EVFTA: 'Đòn bẩy vàng' cho doanh nghiệp Việt chỉ khi tuân thủ theo quy định

Đây là lưu ý của bà Nguyễn Thị Phượng - Giám đốc điều hành của Công ty TradeComply tại Hội thảo “Tuân thủ quy định thương mại xuất nhập khẩu theo EVFTA để tối ưu chi phí và tận dụng ưu đãi thuế” do Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (ITPC) tổ chức ngày 18/9.

Bà Phượng cho biết, hiện nay, việc thuế suất bằng 0 cho phép doanh nghiệp Việt không chỉ giành lại thị phần từ đối thủ, mà còn dùng phần tiết kiệm thuế để tái đầu tư vào thiết kế, R&D và hệ thống quản trị chất lượng. Những khoản đầu tư này mới giúp hàng Việt đủ sức chen chân vào phân khúc trung - cao, nơi biên lợi nhuận lớn hơn và vị thế thương hiệu được khẳng định.

Toàn cảnh Hội thảo

Đơn cử, thuế suất đối với áo sơ mi xuất khẩu sang Đức giảm từ 12% xuống 0%, giúp tiết kiệm gần 1 triệu USD cho một lô hàng 1 triệu chiếc áo.

Tương tự, thuế suất cà phê rang xay giảm từ 7-11% xuống 0%, mang lại lợi thế cạnh tranh lớn cho các nhà xuất khẩu Việt Nam so với đối tác từ Brazil hay Indonesia. EVFTA được xem là “đòn bẩy vàng” cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ của Việt Nam, nhưng điều này chỉ đúng khi doanh nghiệp tuân thủ theo quy định.

Tương tự ngành gỗ nội thất, khoảng 90% sản phẩm gỗ được EU xóa thuế ngay từ ngày đầu EVFTA nên chỉ trong 5 năm, Việt Nam đã chiếm hơn 10% thị phần nội thất gỗ tại châu Âu, chỉ sau Trung Quốc, đồng thời trở thành một trong những nguồn cung cấp quan trọng nhất tại Đức, Pháp và Hà Lan. Trước đây, sản phẩm gỗ Việt chủ yếu ở phân khúc gia công giá rẻ, nay đã có mặt trong các chuỗi bán lẻ lớn và thậm chí cạnh tranh ở phân khúc cao cấp vốn thuộc về Ý và Ba Lan.

Tuy nhiên, lợi thế luôn song hành với thách thức. Ngành dệt may phải đáp ứng quy tắc xuất xứ “từ vải trở đi”, nghĩa là nguyên liệu phải có xuất xứ từ Việt Nam, EU hoặc các nước được cộng gộp như Hàn Quốc. Trong khi đó, ngành gỗ đang đối diện một rào cản mới: Quy định Chống phá rừng (EUDR) có hiệu lực từ cuối năm 2025, yêu cầu truy xuất nguồn gốc gỗ đến tận tọa độ lô rừng. Nếu không đáp ứng được, hàng gỗ Việt sẽ không thể tiếp cận EU, bất kể thuế suất bằng 0.

Không chỉ dệt may và gỗ, các ngành nông sản, thủy sản, da giày, điện tử cũng tận dụng EVFTA để gia tăng hiện diện tại EU. Cà phê, hạt điều, hồ tiêu và rau quả chế biến được xóa bỏ thuế, giúp Việt Nam củng cố vị thế nhà cung cấp hàng đầu. Thủy sản, đặc biệt là tôm và cá tra, mở rộng được thị phần, nhưng phải đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn về an toàn thực phẩm và phúc lợi động vật. Da giày được xóa bỏ gần như toàn bộ thuế, tạo lợi thế lớn trước các đối thủ từ châu Á. Ngành điện tử và máy móc hưởng lợi kép: vừa được miễn thuế, vừa được hưởng dòng dịch chuyển đầu tư từ các tập đoàn đa quốc gia đang tái cấu trúc chuỗi cung ứng.

Thông tin thêm về thị trường châu Âu, bà Nguyễn Thị Phượng nhấn mạnh: “Thương mại quốc tế ngày nay không còn là chuyện logistics hay giá cả, mà là khả năng đáp ứng chuẩn mực nhập khẩu. Trung bình 60% container quốc tế bị chậm thông quan mỗi ngày, trong đó lỗi sai mã HS và nhập liệu thủ công khiến chi phí tuân thủ của doanh nghiệp Việt cao hơn 20 - 30% so với đối thủ. Nếu không cải thiện, chính chúng ta sẽ tự triệt tiêu lợi thế mà EVFTA mang lại”.

Bà Phan Thụy My - Trưởng Văn phòng Đại diện Thương mại bang Rheinland-Pfalz (CHLB Đức) tại Việt Nam, cho biết: “EU liên tục cập nhật quy định, từ quy tắc xuất xứ mới áp dụng đầu năm 2025 đến việc triển khai hệ thống số hóa ELAN cho nông sản. Doanh nghiệp nào chậm thích ứng sẽ mất niềm tin với đối tác và chậm thông quan. Nhưng nếu tận dụng công cụ số, họ có thể rút ngắn thời gian, giảm chi phí và củng cố uy tín”.

Minh Hào