Đừng 'đánh trống bỏ dùi'

Hà Nội với dân số hơn 8 triệu người và tốc độ đô thị hóa mạnh mẽ, đã và đang chịu tác động nặng nề từ ô nhiễm không khí. Các chỉ số ô nhiễm không khí tại Hà Nội nhiều thời điểm vượt quá giới hạn an toàn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO). Người dân phải sống trong bầu không khí có nồng độ bụi mịn (PM2.5) cao, có thể gây ra các bệnh về đường hô hấp, tim mạch và ung thư.

Theo báo cáo của cơ quan có thẩm quyền, ô nhiễm không khí là nguyên nhân chính dẫn đến 10.000 ca tử vong mỗi năm ở Việt Nam, trong đó Hà Nội chiếm tỷ lệ không nhỏ. Vì vậy, xây dựng các vùng phát thải thấp không chỉ là nhu cầu cấp bách để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, mà còn là yếu tố then chốt để Hà Nội duy trì sự phát triển bền vững.

Các chuyên gia trong lĩnh vực môi trường đã chỉ ra rằng, việc phát triển vùng phát thải thấp không chỉ góp phần giảm ô nhiễm không khí mà còn thúc đẩy sự chuyển mình mạnh mẽ cho thành phố. Việc giảm phát thải khí nhà kính và ô nhiễm không khí cần phải trở thành ưu tiên trong quy hoạch và phát triển đô thị của Hà Nội, để tạo ra một môi trường sống lành mạnh cho người dân và phát triển kinh tế bền vững.

Nếu có thể kiểm soát và giảm thiểu hiệu quả các nguồn phát thải, sẽ không chỉ nâng cao chất lượng sống mà còn tạo ra động lực lớn cho nền kinh tế xanh, với các ngành công nghiệp sạch và dịch vụ môi trường phát triển.

Vì vậy, mục tiêu xây dựng vùng phát thải thấp (LEZ) rất quan trọng, sẽ giúp Hà Nội giảm phát thải chất gây ô nhiễm không khí như nitơ dioxit (NO2), bụi mịn (PM), CO, HC, khói xe gây ô nhiễm… Tuy vậy, nhiều lần, các kế hoạch về bảo vệ môi trường của Hà Nội đã bị chậm trễ hoặc triển khai kém hiệu quả. Mặc dù các chính sách môi trường được đề ra, nhưng thực tế chúng thường thiếu sự đồng bộ và quyết liệt trong thực thi. Một trong những điểm yếu của Hà Nội trong việc giải quyết ô nhiễm không khí là thiếu một chiến lược dài hạn và sự quyết tâm trong thực thi các biện pháp bảo vệ môi trường. Các biện pháp được đề xuất đôi khi chỉ dừng lại ở cấp độ lý thuyết và thiếu sự giám sát nghiêm ngặt.

Điều này càng trở nên rõ ràng khi chúng ta nhìn vào các sáng kiến, kế hoạch đã được đưa ra nhưng chưa triển khai một cách đồng bộ. Chẳng hạn, Hà Nội đã công bố nhiều kế hoạch giảm ô nhiễm không khí từ giao thông, nhưng thực tế lại thiếu các biện pháp hữu hiệu để hạn chế phương tiện cá nhân, kiểm soát chặt chẽ các xe quá hạn sử dụng, hay phát triển phương tiện giao thông công cộng thân thiện với môi trường. Chính sách thu phí phương tiện cá nhân vào giờ cao điểm vẫn còn bỏ ngỏ và chưa thực hiện được một cách triệt để, dù đây là một giải pháp được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng thành công.

Xây dựng vùng phát thải thấp tại Hà Nội không chỉ là một chiến lược cấp bách mà còn là một thử thách lớn đối với chính quyền và cộng đồng. Để chiến lược này không chỉ nằm trên giấy, Hà Nội cần phải thực hiện quyết liệt, có kế hoạch cụ thể, lộ trình rõ ràng và sự giám sát chặt chẽ. Việc tránh “đánh trống bỏ dùi” trong triển khai là điều kiện tiên quyết để xây dựng Thủ đô trong lành, phát triển bền vững và xứng đáng với vai trò là Thủ đô của một đất nước đang vươn mình phát triển.

Thế Vinh