Dữ liệu là nền tảng, khách hàng là trung tâm

Quang cảnh hội thảo.

Sự kiện được tổ chức dưới sự bảo trợ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, do Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) phối hợp Tập đoàn IEC thực hiện, đồng hành bởi Hiệp hội Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội An ninh mạng quốc gia.

Bùng nổ hệ sinh thái dịch vụ tài chính số

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng khẳng định: “Thời gian qua, chúng ta đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của hệ sinh thái dịch vụ tài chính số: thanh toán không dùng tiền mặt mở rộng; ngân hàng số trở thành kênh chủ đạo; định danh, xác thực điện tử tiến bộ; các mô hình hợp tác giữa ngân hàng-fintech-nền tảng số tăng trưởng; năng lực phân tích dữ liệu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy được đẩy mạnh trong thẩm định tín dụng, quản lý rủi ro, phòng chống gian lận, tối ưu hóa vận hành, chăm sóc khách hàng đa kênh. Nhiều tổ chức tín dụng đã chuyển từ số hóa từng quy trình sang thiết kế lại toàn bộ hành trình khách hàng; từ việc “sở hữu dữ liệu rời rạc” sang “quản trị dữ liệu như một tài sản chiến lược”; từ phản ứng thụ động sang dự báo, chủ động gợi mở nhu cầu”.

Hầu hết dịch vụ ngân hàng cơ bản hiện đã được số hóa trên các kênh điện tử; nhiều ngân hàng ghi nhận hơn 95% giao dịch thực hiện qua kênh số thay vì tại quầy truyền thống. Hệ sinh thái ngân hàng số ngày càng đa dạng, thông minh đem lại tiện ích hấp dẫn cho khách hàng, từ chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, gửi tiết kiệm đến vay online… ngay trên điện thoại. Nhiều nghiệp vụ cơ bản đã được số hóa hoàn toàn 100% (tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi có kỳ hạn, mở và sử dụng tài khoản thanh toán, mở thẻ ngân hàng, ví điện tử, chuyển tiền, cho vay...).

Đến nay, có gần 87% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng; Giá trị thanh toán không dùng tiền mặt gấp 25 lần GDP. Trong 7 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ năm 2024, giao dịch không dùng tiền mặt qua mã QR tăng 66,73% về số lượng và 159% về giá trị. Việt Nam cũng tiên phong kết nối thanh toán bán lẻ xuyên biên giới qua mã QR với Thái Lan, Campuchia và Lào, hướng tới mở rộng trong khu vực Châu Á.

Theo Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng, Ngân hàng Nhà nước là một trong số ít các bộ, ngành ban hành hệ thống các Thông tư để điều chỉnh toàn bộ quá trình thu thập, tổng hợp, phân tích dữ liệu. Trong ngành Ngân hàng, không có bất kỳ dữ liệu nào được thu thập ngoài khuôn khổ pháp lý này: từ hệ thống báo cáo thống kê, giám sát thông tin tín dụng, hệ thống CIC, phòng chống rửa tiền, đến tất cả các ứng dụng nghiệp vụ đều có Thông tư quy định, làm căn cứ pháp lý cho toàn ngành.

Bên cạnh phương châm “đúng-đủ-sạch-sống”, dữ liệu còn phải giải quyết được hai vấn đề then chốt. Đó là, khai thác dữ liệu hiệu quả và xây dựng các ứng dụng tốt, tích hợp thông minh, tiện ích, thuận tiện cho người dùng. Hiện nay, ngành Ngân hàng đã tích hợp sâu với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Ngân hàng Nhà nước cũng là đơn vị đầu tiên ban hành Thông tư về Open API, cho phép các bên kết nối dữ liệu ngành Ngân hàng. "Dữ liệu là nền tảng, là tài nguyên quý giá. Tuy nhiên, khách hàng mới là trung tâm. Do đó, trong thời đại số hiện nay, ngành Ngân hàng phải đáp ứng được 3 yếu tố: tạo nên những ứng dụng tốt, thông minh cho khách hàng; hỗ trợ hiệu quả cho khách hàng; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng", Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng phát biểu chỉ đạo tại Hội thảo.

Sự phát triển nhanh chóng của chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu trong ngành Ngân hàng đã tạo ra những lợi ích đáng kể. Tuy nhiên, Phó Thống đốc cũng lưu ý bài toán không chỉ là có dữ liệu, mà là phải khai thác dữ liệu hiệu quả. Dù đã có cơ sở dữ liệu căn cước công dân đầy đủ nhưng một số thủ tục vẫn đòi hỏi xác nhận thủ công, cho thấy việc liên thông, kết nối và tận dụng dữ liệu cần được đẩy mạnh hơn nữa.

Hóa giải những thách thức đa chiều

Theo Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng, bước chuyển “Dữ liệu là nền tảng-Khách hàng là trung tâm” không đơn thuần là triển khai thêm vài hệ thống công nghệ. Đó là sự dịch chuyển tư duy quản trị: từ quản lý chức năng sang quản lý quy trình; từ báo cáo hậu kiểm sang phân tích dự báo; từ đo lường cục bộ sang tối ưu hóa tổng thể giá trị vòng đời khách hàng; từ “thu thập dữ liệu càng nhiều càng tốt” sang “dữ liệu đúng-sạch-được phép-có mục đích rõ ràng-tạo ra giá trị thực sự”.

“Chủ đề Smart Banking năm nay vì vậy không chỉ bàn về công nghệ, mà nhấn mạnh sự kết hợp hài hòa giữa: Chiến lược-Dữ liệu-Công nghệ-Con người, đặt trên nền tảng quản trị rủi ro và tuân thủ chủ động. Từ đó hướng tới một hệ sinh thái ngân hàng số bền vững: đổi mới nhưng an toàn, nhanh nhưng chuẩn mực, cá nhân hóa nhưng bảo vệ quyền riêng tư, mở kết nối nhưng kiểm soát chặt chẽ rủi ro hệ thống”, ông Nguyễn Quốc Hùng chia sẻ.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng phát biểu khai mạc Hội thảo.

Đồng thời, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Hùng đặc biệt lưu ý nguyên tắc “khách hàng là trung tâm” phải được thể hiện trong giá trị, trải nghiệm, an toàn và niềm tin chứ không chỉ dừng lại ở khẩu hiệu. Chiến lược kinh doanh dựa trên dữ liệu giúp ngân hàng cá nhân hóa sản phẩm, tối ưu quy trình phát hiện rủi ro, phòng ngừa gian lận, cải thiện xử lý hồ sơ vay vốn, nâng cao khả năng dự báo thị trường.

Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cũng cho rằng, “khách hàng là trung tâm” không chỉ ở trải nghiệm mà còn ở việc bảo vệ an toàn và quyền lợi hợp pháp. Nhiều ngân hàng đã cho phép khách hàng chủ động khóa thẻ, giới hạn hạn mức giao dịch, tạm ngưng thanh toán trực tiếp trên ứng dụng thay vì phải chờ kết nối call center. Đây là những bước tiến cụ thể, thiết thực để bảo vệ khách hàng trong bối cảnh rủi ro gian lận, lừa đảo ngày càng tinh vi.

“Để thực sự lấy khách hàng làm trung tâm, ngân hàng cần phát triển ứng dụng thông minh, tích hợp cao độ, kết nối trực tiếp với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Việc cho phép khách hàng mở tài khoản qua VNeID là bước tiến lớn, nhưng để đạt được điều này đòi hỏi hệ thống của ngân hàng và Bộ Công an phải tích hợp chặt chẽ, đây cũng một quá trình không hề đơn giản”, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhìn nhận.

Tính đến ngày 13/6, ngành Ngân hàng đã có hơn 117 triệu hồ sơ khách hàng (CIF) được đối chiếu sinh trắc học qua căn cước công dân gắn chip hoặc VneID (đạt gần 100% tổng lượng tài khoản thanh toán cá nhân phát sinh giao dịch trên kênh số); hơn 927 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học (đạt hơn 70% tổng số lượng tài khoản thanh toán tổ chức phát sinh giao dịch trên kênh số).

Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) đã phối hợp với C06, Bộ Công an hoàn thành 6 đợt đối chiếu, làm sạch dữ liệu khách hàng với khoảng 57 triệu lượt hồ sơ khách hàng theo phương thức offline. 63 tổ chức tín dụng đã triển khai ứng dụng thẻ căn cước công dân gắn chip qua thiết bị tại quầy; 57 tổ chức tín dụng và 39 tổ chức trung gian thanh toán đã triển khai ứng dụng thẻ căn cước công dân gắn chip qua ứng dụng Mobile app; 32 tổ chức tín dụng và 15 tổ chức trung gian thanh toán đang triển khai ứng dụng VneID.

HỒNG ANH