El Nino và sự đối lập của thời tiết

El Nino tạo nên hình thái thời tiết bất thường ở nhiều nơi. Ảnh: CNN.

Dự báo mùa đông bất thường

Ở Mỹ, mùa đông năm nay được dự đoán sẽ là mùa đông đầu tiên sau vài năm cảm nhận được sự ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, vốn có tác động lớn đến thời tiết trong những tháng lạnh nhất trong năm.

El Nino là một trong 3 giai đoạn của Dao động Nam El Nino, theo dõi sự thay đổi nhiệt độ nước ở vùng xích đạo Thái Bình Dương có thể gây ra tác động gợn sóng đến các kiểu thời tiết trên toàn cầu. Giai đoạn El Nino xảy ra khi nhiệt độ đại dương ấm hơn bình thường trong một thời gian dài.

Theo Trung tâm Dự báo khí hậu của NOAA, El Nino năm nay bắt đầu vào tháng 6, dự kiến sẽ mạnh vào mùa đông này và kéo dài ít nhất là vào đầu mùa xuân tới.

“Đối tác” mát mẻ hơn của El Nino, La Nina, đã đóng một vai trò to lớn trong 3 mùa đông vừa qua trên khắp nước Mỹ, giữ cho miền Nam khô ráo trong khi các vùng phía Tây nhận được lượng tuyết cần thiết. Những dự đoán đầu mùa đông từ Trung tâm Dự báo Khí hậu có nhiều đặc điểm nổi bật của mùa đông El Nino điển hình, báo trước những thay đổi sắp tới.

Theo các chuyên gia, không có mùa đông El Nino nào giống nhau, nhưng chúng thường có chung xu hướng về nhiệt độ và lượng mưa. Một trong những nguyên nhân chính là vị trí của dòng tia thường dịch chuyển về phía Nam trong mùa đông El Nino. Theo NOAA, sự thay đổi này thường mang lại thời tiết ẩm ướt và mát mẻ hơn cho miền Nam trong khi miền Bắc trở nên khô hơn và ấm hơn.

Sự kết hợp giữa thời tiết mát mẻ và lượng mưa thường xuyên hơn cũng có thể làm tăng khả năng xảy ra mưa băng, mưa đá và tuyết ở miền Nam nước Mỹ.

El Nino thường dẫn đến mùa đông ôn hòa hơn ở miền Bắc, từ Tây Bắc Thái Bình Dương đến Rockies, Plains và Midwest. Các cơn bão riêng lẻ vẫn có thể hình thành và mang đến những cơn giá lạnh hoặc tuyết dày đặc đến những vùng này, nhưng chúng thường ít xảy ra hơn.

Đây sẽ là tin xấu đối với các khu vực đang phải đối mặt với mức độ hạn hán cực đoan và đặc biệt, cũng như đối với băng tuyết ở Tây Bắc Thái Bình Dương – nguồn nước quan trọng của khu vực.

Nắng nóng cực độ

Ở một tình thế hoàn toàn đối lập, tại Australia hiện mới chỉ là đầu mùa xuân nhưng đất nước này đã phải vật lộn với nắng nóng và hỏa hoạn, làm dấy lên lo ngại về một mùa hè tàn khốc.

Cuối tuần trước, hơn 20 vận động viên tham gia giải Sydney Marathon đã phải nhập viện vì nắng nóng. Các khu trượt tuyết như Perisher đã đóng cửa sớm do thiếu tuyết sau mùa đông ấm nhất ở Australia kể từ khi kỷ lục bắt đầu vào năm 1910. Cũng trong tuần trước, hàng chục vụ cháy rừng đã bùng phát ở nước này, trong đó có hơn 60 vụ cháy ở bang đông dân cư New South Wales.

Đây là những tín hiệu đáng lo ngại về những gì mà phần lớn đất nước có thể mong đợi khi chuẩn bị bước vào mùa hè. Sự kết hợp của các hiện tượng khí hậu tự nhiên gồm El Nino và hiện tượng nóng lên toàn cầu do con người gây ra, đang khiến các nhà khoa học phải gióng lên hồi chuông cảnh báo.

Ngoài El Nino, còn có một biến động khí hậu khác làm tăng khả năng xảy ra nắng nóng và hạn hán. Lưỡng cực dương của Ấn Độ Dương là một kiểu khí hậu tương tự như El Nino, nhưng bắt nguồn từ Ấn Độ Dương và có thể có ảnh hưởng lớn đến thời tiết của Australia.

Ông Bowman cho rằng: “Cú đấm kép này là điều đáng tiếc, nó thể hiện xu hướng cơ bản sẽ là của sự nóng lên toàn cầu. Khi thế giới tiếp tục đốt nhiên liệu hóa thạch làm nóng hành tinh, các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt sẽ ngày càng tăng lên”.

Ông Karl Braganza - người đứng đầu cơ quan giám sát khí hậu tại BOM - cho biết: “Chúng tôi đã chứng kiến điều kiện thời tiết khắc nghiệt ở một số khu vực trên lục địa, đặc biệt là trong thời gian nắng nóng cũng như các vụ hỏa hoạn thảm khốc”. Ông kêu gọi người dân Australia “chuẩn bị cho một mùa hè nắng nóng và nguy cơ hỏa hoạn”.

Nỗi sợ hãi đặc biệt dâng cao khi những ký ức về Mùa hè đen năm 2019 đến 2020 – đợt cháy rừng tồi tệ nhất của Australia trong nhiều thập kỷ – vẫn khắc sâu trong tâm trí người dân nước này. Đám cháy đã thiêu rụi 10 triệu ha (24,7 triệu mẫu Anh), gây ra cái chết của hàng trăm người và giết chết hơn một tỷ động vật.

Tuy nhiên, điều kiện năm nay đã khác. Ông Bowman cho biết, trong khi nguyên nhân dẫn đến các vụ cháy Mùa hè đen được đặc trưng bởi thời kỳ hạn hán kéo dài trong 3 năm, thì những năm gần đây ở Australia có nhiều mưa do ảnh hưởng của đối tác lạnh hơn của El Nino là La Nina.

Nhưng các chuyên gia vẫn lưu ý, không thể tự mãn. Ông Robb Webb - Giám đốc điều hành của Hội đồng quốc gia về dịch vụ cứu hỏa và khẩn cấp (AFAC) cho rằng, dù mùa cháy rừng kéo dài như Mùa hè đen khó có thể xảy ra, nhưng không nhất thiết phải là Mùa hè đen mới trở thành một mùa cháy rừng nguy hiểm.

Ngoài nguy cơ hỏa hoạn, người dân Australia còn có thể phải chịu sức nóng như thiêu đốt của mùa hè năm nay. Ông Braganza nói: “Mùa hè năm nay nóng hơn mức trung bình và chắc chắn nóng hơn 3 năm qua”.

Theo bà Andrea Taschetto - Phó Giáo sư về khí hậu tại Đại học New South Wales: “Mỗi El Nino đều khác nhau, khiến khó có thể dự đoán chính xác mọi thứ sẽ nóng đến mức nào. Nhưng các dấu hiệu đều đang cho thấy, mùa hè năm nay sẽ trở thành một năm nóng kỷ lục”.

Hà Anh