EU trước áp lực của Hiệp định Thương mại Anh - Ấn Độ

Sức ép từ FTA Anh - Ấn Độ

FTA giữa Anh và Ấn Độ đã tạo ra một lợi thế cạnh tranh rõ rệt cho các doanh nghiệp Anh. Cụ thể, thỏa thuận cho phép miễn thuế đối với 90% hàng hóa Anh trong vòng một thập kỷ, trong khi gần như toàn bộ hàng hóa xuất khẩu của Ấn Độ được hưởng ưu đãi ngay lập tức. Ngoài ra, doanh nghiệp Anh có quyền tiếp cận thị trường mua sắm công trị giá 38 tỷ bảng mỗi năm và được bảo vệ thông qua các điều khoản về thương mại số, chống tham nhũng, tiêu chuẩn lao động và giới - một bước đi chưa từng có tiền lệ trong các FTA trước đây của Ấn Độ.

Thủ tướng Narendra Modi gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại New Delhi - tháng 2/2025. Ảnh: Bloomberg

FTA của Anh sẽ đưa thuế máy móc về 0% trong một thập kỷ và áp dụng hạn ngạch ưu đãi cho xe cao cấp - điều có thể đe dọa trực tiếp đến thị phần của EU trong các lĩnh vực xuất khẩu chủ lực như thiết bị y tế, linh kiện xe điện và năng lượng gió ngoài khơi. Các doanh nghiệp EU hiện phải chịu thuế cao khi xuất khẩu vào Ấn Độ, từ 7 - 10% đối với hàng công nghiệp, thậm chí trên 100% đối với ô tô.

Bên cạnh đó, FTA trên còn bao gồm các điều khoản quan trọng về dịch vụ, kinh tế số và đặc biệt là di chuyển lao động kỹ năng cao, cho phép cấp tới 20.000 thị thực lao động mỗi năm.

Nguy cơ EU để mất vị thế chiến lược

Các chuyên gia nhận định, FTA giữa Anh và Ấn Độ đã đẩy EU đứng trước nguy cơ mất đi vị thế kinh tế và chiến lược tại một trong những nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu. Rủi ro này càng trở nên rõ nét khi Ấn Độ được dự báo sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vào năm 2030. Với tư cách là đối tác thương mại lớn thứ hai của Ấn Độ, EU đã chứng kiến kim ngạch thương mại song phương tăng gần gấp đôi kể từ năm 2014, đạt 120 tỷ euro cho hàng hóa vào năm 2024 và gần 60 tỷ euro cho dịch vụ vào năm 2023.

Mối quan hệ kinh tế sâu sắc này thể hiện tầm quan trọng chiến lược của Ấn Độ đối với EU, không chỉ ở khía cạnh thương mại, mà còn trong bối cảnh cạnh tranh ảnh hưởng tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.

Do đó, việc EU "chậm chân" hơn so với Anh trong việc đạt được FTA với Ấn Độ không chỉ ảnh hưởng đến thương mại, mà còn làm suy yếu chiến lược Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương của khối. Tại cuộc họp Hội đồng Thương mại và Công nghệ EU - Ấn Độ đầu năm 2025, hai bên đã thừa nhận tầm quan trọng của hợp tác trong bối cảnh các rủi ro địa chính trị đang gia tăng, từ chủ nghĩa bảo hộ cho đến những mối đe dọa tiềm tàng khác.

Đối với EU, việc tăng cường quan hệ kinh tế với Ấn Độ không chỉ mở rộng cơ hội thị trường cho các doanh nghiệp châu Âu, mà còn góp phần đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Vị trí địa lý chiến lược của Ấn Độ tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi EU đang tìm cách gia tăng ảnh hưởng, khiến New Delhi trở thành đối tác không thể thiếu trong bối cảnh quan hệ xuyên Đại Tây Dương tiềm ẩn nhiều bất ổn.

Về phía Ấn Độ, EU là một trong những nguồn cung cấp công nghệ tiên tiến, đầu tư trực tiếp và thị trường xuất khẩu lớn nhất. Cả hai bên đều có lợi từ việc thiết lập một hiệp định thương mại tự do toàn diện và đầy tham vọng.

Một FTA giữa EU - Ấn Độ sẽ giúp củng cố hiện diện kinh tế của châu Âu tại Ấn Độ cũng như toàn khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi các quy tắc và cán cân quyền lực được định hình. Trong chuyến thăm New Delhi hồi tháng 2, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã nhấn mạnh rằng: “Cả hai chúng ta đều có thể thiệt hại từ một thế giới cô lập, và cùng hưởng lợi từ hợp tác”.

Các nhà quan sát cho rằng, châu Âu cần nhanh chóng thúc đẩy đàm phán, nhằm tận dụng kịp thời cơ chiến lược để củng cố vị thế kinh tế - chính trị của EU tại một trong những khu vực năng động và giàu tiềm năng nhất thế giới.

Rào cản hiện hữu và giải pháp đề xuất

Hiện tại, các cuộc đàm phán FTA giữa EU và Ấn Độ đang gặp phải một số rào cản nhất định, đặc biệt liên quan đến các lĩnh vực như thuế quan ô tô, rượu và nông sản. EU đang tích cực thúc giục Ấn Độ giảm thuế nhập khẩu đối với các mặt hàng này nhằm thúc đẩy thương mại song phương và đồng thời giảm bớt sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng.

Trong các vòng đàm phán gần đây, hai bên đã đạt được sự đồng thuận ở khoảng 8 trong tổng số 20 chương chính, chủ yếu tập trung vào các vấn đề thủ tục như chứng nhận xuất xứ và thuận lợi hóa thương mại, tuy nhiên các vấn đề then chốt vẫn chưa được giải quyết dứt điểm.

Ở lĩnh vực kinh tế số, EU vẫn đang tranh cãi về tính tương thích giữa Đạo luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân Kỹ thuật số 2023 của Ấn Độ với Quy định Bảo vệ Dữ liệu Chung (GDPR) của khối. Sự không chắc chắn này khiến các công ty châu Âu trong các lĩnh vực như điện toán đám mây, fintech và dịch vụ kỹ thuật số đối mặt nguy cơ bị loại khỏi thị trường số đang tăng trưởng nhanh của Ấn Độ.

Các quan chức Ấn Độ nhấn mạnh rằng thỏa thuận sẽ là một FTA toàn diện, chứ không phải một thỏa thuận tạm thời. Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Piyush Goyal kêu gọi EU đơn giản hóa các quy định thương mại phức tạp, bởi những rào cản này đang cản trở đầu tư và giao thương hiệu quả giữa hai bên.

Từ góc nhìn chuyên gia trên các diễn đàn trực tuyến, một số ý kiến cho rằng quá trình đàm phán vẫn còn nhiều thách thức khi Ấn Độ vẫn từ chối áp dụng cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc và chỉ đưa ra những nhượng bộ rất hạn chế, đặc biệt với ngành ô tô.

Để vượt qua bế tắc này, chuyên gia từ Viện Nghiên cứu An ninh châu Âu (ISS) đề xuất EU nên áp dụng mô hình đàm phán “FTA mô-đun”, cho phép xử lý từng lĩnh vực cụ thể như ô tô, dệt may, nông sản một cách độc lập, đồng thời tăng cường hợp tác qua Hội đồng Thương mại và Công nghệ (TTC) để phát triển các chuỗi cung ứng xanh, kinh tế số và năng lượng sạch. Đây được xem là giải pháp khả thi giúp EU và Ấn Độ vượt qua những khác biệt về lợi ích và tăng cường cơ hội ký kết một hiệp định thương mại toàn diện, hiện đại và bền vững.

Châu Anh