Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi): Mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng

Đơn giản hóa thủ tục, giảm gánh nặng hành chính trong xây dựng

Chiều 16/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).
Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng cho biết, dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã được sắp xếp, bố cục lại bao gồm 8 chương và 97 điều trên tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, chỉ quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Bùi Xuân Dũng trình bày tờ trình. Ảnh: VPQH

Một điểm thu hút sự quan tâm trong dự thảo luật là cắt giảm, đơn giản hóa nhiều thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh. Dự thảo luật đã mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Nguyên tắc thực hiện là từ giai đoạn chuẩn bị đến thời điểm khởi công xây dựng, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng chỉ kiểm soát một lần đối với mỗi dự án, công trình xây dựng, nghĩa là mỗi công trình, dự án chỉ phải thực hiện một thủ tục hành chính.

Theo Thứ trưởng Bùi Xuân Dũng, công trình thuộc đối tượng thẩm định tại cơ quan chuyên môn về xây dựng thì không phải cấp giấy phép xây dựng. Đó là các công trình thuộc dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án đầu tư kinh doanh quy mô lớn hoặc có công trình có ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng.

Đối với các công trình còn lại, cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng thực hiện quản lý thông qua thủ tục cấp giấy phép xây dựng. Điều kiện, trình tự, thủ tục cấp phép được đơn giản hóa tối đa theo hướng: tất cả các đối tượng công trình này đủ điều kiện để thực hiện thủ tục trực tuyến toàn trình; nâng cao trách nhiệm của tư vấn thiết kế về đảm bảo an toàn công trình, cơ quan cấp phép chỉ thực hiện kiểm tra kết quả thực hiện của tư vấn.

Việc đơn giản hóa được kỳ vọng sẽ giúp giảm tối đa thời gian thực hiện cấp giấy phép, dự kiến tối đa 7 ngày. Các nội dung cụ thể sẽ được quy định tại Nghị định hướng dẫn thi hành.

Ngoài ra, dự thảo luật giảm bớt một số điều kiện cụ thể trong quá trình triển khai thi công như yêu cầu về bản vẽ thiết kế thi công, biện pháp thi công; đồng thời rà soát, cắt giảm đối tượng phải thực hiện thủ tục kiểm tra công tác nghiệm thu.

Dự thảo cũng phân định rõ nội dung kiểm tra của cơ quan chuyên môn về xây dựng và trách nhiệm của chủ đầu tư, nhà thầu thi công, tư vấn giám sát. Qua đó, bảo đảm rõ ràng, minh bạch và thuận lợi hơn trong thực hiện.

Hoàn thiện cơ chế pháp lý, nâng cao chất lượng công trình

Trình bày báo cáo thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải cho biết, Thường trực Ủy ban đánh giá hồ sơ dự án luật cơ bản đáp ứng yêu cầu theo trình tự thủ tục rút gọn.

Đi vào một số nội dung cụ thể, ông Trần Văn Khải cho biết, có ý kiến cho rằng, giấy phép không phải là “rào cản” mà là công cụ bảo vệ quyền lợi và trật tự xã hội, vấn đề nằm ở chất lượng và quy trình cấp phép. Do đó, cần đơn giản hóa quy trình, quy định rõ trách nhiệm, thời hạn xử lý và công khai thông tin để người dân, doanh nghiệp giám sát.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải. Ảnh: VPQH

Bên cạnh đó, tuy việc miễn giấy phép xây dựng giúp giảm thủ tục, song cần hoàn thiện quy định pháp lý trong Luật Xây dựng hoặc Luật Đất đai để bảo đảm quyền sở hữu tài sản trên đất.

Ông Khải nhấn mạnh, cần bổ sung cơ chế xử lý vi phạm đối với công trình đã được cấp phép nhưng thi công sai thiết kế, thay đổi công năng hoặc vi phạm quy định, bảo đảm thống nhất và rõ trách nhiệm giữa các bên liên quan.

Về quy định xây dựng công trình, có ý kiến cho rằng, theo thông lệ quốc tế, Luật Xây dựng chỉ nên quy định ba chủ thể chính gồm chủ đầu tư, nhà thầu thiết kế hoặc tư vấn tổng thể và nhà thầu thi công.

Do đó, cần giảm bớt số lượng loại hình nhà thầu, tổ chức tư vấn trong dự thảo, lược bỏ quy định chi tiết về quyền và nghĩa vụ, chỉ giữ nguyên tắc chung và giao cho hợp đồng quy định cụ thể để bảo đảm linh hoạt, phù hợp thực tiễn.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi). Ảnh: VPQH

Về quản lý chất lượng, nghiệm thu, bàn giao công trình xây dựng, một số ý kiến đề nghị bổ sung quy định nguyên tắc trong quản lý chất lượng công trình theo hướng “làm tốt ngay từ đầu”, chuyển trọng tâm từ kiểm tra và phát hiện sang phòng ngừa, kiểm soát chất lượng trong suốt quá trình khảo sát, thiết kế, thi công và bảo trì.

Đồng thời, cần quy định rõ “người gây lỗi phải bồi thường”, chỉ xử lý hình sự với hành vi cố ý, gian dối để phân định rõ giữa vi phạm kỹ thuật và vi phạm hình sự. Ông Trần Văn Khải nhận định, cách tiếp cận này sẽ giúp nâng cao trách nhiệm nghề nghiệp, bảo đảm chất lượng, an toàn và minh bạch trong đầu tư xây dựng.

Văn Hoàng