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để dự báo xu hướng thị trường, cá nhân hóa trải nghiệm khách du lịch.

Về hạ tầng, Quảng Ninh sẽ bảo đảm phủ sóng viễn thông toàn diện. Một trụ cột khác là nâng cao chất lượng nhân lực. Trong giai đoạn tới, tỉnh tiếp tục mở rộng đào tạo, phối hợp với các cơ sở giáo dục, khuyến khích doanh nghiệp xây dựng lộ trình “tái kỹ năng” cho đội ngũ nhân viên, hướng dẫn viên.

Quan trọng hơn, Quảng Ninh nhấn mạnh cơ chế huy động xã hội hóa và hợp tác công-tư (PPP). Nhà nước sẽ đóng vai trò kiến tạo, thiết lập khung pháp lý, nền tảng dữ liệu và hạ tầng số, doanh nghiệp công nghệ và lữ hành tham gia phát triển ứng dụng, sản phẩm số.

Người dân là đối tượng vừa hưởng lợi, vừa trực tiếp tham gia từ việc kinh doanh dịch vụ, sản phẩm OCOP cho đến quảng bá điểm đến qua mạng xã hội

Ngoài ra, tỉnh còn chú trọng liên kết vùng và quốc tế. Các kế hoạch hành động nhấn mạnh việc quảng bá hình ảnh Quảng Ninh tại hội chợ, diễn đàn quốc tế, mở rộng hợp tác với Nhật Bản, Hàn Quốc, Quảng Tây (Trung Quốc)… Liên kết tam giác Hà Nội-Hải Phòng-Quảng Ninh tiếp tục được phát huy, gắn kết hạ tầng giao thông (cao tốc, sân bay Vân Đồn, cảng tàu khách quốc tế) với hệ thống du lịch thông minh toàn diện.

Có thể thấy, giải pháp mà Quảng Ninh đang triển khai không dừng ở vài ứng dụng rời rạc, mà là một chiến lược đồng bộ: dữ liệu-công nghệ-hạ tầng-nhân lực-chính sách. Tất cả hướng tới mục tiêu chung là đưa công nghệ thấm sâu vào mọi trải nghiệm, để du lịch không chỉ là đông khách, mà còn thực sự chất lượng, văn minh và bền vững.

Đức Thọ-Thường Hiếu