Giảm nghèo ở Việt Nam: Thành tựu có ý nghĩa nhân văn trong công cuộc xây dựng đất nước

Những kết quả nổi bật

Đảng và Nhà nước ta xác định công tác giảm nghèo bền vững là chủ trương lớn, quan trọng, nhất quán, xuyên suốt trong quá trình thực hiện công cuộc đổi mới, xây dựng và phát triển đất nước đi lên CNXH. Điều 34 Hiến pháp năm 2013 quy định công dân có quyền được đảm bảo an sinh xã hội; khoản 2 Điều 59 quy định Nhà nước tạo bình đẳng về cơ hội để công dân thụ hưởng phúc lợi xã hội, phát triển hệ thống an sinh xã hội, có chính sách trợ giúp người cao tuổi, người khuyết tật, người nghèo và người có hoàn cảnh khó khăn khác.

Ông Phạm Hồng Đào, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho biết, song song với hệ thống chính sách giảm nghèo thường xuyên, năm 2021, Quốc hội (QH) đã ban hành Nghị quyết số 24/2021/QH15 phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia (MTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 với mục tiêu giảm nghèo đa chiều, bao trùm, bền vững, hạn chế tái nghèo và phát sinh nghèo; hỗ trợ người nghèo, hộ nghèo vượt lên mức sống tối thiểu, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, nâng cao chất lượng cuộc sống; hỗ trợ các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn. Chương trình có tổng kinh phí giai đoạn 2021-2025 là 75.000 tỷ đồng; trong đó vốn ngân sách trung ương là 48.000 tỷ đồng, vốn đối ứng của địa phương khoảng 12.000 tỷ đồng và các nguồn huy động xã hội hóa khác.

Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 tập trung đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội vùng lõi nghèo, nâng cao thu nhập, chất lượng cuộc sống của người nghèo, đào tạo kỹ năng nghề, tạo việc làm tốt, hỗ trợ đối tượng yếu thế không rơi vào tình trạng nghèo đói.

Trong đó, đối với địa bàn nghèo, Chương trình tập trung hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng kết nối vùng, thiết yếu, phục vụ dân sinh, sản xuất trên địa bàn các huyện nghèo, các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.

Niềm vui ánh lên trên gương mặt những em bé ở xã Pà Cò, tỉnh Phú Thọ. Ảnh PV

Chương trình đã đầu tư xây dựng mới 2.616 công trình hạ tầng, bao gồm 1.465 giao thông, 265 thủy lợi, 472 giáo dục, 41 y tế, 96 nước sạch, 161 văn hóa, 51 điện, 65 công trình khác; duy tu bảo dưỡng 2.340 công trình tại các huyện nghèo và xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển, hải đảo. Những công trình này đã cải thiện đáng kể điều kiện sống, hỗ trợ sản xuất, thương mại, lưu thông hàng hóa và cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các khu vực nghèo với các vùng khác.

Nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân

Đối với người nghèo, Chương trình đã triển khai 10.587 mô hình, dự án giảm nghèo, trong đó 9.816 mô hình thuộc lĩnh vực nông nghiệp và 771 mô hình phi nông nghiệp, với sự tham gia của 205.585 hộ, bao gồm 110.098 hộ nghèo, 63.659 hộ cận nghèo, 31.828 hộ mới thoát nghèo.

Các mô hình này không chỉ tạo sinh kế bền vững, tăng thu nhập mà còn thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động tại các địa phương nghèo, từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, gắn với chuỗi giá trị. 6.174 dự án hỗ trợ sản xuất nông nghiệp được triển khai đã giúp 99.594 hộ cải thiện phương thức canh tác, áp dụng công nghệ cao, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm.

Với sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị từ Trung ương tới địa phương, phối hợp chặt chẽ, thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện, huy động sự hưởng ứng tích cực của cả xã hội, kết quả giảm nghèo của nước ta đã đạt được những thành tựu hết sức nổi bật. “Các kết quả giảm nghèo đạt và vượt mục tiêu, chỉ tiêu QH, Chính phủ giao. Tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 5,2% vào năm 2021 giảm xuống còn 1,93%% năm 2024. Dự kiến hết năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều giảm còn khoảng 0,9-1,1%; tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số còn 12,55% (giảm 4,45%/năm). Cộng đồng quốc tế ghi nhận Việt Nam là một trong những nước có tốc độ thoát nghèo nhanh nhất”, ông Phạm Hồng Đào thông tin.

Với những kết quả nêu trên, thu nhập cả đời sống vật chất và tinh thần của người dân đã được nâng cao, cải thiện đáng kể, nhất là người dân sinh sống trên địa bàn nghèo, vùng đặc biệt khó khăn. Đặc biệt, Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 đã tích cực lồng ghép giới trong các hoạt động, đảm bảo bình đẳng giới và hỗ trợ phụ nữ, trẻ em gái tại các khu vực nghèo, góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững. Cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu, liên kết vùng được ưu tiên đầu tư, làm thay đổi bộ mặt địa bàn nghèo, đặc biệt khó khăn góp phần thu hẹp khoảng cách vùng miền, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế; nhiều địa phương đã nỗ lực thoát khỏi tình trạng nghèo, đặc biệt khó khăn. Những thành quả trên được Nhân dân cả nước ghi nhận, cộng đồng quốc tế đánh giá đây là một trong những thành công nổi bật nhất, ý nghĩa nhân văn nhất của Việt Nam trong công cuộc xây dựng đất nước thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế.

Ông Phạm Hồng Đào cho biết, thời gian tới, công tác giảm nghèo sẽ tiếp tục giải quyết các vấn đề mà Chương trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 chưa thực hiện xong, như một số vùng khó khăn như Trung du và miền núi phía Bắc, Tây Nguyên tỷ lệ hộ nghèo còn cao so với bình quân chung cả nước, nguy cơ tái nghèo còn cao. Một số cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn còn chậm được ban hành hoặc khó triển khai, ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả của các hoạt động, nhất là về cơ chế đặc thù, quay vòng vốn. Ở nhiều địa phương, việc triển khai các mô hình giảm nghèo còn thiếu tính bền vững, chưa thực sự gắn với điều kiện thực tế, văn hóa bản địa và nhu cầu phát triển dài hạn...

Đến nay, Việt Nam đã 8 lần ban hành chuẩn nghèo quốc gia theo mô hình tháp giảm nghèo, đáp ứng nhu cầu người nghèo từ thấp lên cao, phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước từng thời kỳ. Việt Nam là một trong 30 quốc gia đầu tiên trên thế giới và là một trong những quốc gia đầu tiên của châu Á áp dụng chuẩn nghèo đa chiều, bảo đảm mức sống tối thiểu gắn với mục tiêu phát triển bền vững.

Minh Ngọc