EU mở cuộc điều tra chính thức, TikTok có nguy cơ bị phạt nặng

Thierry Breton, người đứng đầu ngành công nghiệp EU, cho biết ông đã đưa ra quyết định sau khi phân tích báo cáo đánh giá rủi ro của TikTok và câu trả lời của ứng dụng này với các yêu cầu cung cấp thông tin.

“Hôm nay chúng tôi mở một cuộc điều tra về TikTok vì bị nghi ngờ vi phạm tính minh bạch và nghĩa vụ bảo vệ trẻ vị thành niên: Giới hạn thời gian sử dụng và thiết kế gây nghiện, hiệu ứng lỗ thỏ, xác minh độ tuổi, cài đặt quyền riêng tư mặc định”, Thierry Breton viết trên X hôm 19.2.

Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số (DSA) của EU đặc biệt yêu cầu các nền tảng trực tuyến và công cụ tìm kiếm rất lớn phải hành động nhiều hơn để giải quyết nội dung trực tuyến bất hợp pháp và các rủi ro với an ninh công cộng. DSA áp dụng cho tất cả nền tảng trực tuyến kể từ ngày 17.2.

ByteDance có thể phải đối mặt với mức phạt lên tới 6% doanh thu toàn cầu nếu TikTok bị kết tội vi phạm các quy tắc DSA.

TikTok cho biết sẽ tiếp tục làm việc với các chuyên gia và ngành để giữ an toàn cho những người trẻ tuổi trên nền tảng của mình. Công ty Trung Quốc mong muốn được giải thích chi tiết công việc này với Ủy ban châu Âu.

Người phát ngôn của TikTok nói: “TikTok đã đi tiên phong về các tính năng và cài đặt để bảo vệ thanh thiếu niên và ngăn chặn trẻ em dưới 13 tuổi tham gia nền tảng, những vấn đề mà toàn ngành đang phải giải quyết”.

Ủy ban châu Âu cho biết cuộc điều tra sẽ tập trung vào thiết kế hệ thống của TikTok, gồm cả các hệ thống thuật toán có thể kích thích chứng nghiện hành vi và tạo ra “hiệu ứng lỗ thỏ”.

“Hiệu ứng lỗ thỏ ám” chỉ đến cách sử dụng nội dung được thiết kế để đưa người dùng đi sâu hơn vào nền tảng, giống như việc Alice rơi xuống hố thỏ trong tác phẩm Alice in Wonderland. Nó có thể bao gồm các chiến thuật sau:

Thuật toán theo dõi hành vi: Thu thập thông tin về sở thích và tương tác của người dùng để cá nhân hóa nội dung và đề xuất, khiến họ muốn xem nội dung tiếp theo càng lúc càng lâu.

Thiết kế gây nghiện: Sử dụng các tính năng như tự động phát lại, nội dung bất tận và thông báo đẩy để khiến người dùng liên tục quay lại và sử dụng ứng dụng.

Nội dung kích thích: Sử dụng nội dung gây tò mò, tranh cãi, hoặc kích thích cảm xúc để thu hút sự chú ý và giữ chân người dùng.

Thiếu điểm kiểm soát: Cung cấp ít tùy chọn điều khiển thời gian sử dụng hoặc nội dung được hiển thị, khiến người dùng khó thoát khỏi vòng lặp nội dung được đề xuất.

Việc sử dụng hiệu ứng lỗ thỏ có cả mặt tích cực và tiêu cực. Mặt tích cực là có thể giúp người dùng khám phá nội dung mới và thú vị, nhưng mặt tiêu cực là có thể gây nghiện và ảnh hưởng đến thời gian dành cho các hoạt động khác trong cuộc sống.

Ủy ban châu Âu cũng sẽ thăm dò xem liệu TikTok có đưa ra các biện pháp thích hợp và tương xứng để đảm bảo mức độ riêng tư, an toàn và bảo mật cao cho trẻ vị thành niên hay không. Ngoài vấn đề bảo vệ trẻ vị thành niên, ủy ban này đang xem xét liệu TikTok có cung cấp cơ sở dữ liệu đáng tin cậy về quảng cáo trên nền tảng của mình không, để các nhà nghiên cứu có thể xem xét kỹ lưỡng các rủi ro trực tuyến tiềm ẩn.

Động thái trên đánh dấu cuộc điều tra về DSA thứ hai sau khi nền tảng truyền thông xã hội X (thuộc sở hữu Elon Musk) lọt vào tầm ngắm của EU vào tháng 12.2023.

EU sẽ điều tra xem liệu TikTok có vi phạm các quy tắc nội dung trực tuyến nhằm bảo vệ trẻ em và đảm bảo tính minh bạch trong quảng cáo hay không - Ảnh: Internet

Hồi tháng 4.2023, TikTok từng bị Cơ quan giám sát quyền riêng tư của Anh phạt 12,7 triệu bảng Anh (15,8 triệu USD) vì lạm dụng dữ liệu của trẻ em trong khoảng thời gian hai năm.

Văn phòng Ủy viên Thông tin (ICO) cho biết TikTok đã vi phạm các quy tắc bảo vệ dữ liệu của Vương quốc Anh khi cho phép trẻ em dưới 13 tuổi đăng ký dịch vụ từ tháng 5.2018 đến tháng 7.2020, dù từng tuyên bố rằng hành động này là vi phạm các điều khoản dịch vụ của nó.

ICO tuyên bố TikTok cũng xử lý dữ liệu trẻ em mà không có sự đồng ý của cha mẹ hoặc người giám hộ chúng và thất bại trong việc loại bỏ các tài khoản của người dùng chưa đủ tuổi.

ICO ước tính có tới 1,4 triệu trẻ em ở Anh sử dụng TikTok vào năm 2020. Các quy tắc của Vương quốc Anh yêu cầu các ứng dụng phải xin phép cha mẹ đối với trẻ chưa đủ tuổi đăng ký.

“Có những luật hiện hành để đảm bảo con cái chúng ta được an toàn trong thế giới kỹ thuật số cũng như trong thế giới thực. TikTok đã không tuân thủ các luật đó”, John Edwards, Ủy viên thông tin, cho biết.

“Kết quả là có khoảng 1 triệu trẻ em dưới 13 tuổi đã được cấp quyền truy cập vào nền tảng một cách không phù hợp, với việc TikTok thu thập và sử dụng dữ liệu cá nhân của chúng. Điều đó đồng nghĩa là dữ liệu trẻ em có thể đã được sử dụng để theo dõi và lập hồ sơ cho chúng, có khả năng cung cấp nội dung có hại, không phù hợp trong lần cuộn trang tiếp theo trên ứng dụng”, John Edwards nói thêm.

ICO cho biết ứng dụng TikTok không thể cung cấp thông tin thích hợp cho các thành viên của cộng đồng sử dụng nền tảng về cách dữ liệu của họ bị thu thập, sử dụng và chia sẻ theo cách dễ hiểu. Nó cũng không đảm bảo rằng dữ liệu cá nhân của người dùng tại Vương quốc Anh được xử lý một cách hợp pháp, công bằng và minh bạch.

Về chuyện trên, người phát ngôn TikTok cho biết: “TikTok là nền tảng dành cho người dùng từ 13 tuổi trở lên. Chúng tôi đầu tư rất nhiều để giúp ngăn những người dưới 13 tuổi truy cập khỏi nền tảng và đội ngũ an toàn hùng hậu gồm 40.000 người của chúng tôi làm việc suốt ngày đêm để giúp giữ cho nền tảng an toàn cho cộng đồng. Chúng tôi sẽ tiếp tục xem xét quyết định và đang đánh giá các bước tiếp theo”.

TikTok đã thực hiện một số bước kể từ năm 2020 để cập nhật cơ sở hạ tầng về quyền riêng tư và an toàn của mình, bao gồm cả phân phối bản tóm tắt chính sách quyền riêng tư phù hợp với lứa tuổi cho người dùng dưới 18 tuổi và triển khai các tính năng giới hạn thời gian sử dụng thiết bị cho người dùng dưới 18 tuổi cùng gia đình của họ.

Vào năm ngoái, ICO thông báo TikTok có thể phải đối mặt với khoản tiền phạt lên tới 27 triệu bảng Anh, nhưng đã quyết định không theo đuổi mức phạt cao hơn sau khi nhận được lời giải thích từ TikTok trong quá trình điều tra.

Năm 2019, TikTok đã đồng ý trả khoản tiền phạt 5,7 triệu USD sau cuộc điều tra của Ủy ban Thương mại Liên bang tại Mỹ về việc thu thập thông tin cá nhân của trẻ em.

Trong phiên điều trần trước Ủy ban Năng lượng và Thương mại của Hạ viện Mỹ hồi tháng 3.2023, Shou Zi Chew (Giám đốc điều hành TikTok) nói công ty rất coi trọng sức khỏe tâm thần của người dùng. Ông so sánh giải pháp bảo vệ dữ liệu và sự an toàn của người dùng trẻ tuổi mà TikTok đang thực hiện với cách làm của các hãng công nghệ lớn khác và kết luận chúng là "hàng đầu trong ngành".

Ngoài ra, Shou Zi Chew tuyên bố TikTok không gây rủi ro lớn hơn những gã khổng lồ truyền thông xã hội như YouTube của Google và Instagram của Meta Platform, đồng thời khẳng định công ty này đã thiết lập nhiều biện pháp bảo vệ hơn bất kỳ đối thủ phương Tây nào vì những nghi ngờ lâu nay.

Sơn Vân