Đưa sàng lọc sớm vào Luật Phòng bệnh: Giảm gánh nặng bệnh không lây nhiễm
Các bệnh không lây nhiễm hiện đang chiếm tới 70% số ca tử vong mỗi năm tại Việt Nam. Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia cho rằng việc đưa quy định sàng lọc định kỳ các bệnh không lây nhiễm vào Dự thảo Luật Phòng bệnh là cần thiết nhằm phát hiện sớm, giảm chi phí điều trị và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Nhân viên y tế đang lấy máu kiểm tra sức khỏe cho người cao tuổi xã An Nhơn Tây, TPHCM
Gánh nặng sức khỏe ngày càng lớn
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm tại Việt Nam có khoảng 70% trường hợp tử vong liên quan đến bệnh không lây nhiễm. Trong đó, ung thư phổi là nguyên nhân tử vong đứng thứ hai và đứng thứ ba về số ca mắc mới với khoảng 25.000 ca/năm.
Ngoài ra, các bệnh hô hấp mạn tính cũng đang là gánh nặng sức khỏe lớn. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) ảnh hưởng tới 4,2% dân số trên 40 tuổi – thuộc nhóm cao nhất khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Bệnh hen tác động đến 4,1% dân số, trong khi bệnh thận mạn ảnh hưởng tới khoảng 10 triệu người, chiếm 10% dân số và là nguyên nhân tử vong đứng thứ 8 với gần 8.000 ca/năm.
Bác sĩ đang siêu âm cho bệnh nhân
Đáng lưu ý, tới 70% số bệnh nhân chỉ được phát hiện khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn muộn, khiến điều trị tốn kém, phức tạp. Chẳng hạn, chi phí điều trị ung thư phổi giai đoạn muộn có thể cao gấp 5-8 lần so với giai đoạn sớm; bệnh nhân COPD nhập viện cấp cứu tốn gấp 3 lần so với điều trị ngoại trú; 40% trường hợp chạy thận có thể trì hoãn được nếu phát hiện sớm.
Tồn tại nhiều khoảng trống
Theo một chuyên gia y tế, hiện hoạt động sàng lọc bệnh không lây nhiễm mới dừng ở hình thức tự nguyện, thiếu cơ sở pháp lý rõ ràng, chưa có hướng dẫn cụ thể tại tuyến y tế cơ sở – nơi gần dân nhất. Điều này dẫn đến nhiều người thuộc nhóm nguy cơ cao như người hút thuốc, người có tiền sử gia đình, người sống trong môi trường ô nhiễm, mắc tăng huyết áp hoặc đái tháo đường… chưa được tiếp cận dịch vụ sàng lọc.
Từ thực tế trên, các chuyên gia kiến nghị cần bổ sung nội dung sàng lọc bệnh không lây nhiễm vào Điều 25 và 26 của Dự thảo Luật Phòng bệnh. Cụ thể, xác định rõ nhóm nguy cơ cao và quy định tần suất sàng lọc tối thiểu 1 lần/năm. Đồng thời, lồng ghép tư vấn dự phòng tích cực: điều chỉnh lối sống, kiểm soát bệnh nền, hỗ trợ thay đổi hành vi để giảm nguy cơ mắc bệnh.
PGS-TS-BS Đỗ Văn Dũng, nguyên Trưởng khoa Y tế công cộng, Trường ĐH Y Dược TPHCM, nhấn mạnh: Sàng lọc định kỳ không chỉ giúp người bệnh phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm mà còn tiết kiệm đáng kể ngân sách y tế. Đây là khoản đầu tư thông minh vì mỗi đồng chi cho sàng lọc sẽ tiết kiệm nhiều đồng cho điều trị về sau.
Theo chương trình dự kiến Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, sáng 23-10 tới, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan sẽ trình bày Tờ trình về dự án Luật Dân số và Luật Phòng bệnh. Đây là hai dự án luật quan trọng nhằm cụ thể hóa các chủ trương, chính sách lớn của Đảng và Nhà nước trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân, trong bối cảnh già hóa dân số, dịch bệnh phức tạp và yêu cầu phát triển bền vững.
