Ghép tạng ở Chợ Rẫy: 3 ngày cứu sống 7 người

Chỉ trong vòng 3 ngày (từ 7 đến 9.11), các y bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy đã làm việc liên tục (trắng đêm không kể cuối tuần), để kịp thời tiếp nhận 2 đợt hiến – ghép tạng, mang lại sự sống cho 7 người bệnh gồm: 2 ca ghép tim, 4 ca ghép thận và 1 ca ghép phổi. Đặc biệt, đợt tiếp nhận tạng hiến – ghép lần này, cũng đã ghi dấu ấn đặc biệt cho ca ghép phổi đầu tiên tại bệnh viện Chợ Rẫy - cũng là ca ghép phổi đầu tiên ở khu vực phía nam.

Thông tin trên được BSCK2 Phạm Thanh Việt – Phó giám đốc phụ trách quản lý điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết vào chiều ngày 10.11.

Từ nỗi đau của 2 gia đình đến cột mốc y học và 7 cuộc đời được hồi sinh

Trường hợp đầu tiên là nam bệnh nhân (49 tuổi, ngụ TP.HCM) được chuyển đến Bệnh viện Chợ Rẫy ngày 5.11, trong tình trạng bị chấn thương sọ não nặng do tai nạn sinh hoạt. Sau nỗ lực cứu chữa cho người bệnh không thành công, thân nhân bệnh nhân đã có ý nguyện hiến tặng các tạng (tim, phổi, 2 thận và 2 giác mạc) của bệnh nhân để cứu sống những người bệnh có chỉ định ghép. Từ nghĩa cử cao đẹp của người hiến và gia đình, song song với các thủ tục pháp lý, hội chẩn, đánh giá chức năng tạng hiến, Bệnh viện Chợ Rẫy đã báo về cho Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia để chọn bệnh nhân ghép phù hợp.

Các nhân viên y tế mặc niệm bệnh nhân chết não trước khi lấy tạng - Ảnh: BV

Bên cạnh đó, để đảm bảo cho quà tặng thiêng liêng của người hiến đạt được hiệu quả tốt nhất, Bệnh viện Chợ Rẫy đã khẩn trương khởi động các quy trình, đội ngũ tiến hành tiếp nhận tạng và ghép xuyên đêm. Đến rạng sáng ngày 8.11, có 4 ca ghép tại Bệnh viện Chợ Rẫy đã thành công, mở ra cơ hội sống mới cho các người bệnh. Trong đó, gồm 1 nam bệnh nhân (53 tuổi, ngụ TP. Cần Thơ) được ghép tim; 2 bệnh nhân gồm nữ (48 tuổi, ngụ Đồng Nai) và nam (40 tuổi, ngụ Đồng Tháp) được ghép thận. Đặc biệt, ca ghép phổi cho nam bệnh nhân (38 tuổi, ngụ TP..HCM) đã tạo nên dấu ấn cho lịch sử ghép tạng của Bệnh viện Chợ Rẫy khi trở thành ca ghép phổi đầu tiên ở khu vực phía nam. Cùng thời điểm đó, 2 giác mạc cũng được vận chuyển đến bệnh viện Trung ương Huế và ghép thành công cho 2 bệnh nhân.

Vừa hoàn thành nhiệm vụ đưa người hiến về nhà, ngay trong đêm 7.11, Bệnh viện Chợ Rẫy tiếp tục nhận được thông tin về 1 trường hợp hiến tạng tiềm năng khác tại Bệnh viện đa khoa Bà Rịa. Người hiến là nam bệnh nhân 32 tuổi (xã Long Hải, TPHCM), bị chấn thương sọ não nghiêm trọng do tai nạn giao thông. Sau khi nghe ekip điều trị, đánh giá cơ hội cứu chữa cho bệnh nhân là 0%, thân nhân bệnh nhân đã đồng ý hiến tim, phổi, gan và 2 thận của người bệnh để có thể cứu giúp những bệnh nhân không may mắc bệnh hiểm nghèo và có chỉ định ghép.

Bệnh viện Chợ Rẫy đã báo về cho Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia để tuyển chọn và điều phối tạng hiến theo quy định. Trong đó, tim và 2 thận được điều phối cho Bệnh viện Chợ Rẫy, gan được chia đôi (1 điều phối cho Huế và 1 điều phối cho Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM), phổi điều phối cho Viện phổi Trung ương.

Các y bác sĩ chuẩn bị lấy tạng từ người chết não - Ảnh BV

BSCK2 Phạm Thanh Việt- cho biết: Đây là trường hợp bất cập về mặt thời gian, nhóm phẫu thuật viên từ Viện phổi Trung ương không thể vào kịp để nhận phổi. Nhóm phẫu thuật của Bệnh viện Chợ Rẫy đã hỗ trợ tiếp nhận, bảo quản và vận chuyển tạng phổi ra Hà Nội để ghép cho bệnh nhân tại Bệnh viện Phổi Trung ương;

Theo TS-BS Dư Thị Ngọc Thu – Trưởng đơn vị điều phối ghép tạng Bệnh viện Chợ Rẫy -khi các ê-kíp ghép tạng được huy động, hành trình vận chuyển tạng trở thành cuộc đua với thời gian. Cảnh sát giao thông TP.HCM được đề nghị hỗ trợ và lập tức triển khai 3 tổ công tác dẫn đường cho 3 hướng di chuyển từ Bệnh viện Bà Rịa đến 3 vùng miền của cả nước, trong đó ra sân bay Tân Sơn Nhất để đến Hà Nội và TP.Huế; còn lại đến Bệnh viện Chợ Rẫy, đến Đại học Y Dược TP.HCM.

Kỷ lục cho việc vận chuyển đến bệnh viện Chợ Rẫy chỉ trong vòng 64 phút, thừa kịp thời gian để ghép cho bệnh nhân suy tim.

Tại sân bay, lịch điều hành chuyến bay được điều chỉnh khẩn. Tạng được chuyển ra Hà Nội phục vụ ca ghép phổi. Mọi khâu diễn ra gọn gàng nhưng chính xác tuyệt đối.

Cuộc chiến âm thầm trong phòng hồi sức: Bảo vệ tạng để cứu người

Thời khắc người bệnh được xác định chết não, công việc hồi sức bảo vệ tạng lập tức bắt đầu. Đây là giai đoạn quyết định sự thành công của toàn bộ quy trình ghép tạng.

Phẫu thuật lấy tạng từ người cho chết não - Ảnh: BV

BSCK2 Trần Thanh Linh – Trưởng khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Chợ Rẫy – cho biết: Các bác sĩ phải kiểm soát chặt chẽ huyết áp, nhịp tim, tình trạng hô hấp, dịch nội tạng, tránh phù phổi và nhiễm trùng. Chỉ cần một chỉ số bất ổn, cơ quan tạng có thể không còn khả năng ghép.

"Mỗi phút trôi qua đều quý như vàng. Chúng tôi biết mình không thể cứu được người bệnh nữa, nhưng chúng tôi vẫn đang cứu những sự sống khác", bác sĩ Linh nói.

Suốt nhiều giờ liền, đội ngũ y tế thay phiên theo dõi liên tục, bảo tồn chức năng tim, gan, phổi và thận của người hiến. Đây là nỗ lực lớn về chuyên môn và sức chịu đựng.

Theo bác sĩ Linh - người bệnh chết não không giống người bình thường. Dù tim còn đập, phổi còn thở nhờ máy, cơ thể bắt đầu rơi vào tình trạng suy sụp toàn diện. Dịch có thể ứ trong phổi chỉ trong vài phút, làm phổi phù nặng và không thể ghép. Gan có thể hoại tử nếu tuần hoàn không ổn định. Thận có thể mất chức năng nhanh chóng nếu huyết áp tụt.

Các y bác sĩ hội chẩn để tiến hành ghép tạng cho bệnh nhân - Ảnh: BV

Trong phòng hồi sức, ánh đèn trắng phản chiếu lên khuôn mặt căng thẳng của đội ngũ bác sĩ và điều dưỡng. Máy đo huyết áp, monitor nhịp tim, ống truyền dịch, thuốc vận mạch – tất cả vận hành liên tục. Một sai số rất nhỏ có thể đánh mất cơ hội sống của người ở nơi khác. “Nếu chúng tôi rời đi, phổi có thể phù lại. Chỉ cần một tạng mất đi, một người ở nơi khác sẽ chết”, bác sĩ Linh nói.

Người bệnh trước mắt họ đã không thể quay lại. Nhưng sự sống của những người khác vẫn đang phụ thuộc vào từng quyết định, từng thao tác của họ. Đó là một dạng nỗ lực thầm lặng không tên.

Cột mốc lịch sử: Ca ghép phổi đầu tiên tại Chợ Rẫy

TS-BS Nguyễn Hoàng Bình - Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực, Bệnh viện Chợ Rẫy- cho biết trong số các cơ quan được ghép lần này, phổi là tạng khó nhất. Việc ghép phổi đòi hỏi quy trình bảo quản và hồi sức hậu phẫu rất phức tạp. Dù là kỹ thuật không mới trên thế giới, nhưng tại Việt Nam, không nhiều cơ sở y tế thực hiện được thường xuyên.

Trong số các tạng được hiến, phổi là trường hợp khó khăn nhất. Phổi là một cơ quan nhạy cảm, dễ tổn thương, phức tạp trong cả lấy tạng, bảo quản và ghép.

Ca phẫu thuật kéo dài nhiều giờ. Khi lá phổi mới bắt đầu hoạt động trong lồng ngực người nhận, các bác sĩ đã không giấu được cảm xúc. Bác sĩ Bình nói:“Khoảnh khắc phổi nở lên là khoảnh khắc chúng tôi biết sự sống đã trở lại.”

Và thực hiện ca ghép tạng cho bệnh nhân - Ảnh: BV

Cùng lúc đó, tại Chợ Rẫy, ca ghép tim diễn ra suôn sẻ. Tim được nối mạch máu, được kích hoạt lại, và ngay sau đó, trái tim của người hiến bắt đầu đập trong lồng ngực người nhận. Không ai trong phòng mổ nói gì. Ai cũng hiểu họ vừa chứng kiến điều thiêng liêng nhất mà y học mang lại.

Các ca ghép gan và ghép thận khác được thực hiện liên tiếp. Nhiều bệnh nhân từng sống phụ thuộc máy móc, nằm chờ trong phòng bệnh, đã có cơ hội trở lại cuộc sống bình thường.

Có thể nói, thành công của 2 trường hợp hiến tạng liên tiếp không chỉ thể hiện trình độ chuyên môn, tinh thần tận tâm và sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở y tế, mà còn là minh chứng sống động cho giá trị nhân văn của nghĩa cử hiến tạng. Đặc biệt, ca ghép phổi đầu tiên được thực hiện tại Bệnh viện Chợ Rẫy đã đánh dấu cho hành trình không ngừng nâng cao kỹ thuật chuyên môn của y bác sĩ ở đây, mở ra bước ngoặt quan trọng trong lĩnh vực hiến – ghép tạng ở khu vực phía nam. Từ đó, làm tiền đề để tiếp tục viết nên những “kỳ tích hồi sinh”, mang lại cơ hội sống cho nhiều bệnh nhân đang từng ngày chống chọi với bệnh tật.

Hồ Quang