EU vạch ra lộ trình tăng cường năng lực răn đe quân sự, Hungary gợi ý nên làm một điều với Nga

EU đang chuẩn bị sẵn sàng cho việc đối phó với bối cảnh đe dọa đang thay đổi, đặc biệt là từ Nga. (Nguồn: Getty Images)

Theo báo Politico, văn kiện này nêu rõ, trong vòng 5 năm tới, EU phải sẵn sàng đối phó với “bối cảnh đe dọa đang thay đổi”, đặc biệt là từ Nga. Chủ tịch EC Ursula von der Leyen nhấn mạnh: “Những mối đe dọa gần đây cho thấy châu Âu đang bị đặt vào rủi ro. Chúng ta phải bảo vệ từng công dân và từng centimet vuông lãnh thổ của mình”.

Kế hoạch xác định 9 lỗ hổng năng lực quan trọng, bao gồm phòng không và tên lửa, tính cơ động, pháo binh, máy bay không người lái, các hệ thống mạng và hàng hải, đồng thời đề ra 4 dự án trọng điểm cùng mục tiêu tăng cường năng lực công nghiệp quốc phòng của khối.

Ngoài ra, kế hoạch kêu gọi Ukraine phải được vũ trang mạnh mẽ và hội nhập vào hệ sinh thái quốc phòng của châu Âu như một "con nhím thép" có khả năng răn đe Nga.

Bà von der Leyen dự kiến trình lộ trình này lên Hội đồng châu Âu tại Hội nghị thượng đỉnh ngày 23/10.

Bốn dự án trụ cột

Theo EC, bốn nỗ lực trọng điểm bao gồm sáng kiến phòng thủ máy bay không người lái châu Âu, giám sát sườn phía Đông, lá chắn phòng không châu Âu và lá chắn không gian châu Âu.

Các dự án này được thiết kế để giúp các quốc gia thành viên phối hợp trong những lĩnh vực mà quy mô vượt quá khả năng của từng nước riêng lẻ, đồng thời vẫn bảo đảm chủ quyền quốc gia về quốc phòng.

Mỗi dự án sẽ có mốc thời gian cụ thể, được một quốc gia thành viên dẫn dắt, có EC hỗ trợ và tập trung vào khắc phục các lỗ hổng năng lực mà không tạo ra một cấu trúc vận hành chung.

Đại diện cấp cao EU về chính sách đối ngoại và an ninh Kaja Kallas khẳng định: “Lộ trình này đặt ra các mục tiêu và thời hạn rõ ràng. Quyết định vẫn nằm trong tay các quốc gia thành viên, họ là người cầm lái. Nhưng nó giúp họ lấp đầy các khoảng trống năng lực và hoàn thành các nhiệm vụ được Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) giao phó”.

EC cho biết, các chương trình trọng điểm xuất phát từ đề xuất của các quốc gia thành viên. Một quan chức Ủy ban giải thích: “Các quốc gia tuyến đầu cảm nhận rõ tính cấp bách và muốn chuẩn bị sau khi xảy ra các vụ máy bay không người lái xâm nhập không phận châu Âu. Điều đó cho thấy châu Âu cần một cách tiếp cận 360 độ để nhanh chóng khắc phục các khoảng trống năng lực".

Chi phí và triển khai ban đầu

EC hiện phối hợp chặt chẽ với NATO để đồng bộ các bước tiếp theo và dự kiến có thêm nhiều dự án trọng điểm được công bố. Phó Chủ tịch EC Henna Virkkunen cho biết, hai sáng kiến nữa sẽ được công bố cuối năm nay, gồm gói di chuyển quân sự và chương trình chuyển đổi công nghệ cho công nghiệp quốc phòng.

Bà Kallas cho hay, các nhóm điều phối của bốn dự án đã bắt đầu họp trong tuần này. Cuộc họp đầu tiên của liên minh máy bay không người lái đã được tổ chức, với hai quốc gia dẫn đầu là Hà Lan và Latvia.

Theo một quan chức Ủy ban, mỗi dự án hiện có ít nhất 10 quốc gia tham gia liên minh thực hiện. Trong ngày 16/10, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius cũng tuyên bố, Berlin sẽdẫn đầu dự án lá chắn phòng không châu Âu.

Cơ quan Quốc phòng châu Âu đóng vai trò trung tâm trong việc tổ chức các cuộc họp và tư vấn kỹ thuật cho các dự án, hướng tới mục tiêu củng cố năng lực phòng thủ độc lập nhưng vẫn gắn kết với cấu trúc an ninh tập thể của NATO.

Về chi phí, EC ước tính có thể huy động tới 800 tỷ Euro cho các kế hoạch này, lấy từ một số chương trình của EU và các ngân sách trong tương lai, bao gồm chương trình SAFE và Quỹ Quốc phòng châu Âu. Nhưng kế hoạch nhấn mạnh rằng các quốc gia thành viên sẽ giữ quyền kiểm soát đối với các chính sách quốc phòng của riêng mình.

Ủy ban còn kêu gọi các thành viên EU cùng nhau đầu tư vào các công ty địa phương. Đến cuối năm 2027, ít nhất 40% các hoạt động mua sắm quốc phòng nên được thực hiện chung và đến năm 2030, 55% nên đến từ các công ty của EU. Mục tiêu là để giảm sự phân mảnh, cắt giảm chi phí và thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng của châu Âu.

Các nhà lãnh đạo EU sẽ thảo luận về lộ trình này vào tuần tới. Để bảo đảm châu Âu có thể tự vệ một cách độc lập trong vòng 5 năm, Ủy ban hy vọng các kế hoạch được phê duyệt vào cuối năm 2025. Các dự án lớn sẽ bắt đầu vào năm 2026, với kinh phí và hợp đồng thực hiện vào năm 2028.

Hungary kêu gọi EU đàm phán với Nga

Liên quan vấn đề an ninh châu Âu, cùng ngày 16/10, Thủ tướng Hungary Viktor Orban cho rằng, EU cần đưa Nga trở lại bàn đàm phán để đạt được một thỏa thuận mới về an ninh lục địa.

Phát biểu với các tổ chức đại diện cho cộng đồng người Hungary ở nước ngoài, ông Orban nói: “Hiện nay, châu Âu mạnh hơn nhiều so với Nga. Nước này có khoảng 140 triệu dân, trong khi dân số các nước EU vượt quá 400 triệu. Chúng ta vượt trội Nga rõ rệt về kinh tế và ngân sách quốc phòng, ngoại trừ tiềm lực hạt nhân”.

Theo ông Orban, “sức mạnh của EU cần được thể hiện trên bàn đàm phán” nhằm hướng tới thỏa thuận mới về an ninh tại châu Âu.

Ông nêu rõ: “Một hệ thống an ninh châu Âu mới cần được xây dựng, trong đó làm rõ các vấn đề về trang bị vũ khí và quy mô lực lượng của từng quốc gia. Cần ký kết một thỏa thuận về những vấn đề này và thiết lập cơ chế kiểm soát, bởi nhiều quốc gia đã lần lượt từ bỏ các hiệp ước kiểm soát vũ khí trước đây trong bối cảnh xung đột”.

Bảo Minh