Pháp siết chặt thời trang nhanh: SHEIN, Temu và Zara vào tầm ngắm
Thượng viện Pháp vừa thông qua dự luật mới kiểm soát dấu chân carbon từ ngành thời trang nhanh, nhắm trực tiếp đến thương hiệu SHEIN, Temu và Inditex (Zara).
Luật cấm quảng cáo các thương hiệu gây hại cho môi trường, đồng thời áp dụng các quy định nghiêm ngặt về minh bạch và xử phạt nếu vi phạm tiêu chuẩn bền vững.
Cụ thể, từ năm 2025, mỗi sản phẩm có thể bị đánh thuế 5 euro, mức này sẽ tăng lên 10 euro vào năm 2030 tùy theo mức độ gây hại môi trường. Ngoài ra, hệ thống nhãn “điểm sinh thái” (eco-score) sẽ được triển khai, giúp người tiêu dùng đánh giá mức độ bền vững của sản phẩm thời trang trước khi mua.
Ngành thời trang chiếm 10% khí thải CO₂
Ngành thời trang toàn cầu hiện chiếm tới 10% lượng khí CO₂ phát thải – nhiều hơn cả ngành hàng không và vận tải biển cộng lại. Mỗi năm, ngành này tạo ra 92 triệu tấn rác thải dệt may. Trung bình, một chiếc áo thun cotton cần tới 2.700 lít nước để sản xuất. Trong khi đó, xu hướng “mặc một lần rồi bỏ” khiến quần áo ngày càng bị tiêu thụ và thải bỏ nhanh hơn.
Phân tích tác động của thời trang nhanh đối với toàn ngành. (Nguồn: Greenmatch)
Từ năm 2000 – 2015, sản lượng quần áo toàn cầu tăng gấp đôi, nhưng số lần mặc trung bình lại giảm 36%. Ngày nay, người tiêu dùng mua nhiều hơn 60% so với 15 năm trước. Dự luật mới của Pháp – được Thượng nghị sĩ Estelle Youssouffa hậu thuẫn – kỳ vọng sẽ đảo ngược xu hướng này, bằng cách buộc các thương hiệu chịu trách nhiệm cho tác động sinh thái, đồng thời khuyến khích sản xuất bền vững và giảm thiểu rác thải dệt may.
SHEIN: Khí thải CO₂e là 16,7 triệu tấn
SHEIN – hãng thời trang trực tuyến có trụ sở tại Trung Quốc – biểu tượng của ngành thời trang nhanh toàn cầu. Năm 2023, SHEIN công bố lượng khí thải CO₂e toàn chuỗi cung ứng là 16,7 triệu tấn – gần gấp đôi so với năm 2022. Trong đó, hơn 99% đến từ nguyên liệu, sản xuất và vận chuyển quốc tế.
Riêng năm 2024, vận chuyển hàng hóa của SHEIN phát thải 8,52 triệu tấn CO₂e – tăng gần 14% so với năm trước, chủ yếu do phụ thuộc vào vận chuyển hàng không.
Báo cáo Phát triển Bền vững năm 2023 của Shein. (Nguồn: Shein)
Để đối phó, SHEIN công bố mục tiêu khí hậu dựa trên khoa học thông qua SBTi, gồm: giảm 42% phát thải phạm vi 1 và 2 vào năm 2030; giảm 25% phát thải phạm vi 3 vào năm 2030 và trung hòa carbon vào năm 2050.
Hãng đang chuyển sản xuất đến gần thị trường hơn (nearshoring), tăng sử dụng năng lượng tái tạo và cải thiện hiệu quả năng lượng tại các nhà máy đối tác. SHEIN cũng ra mắt nền tảng bán lại quần áo cũ – SHEIN Exchange – để khuyến khích thời trang tuần hoàn. Tuy nhiên, hãng chưa có chương trình mua tín chỉ carbon quy mô lớn.
Temu: Thải đến 5,8 triệu tấn CO₂e/năm
Ra mắt toàn cầu năm 2022, Temu – một nhánh của Tập đoàn PDD Holdings (Trung Quốc) – theo đuổi mô hình giá rẻ và tốc độ, vận chuyển trực tiếp từ nhà máy Trung Quốc đến khách hàng toàn cầu. Mỗi ngày, Temu xử lý hơn 1 triệu đơn hàng, phần lớn qua đường hàng không – một nguồn phát thải lớn.
Temu chưa công bố báo cáo phát thải chính thức hay mục tiêu trung hòa carbon. Ước tính độc lập cho thấy, Temu có thể phát thải từ 4,3 – 5,8 triệu tấn CO₂e mỗi năm.
Dù có một số nỗ lực nhỏ như dùng bao bì tái chế và trồng cây trong chiến dịch tiếp thị, Temu chưa công bố kế hoạch bền vững rõ ràng hay có hệ thống đánh giá tác động môi trường minh bạch.
Inditex: 33% sợi tái chế được dùng năm 2024
Inditex – tập đoàn mẹ của Zara, Pull&Bear, Bershka, năm 2023, Inditex phát thải khoảng 18,5 triệu tấn CO₂e. Trong đó, vận chuyển chỉ chiếm khoảng 2,61 triệu tấn. Tuy nhiên, Inditex đã tăng mạnh tỷ lệ sử dụng nguyên liệu tái chế: 33% sợi dùng trong năm 2024 đến từ tái chế, so với 18% năm 2023. Họ cũng đầu tư cải tiến vận chuyển, tối ưu tuyến đường và thử nghiệm nhiên liệu thay thế. Khác với Temu, Inditex hỗ trợ các dự án bù đắp carbon như trồng rừng và bảo tồn sinh thái, minh bạch trong báo cáo thường niên.
Tập đoàn đã cam kết trung hòa carbon vào năm 2040 và đặt mục tiêu cụ thể: Giảm 90% phát thải phạm vi 1 & 2 vào năm 2030 (so với mốc 2018); giảm 51% phát thải phạm vi 3 vào năm 2030 và 90% vào 2040.
Trong ngành thời trang, phát thải khí nhà kính được chia thành ba phạm vi chính: phạm vi 1, 2 và 3, theo chuẩn GHG Protocol. Mỗi phạm vi phản ánh nguồn gốc và mức độ kiểm soát của doanh nghiệp đối với lượng khí thải carbon mà họ gây ra – từ hoạt động nội bộ đến toàn bộ chuỗi cung ứng.
Phạm vi 1 (Scope 1) là phát thải trực tiếp từ các hoạt động mà doanh nghiệp sở hữu hoặc kiểm soát. Trong ngành thời trang, điều này bao gồm lượng khí thải phát sinh từ xe tải giao hàng thuộc sở hữu công ty, máy móc sản xuất tại nhà máy riêng hoặc hệ thống sưởi đốt nhiên liệu tại văn phòng.
Phạm vi 2 (Scope 2) là phát thải gián tiếp từ việc sử dụng năng lượng mua vào, điển hình là điện, hơi nước hoặc hệ thống sưởi/làm mát dùng trong văn phòng, nhà máy, trung tâm phân phối. Mặc dù doanh nghiệp không trực tiếp tạo ra lượng khí thải này, họ vẫn chịu trách nhiệm vì là người tiêu thụ năng lượng.
Phạm vi 3 (Scope 3) là phần phát thải lớn nhất và khó kiểm soát nhất, đến từ toàn bộ chuỗi giá trị mở rộng – từ nguyên liệu đầu vào, sản xuất tại nhà cung cấp, logistics quốc tế, bao bì đóng gói, cho đến hành vi tiêu dùng và xử lý rác thải của người mua. Ví dụ, việc trồng bông, nhuộm vải, vận chuyển hàng bằng máy bay, hoặc việc người dùng giặt, vứt bỏ quần áo đều thuộc phạm vi này.
