Dùng thuốc không rõ nguồn gốc: Nguy cơ ngộ độc chì

Trẻ ngộ độc vì thuốc nam không rõ nguồn gốc được chăm sóc tích cực tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Ảnh minh họa: INT

Song, sau sử dụng thuốc, nhiều trẻ rơi vào tình trạng hôn mê, co giật ...

Nhiều trẻ nguy kịch

Bệnh viện Nhi Trung ương từng tiếp nhận bệnh nhi T.M. (9 tuổi, Hà Tĩnh) có tiền sử động kinh, từ lúc 6 tuổi. Gia đình thấy con co giật nhiều nên đã mua thuốc cam không rõ nguồn gốc về cho trẻ uống.

Sau khi dùng thuốc, các cơn giật của M. không giảm mà còn tăng lên kèm theo nôn, đau đầu, lơ mơ dần nên được đưa vào bệnh viện huyện, rồi chuyển đến Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An.

Tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An, các bác sĩ nghi ngờ trẻ bị ngộ độc chì và cho làm xét nghiệm định lượng chì trong máu. Kết quả cho thấy, T.M. bị ngộ độc chì nặng, có tổn thương não. Bệnh nhi được chuyển đến Bệnh viện Nhi Trung ương để tiếp tục theo dõi và điều trị.

Tại đây, trẻ nhập viện trong tình trạng lơ mơ, co giật nhiều và kéo dài, giảm tri giác. Các bác sĩ đã lập tức hồi sức tích cực để đảm bảo chức năng sống cho trẻ như thở oxy, thở máy, đảm bảo huyết động, điều trị tăng áp lực nội sọ, dùng thuốc thải chì máu,…

Bác sĩ CKII Nguyễn Tân Hùng – Phó Trưởng khoa Cấp cứu và Chống độc, Bệnh viện Nhi Trung ương chia sẻ, trường hợp này gióng lên hồi chuông cảnh báo tới các phụ huynh. Bởi, đã có rất nhiều cảnh báo về nguy cơ ngộ độc chì do uống thuốc cam không rõ nguồn gốc, nhưng một số cha mẹ vẫn quá tin tưởng vào loại “thần dược” này.

Khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An từng tiếp nhận nhiều trường hợp trẻ từ hơn 1 tháng đến 6 tháng tuổi bị ngộ độc chì nặng do cha mẹ tự ý cho con dùng thuốc. Điển hình là trường hợp bé N.T.D.L. (4 tháng tuổi, trú tại Hưng Nguyên, Nghệ An) bị ho, khò khè, chơi ít.

Nghe lời mách, người nhà đã mua thuốc đẹn dạng viên nén và cho trẻ dùng trong vòng 7 ngày. Sau dùng thuốc, tình trạng của trẻ không những không cải thiện mà còn nặng hơn. L. được đưa đến khám tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An khi tình trạng đã nặng, co giật toàn thân nhiều lần, hôn mê. Trẻ phải đặt ống nội khí quản, thở máy, hồi sức tích cực, định lượng chì trong máu tăng cao.

Một trường hợp khác là bé trai P.N.K.Đ. (3 tháng tuổi, trú tại Nghi Xuân, Hà Tĩnh). 1 tháng trước khi nhập viện, trẻ quấy khóc nhiều, ít chơi, người nhà đã mua thuốc “đẹn” về pha loãng cho bé uống.

Sau dùng thuốc, trẻ xuất hiện nhiều triệu chứng lạ: Bỏ bú, da xanh tái, co giật toàn thân. Tại bệnh viện, kết quả xét nghiệm cho thấy trẻ thiếu máu nặng, men gan tăng cao, định lượng chì trong máu cho kết quả cháu bị nhiễm độc chì nặng.

Di chứng nặng nề

Các bác sĩ tại Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An khuyến cáo, thuốc “đẹn” không được cấp phép lưu hành, nhưng đang được nhiều gia đình cho trẻ dùng theo truyền miệng. Điều này rất nguy hiểm, bởi đã có nhiều trẻ ngộ độc chì có trong thuốc này.

Chì là chất rất độc hại cho sức khỏe, gây tổn thương nhiều cơ quan như thần kinh, xương, hệ huyết học, máu, gan, thận, hệ tiêu hóa, tim mạch, khiến trẻ trở nên nguy kịch. Khi vào cơ thể, chì có thể tích lũy lâu trong nội tạng, đặc biệt là xương và phải mất hàng chục năm mới có thể thải trừ ra ngoài.

Bộ Y tế đánh giá, ngộ độc chì rất nguy hiểm, nhất là ở trẻ em. Ở trẻ em, ngộ độc chì với nồng độ chì trong máu > 70 µg/dL thường gây hội chứng não cấp ở trẻ nhỏ. Trong khi đó, hội chứng não cấp dễ gây tử vong hoặc di chứng thần kinh, tâm thần nặng nề với tỷ lệ tử vong là 65% khi chưa có thuốc gắp chì và giảm xuống <5% khi có thuốc gắp chì có hiệu quả.

Khoảng 25 - 30% trẻ sẽ bị di chứng vĩnh viễn gây chậm phát triển trí tuệ, co giật, mù, liệt… Tuy nhiên, nguy hiểm ở chỗ, phần lớn các trẻ có chì máu tăng nhưng không có triệu chứng rõ và vẫn có nguy cơ để lại di chứng về trí tuệ, thể chất. Vì thế, nếu có nguy cơ nhiễm độc chì từ thuốc nam, môi trường sống… nên đưa trẻ tới bệnh viện kiểm tra để được xét nghiệm máu khẳng định và điều trị.

BS.CKII Nguyễn Tân Hùng cho biết thêm, chì đặc biệt nguy hại do chúng tích lũy trong xương lâu dài khiến trẻ còi cọc, chậm phát triển thể chất. Kim loại này còn gây thiếu máu, có trường hợp tổn thương não không hồi phục dẫn tới các di chứng nặng nề như chậm phát triển trí tuệ, co giật. Nồng độ chì trong máu lớn hơn 70 µg/dL là ngộ độc chì mức độ nặng với tỷ lệ tử vong trên 65% nếu có tổn thương thần kinh trung ương.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng ngộ độc chì như tiếp xúc với môi trường ô nhiễm từ các khu công nghiệp, nguồn nước nhiễm chì, sơn tường, xăng dầu nhiễm chì, pin, đồ chơi bằng nhựa có sơn chì, đồ hộp đựng thức ăn có hàn chì,... Đặc biệt, dùng các loại thuốc nam được dân gian gọi là thuốc cam không rõ nguồn gốc là một trong những nguyên nhân hàng đầu và phổ biến nhất gây ngộ độc chì ở trẻ em.

Bác sĩ Hùng khuyến cáo, các phụ huynh hãy thật tỉnh táo và tin tưởng vào các phương pháp điều trị đã được y học chứng minh. Không nên nghe, làm theo những phương pháp truyền miệng chưa được kiểm chứng, tự ý dùng các loại thuốc, nhất là thuốc cam, thuốc nam không rõ nguồn gốc, không có giấy phép lưu hành.

Đối với trẻ có bệnh mạn tính phải tuân thủ điều trị cũng như tái khám theo đúng hẹn tại cơ sở y tế uy tín. Cha mẹ cần thực hiện tốt vệ sinh cá nhân cho trẻ như thường xuyên rửa tay, cắt móng tay, hướng dẫn trẻ không đưa tay và mọi vật lên miệng. Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, hạn chế để trẻ tiếp xúc với đồ chơi không đảm bảo chất lượng có thể nhiễm chì và các kim loại nặng khác.

Kim Dung