E-magazine Khẩn trương ứng phó với nguy cơ hạn trên diện rộng
Theo Sở Nông nghiệp và PTNT, đến nay, toàn tỉnh xuống giống được 73.209,6 ha cây trồng vụ Đông Xuân, đạt 92,1% kế hoạch, bằng 100,1% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, lúa nước là 24.716,5 ha, bắp 2.780,9 ha, đậu các loại 4.214,7 ha, dưa các loại 13.388,5 ha, thuốc lá 4.346,3 ha, mía trồng mới 6.132,8 ha và cây hàng năm khác 3.747 ha. Hiện nay, mực nước tại các sông suối, ao hồ, mạch nước ngầm ở một số địa phương đang giảm mạnh đã ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình sinh trưởng của cây trồng.
Từ giữa tháng 2 đến nay, mực nước sông Ba đoạn chảy qua địa bàn huyện Ia Pa đã cạn kiệt. Dòng sông trơ đáy khiến 8 trạm bơm lấy nước từ lòng sông không thể hoạt động hết công suất. Hàng trăm héc ta lúa đang trong giai đoạn làm đòng, chắc hạt đối mặt với nguy cơ thiếu nước tưới nếu các thủy điện đầu nguồn không xả nước về vùng hạ du.
Trạm bơm điện của Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Chư Mố gồm 4 máy bơm, phục vụ nước tưới cho gần 200 ha lúa nước. Tuy nhiên, khoảng nửa tháng nay, trạm bơm này chỉ hoạt động được 2 máy vì nước sông gần như khô cạn. Mặc dù HTX đã tiến hành nạo vét lòng sông, đắp đập, chặn dòng dẫn nước vào bể hút nhưng cũng không đủ để trạm bơm hoạt động hết công suất.
Còn ông Kpă Kju-Giám đốc HTX Nông nghiệp Chư Mố thì cho hay: Khoảng hơn 2 tuần qua, mực nước sông Ba xuống rất thấp, gây nhiều khó khăn cho HTX trong việc lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp. Dù HTX đã huy động máy múc và huy động người dân cùng đắp đập, chặn dòng để dẫn nước vào bể hút của trạm bơm nhưng cũng chỉ hoạt động được 2/4 tổ máy. Nguyên nhân là do từ ngày 17-2 đến nay, các thủy điện ở thượng nguồn chỉ xả nước trong 2 ngày 24 và 25-2.
Hàng trăm héc ta lúa nước, khoai lang, bắp của người dân tại cánh đồng thôn Đoàn Kết (xã Ayun Hạ, huyện Phú Thiện) cũng đang trong tình trạng báo động đỏ vì thiếu nước tưới. Hiện đã có 15 ha cây trồng bị thiệt hại, không có khả năng phục hồi. Diện tích cây trồng bị thiệt hại sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới bởi nguồn nước ngầm và các suối tại khu vực này đã cạn kiệt.
Còn tại các huyện: Chư Sê, Chư Pưh, Ia Grai, Chư Păh… dù chưa xuất hiện tình trạng khô hạn nhưng mực nước tại các sông suối, ao hồ, đập thủy lợi đã bắt đầu sụt giảm. Anh Nguyễn Văn Thế (thôn 1, thị trấn Ia Kha, huyện Ia Grai) cho biết: “Tôi đang tưới đợt 2 cho vườn cà phê. Những năm trước, mực nước tại hồ thủy lợi đảm bảo tưới cho đợt 3, thậm chí đợt 4. Tuy nhiên, năm nay, nắng gắt kéo dài nên mực nước giảm nhanh hơn. Thời gian tới, nếu thời tiết nắng nóng tiếp tục kéo dài thì khả năng thiếu nước tưới cho cà phê là rất lớn. Giờ chỉ biết hy vọng năm nay xuất hiện mưa trái mùa sớm để cây cà phê không bị hạn ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng”.
Để đảm bảo nước tưới cho diện tích cà phê và chanh dây của gia đình, ngay sau Tết Nguyên đán 2024, anh Trần Thanh Hoàng (làng Hăng Ring, thị trấn Chư Sê) đã thuê người nạo vét giếng. “Mực nước ngầm năm nay tại khu vực này giảm trông thấy. Nếu như những năm trước, giếng của gia đình đảm bảo nước cho máy bơm tưới cả ngày, thì năm nay thời điểm Tết chỉ tưới được 2-3 tiếng đồng hồ là đã cạn khô. Sau khi tiến hành cảo giếng thì cũng đảm bảo nước tưới trong khoảng 5 tiếng đồng hồ, sau đó phải nghỉ chờ nước ngầm chảy ra mới bơm tưới trở lại. Tình trạng này tiếp tục kéo dài thì rất đáng lo ngại, bởi diện tích chanh dây cần nước thường xuyên, trong khi cà phê của gia đình cũng chỉ mới tưới đợt 2 và chuẩn bị tưới đợt 3”-anh Hoàng nói.
Để chủ động ứng phó với hiện tượng El Nino được dự báo rất khắc nghiệt, ngay sau Tết Nguyên đán, nhiều địa phương trong tỉnh đã đồng loạt tổ chức ra quân làm thủy lợi. Đồng thời, các địa phương đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn người dân sử dụng nước tiết kiệm cũng như tăng cường ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước trên diện tích cây trồng.
Trước tình hình nguồn nước trên sông Ba đang thiếu hụt, nguy cơ hạn hán trên cây lúa rất lớn, ngày 26-2, UBND huyện Ia Pa đã có Công văn số 314/UBND-NN gửi UBND tỉnh và các sở, ngành liên quan về việc kiến nghị Công ty Thủy điện An Khê-Ka Nak xả nước để đảm bảo phục vụ sản xuất lúa trên địa bàn huyện.
“Thời gian tới, nếu mực nước sông Ba đoạn chảy qua địa bàn huyện tiếp tục cạn kiệt như hiện nay thì nguy cơ xảy ra hạn trên diện rộng là rất lớn. Đặc biệt, khoảng 150-200 ha lúa nước ở cuối kênh và các chân ruộng cao chắc chắn sẽ bị hạn nặng. Trong khi đó, cây lúa đang trong giai đoạn trổ đòng, kết hạt, nếu không đảm bảo nước tưới sẽ giảm năng suất. Về lâu dài, huyện đã xây dựng kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng giai đoạn 2025-2030, trong đó, dự kiến sẽ chuyển đổi khoảng 680 ha đất vùng cao, xa nguồn nước và đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây màu có giá trị kinh tế, sử dụng ít nước để đảm bảo sản xuất trong điều kiện biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, năm 2024, từ nguồn vốn bảo vệ đất trồng lúa, huyện sẽ đầu tư nâng cấp, hạ thấp các bể hút nước ở 2 trạm bơm lấy nước từ sông Ba phục vụ nước tưới cho bà con nông dân sản xuất với tổng kinh phí khoảng 2 tỷ đồng”-ông Phương thông tin thêm.
“Về lâu dài, Sở tiếp tục tham mưu UBND tỉnh đề nghị Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và PTNT quan tâm đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng các dự án thủy lợi lớn để phục vụ tưới và cắt lũ trên hệ thống sông lớn chảy qua địa bàn tỉnh. Tăng cường đầu tư xây dựng mới các hồ chứa để chuyển nước tưới cho các vùng thường xuyên bị hạn trong điều kiện ứng phó biến đổi khí hậu, mở rộng diện tích được phục vụ nước tưới. Đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án đầu tư xây dựng, nâng cấp công trình thủy lợi, dự án hiện đại hóa thủy lợi thích ứng với biến đổi khí hậu CAMIS-ADB9 để nâng cao hiệu quả khai thác, mở rộng diện tích tưới ở các hệ thống thủy lợi Ayun Hạ, Ia Mlah.
Đồng thời, huy động nguồn lực đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi nhỏ để tích nước chống hạn; tăng cường đầu tư xây dựng trạm bơm, hệ thống tưới vùng đất dốc, lòng hồ chứa để tưới cho cà phê, hồ tiêu; khẩn trương triển khai thực hiện chương trình kiên cố hóa kênh mương nhằm phát huy hiệu quả, hạn chế thất thoát nước tưới”-Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT cho biết thêm.
