Đừng bỏ lỡ cơ hội chiêm ngưỡng siêu trăng Hải Ly đêm 5.11

Siêu trăng Hải Ly là một trong những hiện tượng thiên văn kỳ thú nhất của năm

Siêu trăng Hải Ly xuất hiện khi nào?

Theo trang Time and Date, người Việt Nam sẽ được chiêm ngưỡng siêu trăng Hải Ly đạt độ tròn tuyệt đối vào lúc 20h19 ngày 5.11 (giờ Việt Nam). Đây là siêu trăng thứ hai trong bốn siêu trăng liên tiếp của năm 2025, nối tiếp “siêu trăng Mùa Thu” hồi tháng 10 và sẽ được tiếp nối bởi “siêu trăng Lạnh” vào tháng 12.2025, rồi “siêu trăng Sói” vào tháng 1.2026.

Theo các nhà thiên văn học, siêu trăng (supermoon) là hiện tượng khi Mặt Trăng tròn trùng với thời điểm nó tiến gần Trái Đất nhất trên quỹ đạo hình elip, gọi là “cận địa”. Khi đó, Mặt Trăng có thể to hơn tới 7% và sáng hơn khoảng 15% so với trăng tròn thông thường.

Một số nghiên cứu của NASA cho biết, khi ở cận địa, trăng tròn có thể sáng hơn 30% và lớn hơn 14% so với lúc xa Trái Đất nhất.

Theo AstroPixels, siêu trăng Hải Ly 2025 sẽ cách Trái Đất khoảng 356.980km, là lần trăng tròn gần Trái Đất nhất kể từ tháng 2.2019. Khi đó, trăng sẽ ở vị trí xung đối với Mặt Trời, nghĩa là toàn bộ bề mặt Mặt Trăng được chiếu sáng, tạo nên ánh trăng rực rỡ phủ khắp bầu trời đêm.

Trong suốt đêm 5.11, Mặt Trăng sẽ mọc vào lúc hoàng hôn, lên cao nhất vào nửa đêm và lặn vào bình minh hôm sau. Vì thế, người yêu thiên văn có thể quan sát siêu trăng gần như suốt cả đêm, đặc biệt đẹp nhất là khi trăng vừa nhô lên ở đường chân trời trong khung cảnh hoàng hôn muộn.

Người Việt có thể quan sát rõ siêu trăng Hải Ly 2025 không?

Với thời điểm đạt cực đại vào buổi tối, người dân Việt Nam hoàn toàn có thể chiêm ngưỡng siêu trăng Hải Ly rõ ràng bằng mắt thường mà không cần kính thiên văn.

Khoảnh khắc hoàng hôn ngày 5.11 được xem là thời điểm vàng để ngắm trăng. Khi đó, ánh sáng Mặt Trời vẫn còn tán xạ trong khí quyển, khiến Mặt Trăng nhuốm sắc hồng cam đặc trưng. Đây là hiệu ứng “ảo ảnh Mặt Trăng”, khiến Mặt Trăng trông to hơn và gần hơn so với thực tế.

Nếu thời tiết thuận lợi, người dân khắp Việt Nam đều có thể ngắm trăng rất rõ. Đặc biệt, đêm 5.11, Mặt Trăng sẽ nằm ở khu vực chòm sao Kim Ngưu, gần chòm sao Thất Nữ, tạo nên một khung cảnh thiên văn rực rỡ hiếm có.

Tuy nhiên, do ánh sáng của siêu trăng rất mạnh, nó có thể làm lu mờ những thiên thể mờ nhạt hơn. Vì thế, các nhà thiên văn khuyến khích chỉ nên tập trung thưởng thức vẻ đẹp của chính Mặt Trăng thay vì ngắm nhìn xung quanh.

Siêu trăng Hải Ly: nguồn gốc và ý nghĩa văn hóa

Tên gọi “trăng Hải Ly” (Beaver Moon) bắt nguồn từ các bộ lạc bản địa ở Bắc Mỹ. Vào tháng 11 hàng năm, khi mùa đông đang đến gần, những người thợ săn và bộ lạc thường đặt bẫy hải ly để lấy lông và thịt trước khi đầm lầy, sông suối bị đóng băng. Vì thế, họ gọi trăng tròn tháng 11 là “Beaver Moon”, hay “trăng Hải Ly”.

Trong văn hóa phương Tây, mỗi tháng âm lịch thường được đặt tên theo chu kỳ tự nhiên hoặc hoạt động lao động trong năm. Ví dụ: trăng Mùa Gặt (Harvest Moon) - tháng 9, trùng mùa thu hoạch; trăng Thợ Săn (Hunter’s Moon) - tháng 10, mùa săn bắn chuẩn bị cho mùa đông; trăng Hải Ly (Beaver Moon) - tháng 11, mùa làm đập và bắt hải ly; trăng Lạnh (Cold Moon) - tháng 12, báo hiệu mùa đông khắc nghiệt.

Một số vùng khác ở Bắc Mỹ còn gọi trăng tháng 11 bằng những cái tên thi vị như “trăng Than Khóc” (Mourning Moon), “trăng Băng Giá” (Frost Moon) hay “trăng Từ Vực Sâu Tăm Tối” (Moon from the Depths of Darkness), thể hiện cảm thức u tịch, lạnh lẽo của thiên nhiên cuối thu, đầu đông.

Không chỉ mang ý nghĩa thời tiết, trăng Hải Ly còn tượng trưng cho tinh thần chuẩn bị, xây dựng và bảo vệ, đúng như tập tính của loài hải ly - chăm chỉ dựng đập trước mùa băng giá. Vì vậy, nhiều nền văn hóa xem trăng Hải Ly như một lời nhắc nhở về sự cần cù, khéo léo và ý chí sinh tồn trước thử thách của thiên nhiên.

Về mặt khoa học, siêu trăng là một trong những hiện tượng giúp con người hiểu rõ hơn mối tương tác giữa Trái Đất và Mặt Trăng. Mỗi khi Mặt Trăng tiến gần hơn đến hành tinh chúng ta, lực hấp dẫn của nó cũng tác động mạnh hơn lên thủy triều, gây ra dao động mực nước biển lớn hơn bình thường.

Về mặt cảm xúc, siêu trăng lại là một món quà đặc biệt của bầu trời đêm, khiến con người cảm thấy gần gũi hơn với vũ trụ bao la. Nhiều người chờ đợi siêu trăng không chỉ để chụp ảnh mà còn để tận hưởng khoảnh khắc lặng yên giữa thiên nhiên, khi ánh trăng phủ sáng khắp núi đồi, thành phố và biển cả.

NHƯ BÌNH