Dự thảo Nghị định mới hướng dẫn việc lấy ý kiến nhân dân về thay đổi địa giới và đơn vị hành chính

Ảnh minh họa

Bộ Nội vụ cho biết ngày 12/6/2025, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 202/2025/QH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh năm 2025 và ngày 16/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành 34 Nghị quyết về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố năm 2025.

Theo đó, cả nước có 34 đơn vị hành chính cấp tỉnh (6 thành phố và 28 tỉnh); 3.321 đơn vị hành chính cấp xã (2.621 xã, 687 phường và 13 đặc khu); kết thúc hoạt động của 696 đơn vị hành chính cấp huyện kể từ ngày 1/7/2025.

Quá trình sắp xếp đơn vị hành chính năm 2025 đã thay đổi toàn diện hệ thống chính trị tại địa phương, từ mô hình chính quyền địa phương 3 cấp (cấp tỉnh - cấp huyện - cấp xã), thành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp (cấp tỉnh - cấp xã).

Vì vậy, các văn bản quy phạm pháp luật cũng cần được sửa đổi, bổ sung, hoặc thay thế để tạo hành lang pháp lý đồng bộ, thống nhất trong triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Thực tiễn triển khai Nghị định số 54 khi thực hiện sắp đơn vị hành chính các cấp các giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025, việc lấy ý kiến cử tri đã đạt được những thuận lợi nhất định. Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn, bất cập.

Cụ thể, do chưa xác định rõ được đơn vị hành chính chịu ảnh hưởng trực tiếp, nên địa phương còn có nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến việc triển khai thực hiện lấy ý kiến nhân dân khi sắp xếp đơn vị hành chính các cấp chưa được đồng bộ, thống nhất.

Trên cơ sở đó, Bộ Nội vụ xây dựng dự thảo Nghị định mới hướng dẫn việc lấy ý kiến nhân dân ở những đơn vị hành chính cấp xã chịu ảnh hưởng trực tiếp về thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính.

Theo dự thảo Nghị định, việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính được lấy ý kiến hộ gia đình theo quy định tại Điều 25 Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Trường hợp thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp tỉnh, thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức lấy ý kiến hộ gia đình ở tất cả các đơn vị hành chính cấp xã thuộc đơn vị hành chính cấp tỉnh đó.

Trường hợp thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính cấp xã, thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức lấy ý kiến hộ gia đình ở đơn vị hành chính cấp xã đó.

Dự thảo Nghị định nêu rõ, sau khi xây dựng Đề án thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có văn bản kèm theo mẫu Phiếu lấy ý kiến, tài liệu lấy ý kiến gửi Ủy ban nhân dân cấp xã; chỉ đạo, hướng dẫn Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức lấy ý kiến Nhân dân theo từng thôn, tổ dân phố.

Trong thời gian 60 ngày làm việc kể từ ngày nhận được văn bản của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Ủy ban nhân dân cấp xã hoàn thành việc lấy ý kiến nhân dân.

Trong thời gian 5 ngày làm việc kể từ ngày hoàn thành việc lấy ý kiến Nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã tổng hợp và lập báo cáo kết quả lấy ý kiến Nhân dân trên địa bàn gửi Hội đồng nhân dân cùng cấp và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Đối với đơn vị hành chính cấp xã không tổ chức Hội đồng nhân dân, thì Ủy ban nhân dân cấp xã tổng hợp và lập báo cáo kết quả lấy ý kiến nhân dân trên địa bàn gửi Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Trong thời gian 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được báo cáo kết quả lấy ý kiến nhân dân của Ủy ban nhân dân cấp xã, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổng hợp và lập báo cáo kết quả lấy ý kiến nhân dân trên địa bàn gửi đến Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.

Kết quả lấy ý kiến nhân dân về việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới và đổi tên đơn vị hành chính đạt trên 50% tổng số hộ gia đình trên địa bàn (tính theo từng đơn vị hành chính cấp xã) tán thành, thì cơ quan xây dựng đề án tiếp tục hoàn thiện và gửi Hội đồng nhân dân ở các đơn vị hành chính có liên quan để lấy ý kiến.

Trường hợp chưa đạt 50%, thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo tổ chức tuyên truyền, thuyết phục, vận động và tiếp thu những ý kiến xác đáng của nhân dân để hoàn thiện đề án, bảo đảm đạt tỷ lệ tán thành của nhân dân theo quy định.

Phúc Minh