Dự thảo Luật An ninh mạng năm 2025: Thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng
Dự thảo Luật An ninh mạng 2025 sẽ giải quyết vấn đề phân tán, chồng chéo trong quản lý an ninh mạng bằng cách thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng về một cơ quan duy nhất là Bộ Công an (trừ lĩnh vực an ninh mạng quân sự thuộc Bộ Quốc phòng). Đây là điểm nhấn lớn nhất về mặt thể chế của dự thảo, giúp tạo ra một khung pháp lý toàn diện hơn, minh bạch và hiệu quả hơn trong việc phòng chống tội phạm mạng và bảo vệ không gian mạng quốc gia.
Từ “nhiều đầu mối” đến “một người cầm lái”
Trong suốt nhiều năm qua, công tác quản lý an ninh mạng tại Việt Nam tồn tại tình trạng “nhiều đầu mối, nhiều giọng nói”. Bộ Công an phụ trách lực lượng chuyên trách bảo vệ an ninh mạng; Bộ Quốc phòng quản lý an ninh mạng quân sự; Bộ Thông tin và Truyền thông (trước đây) quản lý an toàn thông tin mạng và hạ tầng viễn thông; Ngân hàng Nhà nước bảo vệ hệ thống tài chính; Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ... cùng tham gia ở các góc độ khác nhau. Do đó có sự chồng chéo văn bản, thiếu đồng bộ chính sách, khoảng trống trách nhiệm và đặc biệt là sự phân tán nguồn lực nghiêm trọng.
Thống nhất đầu mối quản lý nhà nước về an ninh mạng là cách nhanh nhất, hiệu quả nhất để bảo vệ trực tiếp người dân và doanh nghiệp.
Khi xảy ra sự cố lớn, ví dụ vụ rò rỉ hơn 10 triệu dữ liệu khách hàng của một tập đoàn viễn thông năm 2024, người dân thường chỉ nhận được câu trả lời quen thuộc: “Đây là trách nhiệm của bộ kia”. Ngân sách thì phân tán, nhân sự chuyên sâu không tập trung, hệ thống giám sát quốc gia chưa kết nối liền mạch. Trong bối cảnh các mối đe dọa mạng ngày càng phức hợp, sự phân tán ấy đã trở thành nguy cơ sống còn đối với an ninh quốc gia. Dự thảo Luật An ninh mạng năm 2025 với Điều 53 quy định rõ: “Bộ Công an chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện thống nhất quản lý nhà nước về an ninh mạng trên phạm vi toàn quốc, trừ an ninh mạng thuộc phạm vi quản lý của Bộ Quốc phòng” chính thức chấm dứt thời kỳ “đa đầu mối”. Đây là kết quả tất yếu của quá trình tái cấu trúc bộ máy hành chính nhà nước đầu năm 2025: Bộ Thông tin và Truyền thông đã hợp nhất vào Bộ Khoa học và Công nghệ (từ ngày 1-3-2025), chức năng quản lý nhà nước về an toàn thông tin mạng được chuyển giao hoàn toàn về Bộ Công an theo Nghị định 02, ngày 18-2-2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức Bộ Công an và Nghị định 55, ngày 2-3-2025 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Khoa học và Công nghệ.
Lợi ích chiến lược của việc thống nhất đầu mối
Trước hết, đó là thống nhất chính sách, đồng bộ hành động. Thay vì mỗi bộ ban hành một văn bản riêng, dự thảo Luật An ninh mạng năm 2025 chỉ rõ, sẽ chỉ có một chiến lược quốc gia về an ninh mạng, được triển khai xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương theo một đường dây chỉ đạo dọc. Tiếp đến là tập trung nguồn lực quốc gia: Ngân sách, nhân sự chuyên sâu, công nghệ giám sát sẽ được huy động tổng lực để xây dựng Trung tâm Điều hành an ninh mạng quốc gia thực sự mạnh mẽ, có khả năng phát hiện và phản ứng thời gian thực trước các cuộc tấn công cấp quốc gia. Khi xảy ra sự cố lớn, sẽ chỉ có một cơ quan đứng ra nhận trách nhiệm và giải trình trước Quốc hội, Chính phủ và Nhân dân, thay vì tình trạng “đổ lỗi qua lại” như trước đây.
Một đầu mối giúp phối hợp tức thời giữa lực lượng công an, quân đội, tình báo và ngoại giao. Đây chính là mô hình mà các quốc gia tiên tiến đã áp dụng thành công: Mỹ (CISA), Singapore (CSA), Israel (INCD), Hàn Quốc (KISA). Với một “đầu tàu” rõ ràng, các doanh nghiệp Việt Nam như: Viettel Cyber Security, Bkav, VNPT IT, CMC Cyber Security… sẽ có đối tác làm việc cụ thể, có đơn đặt hàng quốc gia rõ ràng, từ đó xây dựng chuỗi cung ứng công nghệ “made in Việt Nam”, giảm dần sự phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài. Bên cạnh đó, thay vì phải cử nhiều đoàn từ nhiều bộ, ngành khác nhau đến các diễn đàn quốc tế (ASEAN CERT, FIRST, Budapest Convention…), Việt Nam từ nay sẽ có một “đại sứ an ninh mạng” đúng nghĩa, nói một tiếng nói thống nhất, tăng khả năng đàm phán và tiếp nhận hỗ trợ kỹ thuật từ các đối tác lớn.
Cuối cùng và quan trọng nhất, việc thống nhất đầu mối chính là cách nhanh nhất, hiệu quả nhất để bảo vệ trực tiếp người dân và doanh nghiệp. Khi hệ thống quản lý mạnh mẽ và rõ ràng, người dân sẽ được bảo vệ tốt hơn trước lừa đảo trực tuyến, ransomware, đánh cắp dữ liệu cá nhân. Doanh nghiệp sẽ yên tâm đầu tư chuyển đổi số khi biết chắc chắn có một lực lượng chuyên trách bảo vệ 24/7.
Thống nhất đầu mối không phải là tập trung quyền lực, mà là tập trung trách nhiệm. Đó là cách duy nhất để một quốc gia đang phát triển nhanh về kinh tế số như Việt Nam có thể đứng vững trước những cơn bão mạng ngày càng khốc liệt. Với 2 trụ cột lớn - hoàn thiện khung pháp lý thực chất và thống nhất đầu mối quản lý nhà nước - dự thảo Luật An ninh mạng năm 2025 chính là tuyên ngôn mạnh mẽ nhất của Việt Nam trong việc khẳng định chủ quyền trên không gian mạng. Đây không chỉ là một đạo luật, mà là nền tảng vững chắc để xây dựng một xã hội số an toàn, thịnh vượng và nhân văn. Khi có một “người cầm lái”, con tàu an ninh mạng quốc gia mới có thể vượt qua sóng dữ mà vẫn giữ được tốc độ phát triển thần kỳ của nền kinh tế số Việt Nam trong thập kỷ tới.
