Gia Lai đẩy mạnh phát triển nông nghiệp hữu cơ

Đây là giải pháp đột phá thúc đẩy ngành nông nghiệp tỉnh phát triển bền vững.

Định hình vùng chuyên canh

Gia Lai có điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu phù hợp để phát triển các loại cây trồng ngắn và dài ngày. Theo đó, khu vực phía Tây tỉnh tập trung phát triển các cây công nghiệp dài ngày có giá trị kinh tế cao như: cà phê, cao su, hồ tiêu, cây ăn quả; còn khu vực phía Đông và Đông Nam tỉnh phát triển các loại cây ngắn ngày như rau, củ, lúa nước, mì, mía, bắp, đậu đỗ các loại.

Trên cơ sở thế mạnh của từng vùng, những năm gần đây, các doanh nghiệp, hợp tác xã (HTX) và bà con nông dân đã chú trọng đầu tư mở rộng diện tích cây trồng theo hướng thâm canh tăng năng suất, chất lượng nông sản, đặc biệt là sản xuất theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ… gắn với truy xuất nguồn gốc và các nhà máy sơ chế, chế biến.

Tiến sĩ Trương Hồng-nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên thăm mô hình sản xuất cà phê thích ứng với biến đổi khí hậu tại xã Ia Phìn, huyện Chư Prông. Ảnh: N.D

Hơn 10 năm qua, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với các cơ quan của Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng nhiều mô hình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ trên các loại cây trồng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, chanh dây, cây ăn quả… Các mô hình bước đầu tạo tiền đề quan trọng trong tái cơ cấu ngành nông nghiệp, giúp nông dân áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất để nâng cao hiệu quả kinh tế.

Ông Nguyễn Thế Minh-Giám đốc HTX Dịch vụ nông nghiệp Nghĩa Hòa (huyện Chư Păh) cho biết: Năm 2024, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với HTX triển khai mô hình trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP với diện tích 10 ha. Trong quá trình thực hiện, các hộ dân được hướng dẫn quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, có sổ nhật ký theo dõi, thời gian cách ly an toàn, cách nhận biết sản phẩm chanh dây đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Qua đó, người dân và các thành viên tham gia mô hình tiếp cận quy trình sản xuất chanh dây bền vững.

“Trước yêu cầu của thị trường tiêu thụ các loại nông sản như cà phê, hồ tiêu, sầu riêng, chanh dây trong nước và thế giới ngày càng khắt khe theo các tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ... HTX đã chủ động liên kết với các doanh nghiệp sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C, chanh dây VietGAP…; xây dựng mã số vùng trồng sầu riêng cung cấp cho các doanh nghiệp xuất khẩu để nâng cao giá trị và hiệu quả kinh tế”-ông Minh cho biết thêm.

Còn ông Hoàng Văn Thắng (thôn Bản Tân, xã Ia Phìn, huyện Chư Prông) thì chia sẻ: Trải qua 20 năm trồng cà phê với nhiều giai đoạn thăng trầm khác nhau, song tôi vẫn duy trì vườn cây. Từ năm 2023 đến nay, vườn cây của tôi được Trung tâm Khuyến nông tỉnh chọn tham gia chương trình canh tác cà phê thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu khu vực Tây Nguyên. Khi tham gia chương trình, tôi được cán bộ kỹ thuật tập huấn quy trình sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C, UTZ; chăm sóc, bón phân đúng theo từng giai đoạn sinh trưởng của vườn cây. Phương pháp này không chỉ giúp giảm chi phí đầu tư mà còn tạo ra sản phẩm cà phê sạch, chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn xuất khẩu. Trong vụ thu hoạch 2024-2025, năng suất cà phê cao hơn những năm trước 1 tấn/ha.

Theo ông Phạm Hữu Phước-Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh: Trước nhu cầu thị trường tiêu thụ nông sản ngày càng khắt khe, những năm gần đây, Trung tâm đã phối hợp với các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường xây dựng một số mô hình sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn 4C, UTZ; trồng hồ tiêu theo tiêu chuẩn VietGAP tại huyện Đak Đoa; trồng chanh dây VietGAP tại 3 huyện Đak Đoa, Chư Păh và Chư Prông hay mô hình trồng cây ăn quả theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP phục vụ phát triển vùng nguyên liệu… Qua đó, giúp nông dân từng bước tiếp cận sản xuất nông sản chủ lực của tỉnh theo tiêu chuẩn xuất khẩu, mang lại lợi nhuận cao hơn.

Mở hướng phát triển bền vững

Đến nay, toàn tỉnh có hơn 255 ngàn ha cây trồng các loại sản xuất theo các tiêu chuẩn có chứng nhận như VietGAP, GlobalGAP, 4C, UTZ, hữu cơ… Bên cạnh đó, các địa phương cũng chú trọng hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, HTX xây dựng mã số vùng trồng trên các loại cây trồng chủ lực như cà phê, hồ tiêu, chanh dây, sầu riêng, ớt, dưa hấu… và các cơ sở đóng gói để đáp ứng nhu cầu xuất khẩu sang các thị trường: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ, Úc… Đặc biệt, đến nay, Gia Lai đã có 1 doanh nghiệp và 3 HTX được chứng nhận sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam, Mỹ (USDA), Hàn Quốc, Nhật Bản (JAS), châu Âu (EU) trên diện tích 110 ha cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả, dược liệu.

Ngoài ra, tỉnh có 2 doanh nghiệp và 4 hộ dân đang chuyển đổi hơn 66 ha cà phê, hồ tiêu và chè sang sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ. Cùng với đó, tỉnh đã xây dựng thành công các chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu nông sản như: Gạo Phú Thiện, Gạo Ia Lâu (Chư Prông), Rau Đak Pơ, Rau An Khê, Chanh dây Gia Lai...; 3 chỉ dẫn địa lý gồm: Hồ tiêu Chư Sê, Gạo Ba Chăm và Cà phê Gia Lai.

Sản xuất rau thủy canh hữu cơ tại Công ty TNHH Một thành viên Hương Đất An Phú. Ảnh: Nguyễn Diệp

Cà phê là một trong những cây trồng chủ lực của các địa phương khu vực phía Tây tỉnh như Đak Đoa, Ia Grai, Chư Sê, Chư Păh, Chư Prông… Tuy nhiên, biến đổi khí hậu ngày càng diễn biến gay gắt, khó lường đã ảnh hưởng không nhỏ đến năng suất, sản lượng cà phê. Trước thực trạng đó, năm 2023, Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh và Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền xây dựng 3 mô hình canh tác cà phê thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu tại các huyện Chư Prông, Chư Păh và Đak Đoa. Các hộ tham gia mô hình được hỗ trợ phân bón nhằm quản lý dinh dưỡng trên cây trồng cũng như thay đổi tập quán sản xuất cà phê theo tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ.

Ông Lê Tấn Hùng-Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Đak Đoa-chia sẻ: Những năm gần đây, từ các nguồn vốn hỗ trợ khác nhau, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với đơn vị xây dựng các mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Trong đó có mô hình sản xuất hồ tiêu theo tiêu chuẩn VietGAP tại 2 xã Nam Yang và Hải Yang; sản xuất chanh dây theo tiêu chuẩn VietGAP tại xã Hnol. Đồng thời, liên kết mở rộng diện tích cà phê sản xuất theo tiêu chuẩn 4C, UTZ, hữu cơ… tại các xã, thị trấn với tổng diện tích hơn 13.000 ha. Ngoài ra, huyện có nhiều loại cây ăn quả như sầu riêng, chuối, chanh dây theo các tiêu chuẩn, đáp ứng yêu cầu của thị trường xuất khẩu.

“Trong thời gian tới, huyện tập trung phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực có thương hiệu; khai thác, chế biến sâu những sản phẩm đặc trưng của địa phương; kêu gọi đầu tư, triển khai các dự án liên kết gắn với chuỗi giá trị sản xuất, chế biến, tiêu thụ các sản phẩm chủ lực như cà phê, hồ tiêu, cây ăn quả. Đồng thời, xây dựng vùng nguyên liệu có chứng nhận và phù hợp với thị trường tiêu thụ, nhất là thị trường xuất khẩu”-Giám đốc Trung tâm Dịch vụ nông nghiệp huyện Đak Đoa thông tin.

Theo Tiến sĩ Trương Hồng-nguyên Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên: Tình hình biến đổi khí hậu khó lường như hiện nay đã ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống, sản xuất của người dân Gia Lai cũng như khu vực Tây Nguyên, nhất là với người trồng cà phê. Trước thực tế đó, Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Gia Lai và Công ty cổ phần Phân bón Bình Điền xây dựng 3 mô hình canh tác cà phê thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu tại Gia Lai.

Đây là một trong những giải pháp phù hợp để người trồng cà phê xen canh hồ tiêu, sầu riêng mở hướng canh tác nông sản sạch theo tiêu chuẩn quốc tế để nâng cao giá trị và chất lượng sản phẩm. Chúng tôi mong muốn trong thời gian tới, các cấp chính quyền hỗ trợ doanh nghiệp, HTX và người dân sản xuất cà phê sạch, đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu.

Nông dân xã Nam Yang (huyện Đak Đoa) sản xuất hồ tiêu theo tiêu chuẩn hữu cơ. Ảnh: Nguyễn Diệp

Trao đổi với P.V, ông Lưu Trung Nghĩa-Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường-cho rằng: Giá các mặt hàng nông sản chủ lực của tỉnh như cà phê, hồ tiêu… tăng cao đã thúc đẩy nông nghiệp phát triển, tăng thu nhập cho người dân. Bên cạnh đó, người dân, doanh nghiệp và HTX đã thay đổi tư duy sản xuất nông nghiệp sang tư duy kinh tế nông nghiệp. Nhờ đó, năng suất, chất lượng, giá trị các loại nông sản chủ lực của tỉnh ngày càng tăng. “Để phấn đấu hoàn thành đạt và vượt chỉ tiêu kế hoạch được giao năm 2025, ngành tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan cùng các địa phương hướng dẫn nông dân, doanh nghiệp, HTX tập trung chuyển đổi cây trồng phù hợp, mở rộng diện tích sản xuất theo tiêu chuẩn, áp dụng công nghệ tưới tiên tiến, tiết kiệm nước…

Tiếp tục triển khai Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông-lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu giai đoạn 2022-2025. Trong đó, chú trọng phát triển nông nghiệp sạch, hữu cơ để nâng cao năng suất và chất lượng, mang lại hiệu quả kinh tế cao trên một diện tích”-Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường chia sẻ.

NGUYỄN DIỆP