Đường sống nào cho người dân Gaza?

Đã hơn 22 tháng kể từ khi xung đột Israel-Hamas nổ ra, Dải Gaza vẫn chìm trong khói lửa. Liên Hợp Quốc (LHQ) và các tổ chức nhân đạo đều mô tả rằng “không có nơi nào an toàn ở Gaza” khi tất cả khu vực đều có nguy cơ bị hỏa lực của xung đột Israel-Hamas dội lên. Cuộc khủng hoảng nhân đạo với người dân Gaza thêm tàn khốc khi nguồn cung thực phẩm cạn kiệt trong bối cảnh viện trợ nhỏ giọt.

Theo cập nhật của cơ quan quản lý y tế Gaza, số người dân Gaza thiệt mạng kể từ khi xung đột nổ ra đã vượt qua 61.000 người, trong đó có 188 người chết vì đói.

Người dân Gaza nhận viện trợ tại điểm phân phối của Quỹ Nhân đạo Gaza ở miền trung dải đất này vào ngày 30-7. Ảnh: Eyad Baba/AFP

Khủng hoảng chồng chất khủng hoảng

Theo tờ The New York Times, kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 2 tháng giữa Israel và Hamas kết thúc vào ngày 18-3, Israel đã nối lại các hoạt động quân sự và tiến sâu hơn vào Gaza. Trong quá trình này, lực lượng Israel tìm thấy thêm thi thể các con tin bị Hamas bắt, hạ thêm nhiều lãnh đạo Hamas, bao gồm chỉ huy quân sự hàng đầu của Hamas - ông Muhammad Sinwar, phá hủy thêm nhiều đường hầm của nhóm vũ trang này.

Tuy nhiên, quá trình này đã để lại hậu quả nặng nề. Theo Văn phòng Điều phối các vấn đề nhân đạo của LHQ (OCHA), hơn 86% diện tích Dải Gaza hiện nằm trong khu vực quân sự hóa của Israel và người dân ở đó đang chịu lệnh di tản. LHQ ước tính rằng hơn 737.000 người dân Gaza đã phải sơ tán sau ngày 18-3.

Ngày 11-7, Văn phòng Cao ủy Nhân quyền LHQ (OHCHR) cho biết "lực lượng Israel tiếp tục làm thiệt mạng và bị thương nặng hàng trăm người Gaza khi họ tuyệt vọng tìm kiếm nơi trú ẩn và thực phẩm ít ỏi”. OHCHR cũng đề cập "các cuộc tấn công dữ dội" vào các lều trại tạm bợ, dẫn đến thương vong hàng loạt.

Theo báo cáo của cơ quan quản lý y tế Gaza vào đầu tháng 8, các hoạt động quân sự của Israel từ ngày 18-3 đã khiến 9.350 người thiệt mạng và làm bị thương 37.547 người.

Không chỉ các hoạt động quân sự, người dân Gaza còn phải đối mặt những rủi ro nguy hiểm tính mạng đến từ cuộc khủng hoảng nhân đạo đang diễn ra. Trong đó, việc thiếu nguồn lương thực là mối đe dọa hàng đầu.

Theo báo cáo của OCHA, phần nhiều các gia đình thường chỉ có 1 bữa ăn nghèo dinh dưỡng mỗi ngày, thậm chí không ít gia đình phải nhịn ăn nhiều ngày. Các cuộc sàng lọc suy dinh dưỡng do Cơ quan LHQ hỗ trợ người tị nạn Palestine (UNRWA) thực hiện cho thấy tình trạng suy dinh dưỡng cấp tính ở trẻ em dưới 5 tuổi đã tăng hơn gấp đôi từ tháng 3 đến tháng 6. Cứ 10 trẻ em được các đội y tế của UNRWA sàng lọc thì có khoảng 1 trẻ bị suy dinh dưỡng.

Sau nhiều tuần bị kiểm soát nghiêm ngặt, quy định về hàng viện trợ vào Gaza được Israel nới lỏng. Theo đài NBC News, viện trợ nhân đạo hiện có thể vào Gaza theo 3 cách, bao gồm thả hàng viện trợ bằng máy bay, phân phối thông qua Quỹ Nhân đạo Gaza do Mỹ, Israel hậu thuẫn, thông qua LHQ và các tổ chức viện trợ khác.

Tuy nhiên, các báo cáo cho thấy hàng viện trợ bằng đường hàng không tiềm ẩn rủi ro khi có thể rơi trúng người dân. Trong khi đó, số liệu từ Cơ quan Y tế Gaza cho thấy tới hơn 1.400 người thiệt mạng và hơn 10.500 người bị thương do hỏa lực từ phía Israel khi họ cố gắng tiếp cận các điểm phân phối của Quỹ Nhân đạo Gaza để nhận thức ăn, kể từ khi các điểm này đi vào hoạt động từ ngày 27-5.

Phía Israel nói rằng một số trường hợp người thiệt mạng kể trên là do họ đã tiếp cận lực lượng Israel "theo cách đe dọa".

"Lực lượng Phòng vệ Israel đã ngăn chặn những kẻ tình nghi tiếp cận họ, yêu cầu họ tránh xa. Sau khi họ không tuân thủ, lực lượng Israel đã bắn cảnh cáo" - theo tuyên bố từ Lực lượng Phòng vệ Israel.

Nhân viên y tế UNRWA sàng lọc suy dinh dưỡng cho một em bé ở thành phố Gaza (Dải Gaza) vào tháng 7. Ảnh: UNRWA

Chưa thấy lối ra cho xung đột

Tình hình chiến sự và khủng hoảng nhân đạo diễn ra căng thẳng, song đàm phán ngừng bắn giữa Israel-Hamas và các bên liên quan dường như vẫn chưa thấy lối ra.

Trong cuối tháng 7, các nước Qatar, Ai Cập, Mỹ đã làm trung gian cho quá trình đàm phán ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Theo đài Al Jazeera, đề xuất khi ấy được cho là các bên sẽ đồng ý ngừng bắn 60 ngày, trong đó Hamas sẽ thả 10 con tin còn sống và trao trả thi thể của 18 con tin khác. Đổi lại, Israel sẽ trả tự do cho những người Palestine bị giam tại Israel và mở đường tăng cường viện trợ vào Gaza.

Người dân Gaza sơ tán sau một cuộc tấn công ở Jabaliya (bắc Gaza) vào tháng 5. Ảnh: Saher Alghorra/THE NEW YORK TIMES

Tuy nhiên, đến ngày 24-7, Văn phòng Thủ tướng Israel cho biết nước này đã gọi phái đoàn của họ đang đàm phán ở Qatar về nước. Cùng ngày, đặc phái viên Mỹ về vấn đề Trung Đông Steve Witkoff cho biết ông sẽ cắt ngắn các cuộc đàm phán sau khi đề xuất mới nhất từ Hamas cho thấy "sự thiếu thiện chí” của nhóm này.

"Mặc dù các nhà trung gian đã nỗ lực rất nhiều, Hamas dường như không phối hợp hoặc hành động một cách thiện chí. Chúng tôi hiện sẽ xem xét các lựa chọn thay thế để đưa các con tin Israel về nước và cố gắng tạo ra một môi trường ổn định hơn cho người dân Gaza. Thật đáng xấu hổ khi Hamas đã hành động ích kỷ như vậy. Chúng tôi kiên quyết tìm kiếm giải pháp chấm dứt cuộc xung đột này và một nền hòa bình lâu dài ở Gaza" – ông Witkoff nói.

Liên quan vấn đề này, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết Hamas "không thực sự muốn đạt được thỏa thuận".

Về phía Hamas, nhóm vũ trang này cho hay họ rất ngạc nhiên trước phát biểu của ông Witkoff. “Hamas khẳng định quyết tâm tiếp tục đàm phán và tham gia vào các cuộc đàm phán theo cách giúp vượt qua các trở ngại và hướng tới một thỏa thuận ngừng bắn vĩnh viễn” - Hamas tuyên bố.

Từ đó đến nay, quá trình đàm phán dường như không có nhiều tiến triển.

Tờ The Times of Israel hôm 30-7 dẫn lời một số nguồn tin rằng Israel đã gửi một thông điệp tới Hamas: nếu Hamas không chấp nhận đề xuất được đưa ra trong những ngày tới, nước này sẽ bắt đầu thực hiện các biện pháp trừng phạt. Đáp lại, Hamas cứng rắn tuyên bố nhóm này sẽ không giải giáp vũ khí, trừ khi điều kiện về việc công nhận Nhà nước Palestine được thực thi.

Triển vọng về thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza thêm mờ nhạt khi Thủ tướng Israel - ông Benjamin Netanyahu ngày 7-8 nói rằng Israel dự định giành quyền kiểm soát quân sự toàn bộ Dải Gaza. “Chúng tôi dự định làm vậy. Nhưng chúng tôi không định nắm giữ Gaza lâu dài. Chúng tôi muốn có một vành đai an ninh. Chúng tôi không muốn quản trị nó. Chúng tôi không muốn hiện diện ở đó với tư cách một cơ quan cai quản” - ông Netanyahu nói.

Ông Netanyahu nói Israel muốn bàn giao vùng lãnh thổ này cho các lực lượng Ả Rập quản lý. Thủ tướng Israel không nêu chi tiết về cơ chế quản trị hay những quốc gia Ả Rập nào có thể tham gia.

Đáp lại, Hamas gọi phát biểu của ông Netanyahu là “hành động phá hoại trắng trợn” chống lại tiến trình đàm phán. “Tuyên bố của ông Netanyahu về việc mở rộng hành động gây hấn khẳng định rõ ràng rằng ông ấy tìm cách loại bỏ con tin Israel và hy sinh họ” - theo tuyên bố.

HỒNG SƠN