Đủ lý do khiến chính sách hỗ trợ lãi suất đạt hiệu quả thấp

Vào tháng 5/2022, Chính phủ đã ban hành Nghị định 31, hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh. Đây là một trong những giải pháp trọng tâm nhằm hỗ trợ nền kinh tế phục hồi.

Tính tới nay, sau hơn 1 năm triển khai, Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều chỉ đạo nhằm thực hiện nhiệm vụ nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh.

Chính sách hỗ trợ lãi suất từ ngân sách nhà nước đối với các khoản vay của doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, kết quả sau hơn 1 năm còn thấp.

Đơn cử như thành lập đường dây nóng để nắm bắt thực tế phản ánh của người dân, doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng thành lập các Đoàn công tác liên bộ khảo sát thực tế tình hình thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất tại một số địa phương, thông qua đó kịp thời đôn đốc, giải đáp thắc mắc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo thuận lợi cho ngân hàng nhà nước và khách hàng trong thực hiện.

Tính tới hết quý III/2023, trong số 44 ngân hàng thương mại được thông báo hạn mức hỗ trợ lãi suất, có 36 ngân hàng thương mại đã có phát sinh số tiền hỗ trợ lãi suất với doanh số đạt hơn 190.000 tỷ đồng, dư nợ hỗ trợ lãi suất đạt hơn 63.000 tỷ đồng.

Số tiền hỗ trợ lãi suất lũy kế từ đầu chương trình đạt khoảng 873 tỷ đồng cho hơn 2.200 khách hàng, chủ yếu cho khách hàng doanh nghiệp chiếm 99%.

Một số Ngân hàng thương mại có kết quả hỗ trợ lãi suất tích cực như Vietinbank (chiếm 22,28% tổng số HTLS), HSBC (chiếm 17,25%), BIDV, Vietcombank, Agribank, Techcombank,….

Tuy nhiên, theo đánh giá của NHNN, với chính sách này, kết quả còn thấp, chưa như kỳ vọng là chủ yếu do: khách hàng không đáp ứng đối tượng được hỗ trợ lãi suất. ví dụ như khách hàng hộ kinh doanh không có đăng ký kinh doanh,...

Bên cạnh đó, khách hàng đáp ứng điều kiện hỗ trợ lãi suất nhưng lại có tâm lý e ngại công tác hậu kiểm; khó đánh giá về khả năng “phục hồi”; một số khách hàng lựa chọn vay USD để tận dụng lợi thế về lãi suất và nguồn thu bằng ngoại tệ nên không thuộc đối tượng được hỗ trợ lãi suất, …

Tương tự, Kiểm toán Nhà nước mới đây cũng có đánh giá, đối với chính sách hỗ trợ lãi suất tồn tại một số hạn chế trong quá trình triển khai chính sách của các ngân hàng thương mại.

Cụ thể, một số ngân hàng thương mại ban hành văn bản nội bộ hướng dẫn còn chậm; chưa thực sự chú trọng tập huấn, hướng dẫn đào tạo nội bộ; chưa cung cấp được bằng chứng thể hiện đơn vị chủ động tiếp cận, đồng hành, hướng dẫn khách hàng hiểu đúng, đủ về chính sách.

Theo Kiểm toán Nhà nước, văn bản hướng dẫn nội bộ chưa xây dựng tiêu chí để đánh giá “khả năng phục hồi” của khách hàng làm căn cứ xét duyệt hỗ trợ chính sách, nội dung tuyên truyền, phổ biến chính sách còn sơ sài, không đầy đủ, rõ ràng; công tác rà soát, thống kê được số hồ sơ đủ điều kiện theo đánh giá chủ quan của ngân hàng còn chưa đầy đủ.

Trước thực trạng này, NHNN đề nghị các Bộ, ngành tiếp tục phối hợp NHNN thực hiện công tác truyền thông, tuyên truyền đẩy mạnh triển khai HTLS để các đối tượng quan tâm được tiếp cận chính sách hỗ trợ từ ngân sách; Tạo thuận lợi và đẩy nhanh quá trình thanh toán, quyết toán hỗ trợ lãi suất.

Định Trần