Gia tăng vô sinh, hiếm muộn ở người trẻ: Báo động từ lối sống hiện đại

Câu chuyện sau cánh cửa phòng khám

Tại khoa Hỗ trợ sinh sản - Nam học, Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh số 2, vợ chồng chị L. T. S (sinh năm 1986, quê ở Lạng Sơn) và anh P. V. C (sinh năm 1985, quê Hải Phòng) lộ vẻ căng thẳng trong khi chờ khám. Cùng làm công nhân tại khu công nghiệp Quế Võ 1, kết hôn 8 năm nhưng anh chị chưa thể có con dù không sử dụng biện pháp tránh thai. Sau một đợt thăm khám ở Hà Nội vào năm 2021, chị S được chẩn đoán tắc cả hai vòi trứng và phải phẫu thuật nội soi. Từ đó đến nay, dù đã nhiều lần điều trị và chuyển phôi, kết quả vẫn chưa như mong đợi.

Tư vấn cho bệnh nhân đến khám tại khoa Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh số 1.

Mỗi tháng thu nhập của hai vợ chồng chỉ hơn 20 triệu đồng, trong khi vẫn phải thuê trọ, nên để có tiền điều trị họ phải vay mượn thêm từ gia đình hai bên. Sau mỗi lần thất bại, họ lại đối diện cú sốc tâm lý với đủ nỗi lo. “Hành trình cứ lặp lại: Cố gắng kiếm tiền, tích góp rồi lại lên viện. Chúng tôi chỉ biết giữ hy vọng để tiếp tục”, chị S nói.

Tại Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh số 1, chị H.T.H (sinh năm 1985, trú tại phường Bắc Giang) chia sẻ về hành trình tìm con không kém phần gian nan. Sau một lần hút thai ngoài ý muốn, chị liên tiếp 2 lần chửa ngoài tử cung, buộc phải phẫu thuật cấp cứu. Việc mất cả hai vòi trứng khiến chị không còn khả năng có thai tự nhiên. Những năm qua, chị phải điều trị nhiều bước, thực hiện nhiều lần chuyển phôi nhưng vẫn chưa có tin vui, tổng chi phí đã lên tới gần 450 triệu đồng. Vì lịch thăm khám kéo dài, chị H buộc phải nghỉ việc tại doanh nghiệp để chuyển sang bán hàng trực tuyến nhằm chủ động thời gian điều trị.

Không chỉ phụ nữ chịu áp lực, nhiều nam giới trẻ tuổi cũng đang đối mặt suy giảm sức khỏe sinh sản. Một bệnh nhân nam 27 tuổi, làm việc tại Khu công nghiệp Vân Trung cho biết, anh thường xuyên thức khuya chơi game, nhậu sau ca làm và hút thuốc lá điện tử để giảm căng thẳng. Lập gia đình được một năm song vợ chưa có thai, anh đi khám và bất ngờ khi bác sĩ thông báo chỉ số sức khỏe sinh sản của anh đang ở mức báo động. Sau thời gian được tư vấn thay đổi lối sống, kết quả cải thiện nhưng chưa trở lại bình thường. Anh vẫn đang điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ.

Những câu chuyện như trên không còn hiếm. Theo bác sĩ chuyên khoa II Đào Xuân Hiền, Phó Trưởng khoa phụ trách khoa Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh số 1, số lượt khám vô sinh tại đơn vị tăng mạnh trong những năm gần đây: Từ 366 trường hợp năm 2020 lên 1.113 trường hợp vào năm 2022 và gần 1.700 trường hợp năm 2024. Riêng từ đầu năm đến nay đã ghi nhận 1.625 lượt khám và dự kiến khoảng 1.800 trường hợp khi hết năm.

Lối sống hiện đại và những nguy cơ tiềm ẩn

Theo bác sĩ Đào Xuân Hiền, nhóm bệnh nhân đến khám trải rộng từ 20 đến 50 tuổi, trong đó nhóm người trẻ từ 25 đến 35 tuổi chiếm tỷ lệ đáng kể. Đây là điều đáng lo ngại bởi độ tuổi này vốn được xem là “thời điểm vàng” để sinh sản. Bên cạnh các nguyên nhân y khoa như tắc vòi trứng, rối loạn nội tiết, lạc nội mạc tử cung ở nữ hay bất thường tinh trùng ở nam, lối sống hiện đại đang tác động mạnh mẽ đến sức khỏe sinh sản.

Các cặp vợ chồng nên đi khám đồng thời và càng sớm càng tốt khi gặp khó khăn trong việc sinh con để không bỏ lỡ thời điểm vàng của quá trình điều trị. Điều chỉnh lối sống, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng vận động, giảm căng thẳng, loại bỏ thuốc lá và rượu bia là những yếu tố then chốt cải thiện khả năng sinh sản.

Áp lực công việc, thói quen thức khuya, căng thẳng kéo dài khiến nhiều nữ giới rối loạn kinh nguyệt, rối loạn nội tiết. Nam giới thường xuyên sử dụng rượu bia, thuốc lá, hút thuốc lá điện tử, thức khuya chơi game hoặc dành quá nhiều thời gian cho thiết bị điện tử dẫn đến giảm chất lượng tinh trùng và giảm ham muốn. Một số trường hợp còn giấu bác sĩ về thói quen hút thuốc hoặc việc sử dụng các chất kích thích, khiến đánh giá lâm sàng bị sai lệch.

Các bác sĩ cũng ghi nhận tình trạng quan hệ tình dục không an toàn, nhiễm khuẩn đường sinh dục, viêm phụ khoa hoặc bệnh lý nam khoa ở người trẻ ngày càng phổ biến. Những yếu tố này nếu không được phát hiện sớm sẽ để lại di chứng, làm giảm khả năng sinh sản về lâu dài.

Thói quen kết hôn muộn cũng là lý do khiến nhiều cặp vợ chồng trẻ chậm có con. Không ít người ưu tiên công việc, chọn ổn định kinh tế trước khi lập gia đình, dẫn đến độ tuổi kết hôn và sinh con ngày càng muộn. Đây là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ vô sinh ở cả nam và nữ.

Bác sĩ Hiền khuyến cáo các cặp vợ chồng nên đi khám đồng thời và càng sớm càng tốt khi gặp khó khăn trong việc sinh con nhằm không bỏ lỡ thời điểm vàng của quá trình điều trị. Điều chỉnh lối sống, duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý, tăng vận động, giảm căng thẳng, loại bỏ thuốc lá và rượu bia là những yếu tố then chốt để cải thiện khả năng sinh sản.

Theo Sở Y tế Bắc Ninh, hiện trên địa bàn tỉnh có hai cơ sở công lập được cấp phép khám và điều trị vô sinh, hiếm muộn gồm Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh số 1 và Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Ninh số 2. Trước xu hướng gia tăng nhanh của các ca vô sinh, hiếm muộn, ngành định hướng các giải pháp trọng tâm nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và hỗ trợ người dân.

Về chuyên môn, ngành tiếp tục đầu tư trang thiết bị hiện đại cho các bệnh viện, củng cố năng lực đội ngũ y sĩ, bác sĩ thông qua đào tạo chuyên sâu và cập nhật các kỹ thuật mới trong hỗ trợ sinh sản. Các bệnh viện xây dựng mô hình "một cửa" tích hợp, liên kết chặt chẽ các chuyên khoa liên quan như hỗ trợ sinh sản, sản khoa, hồi sức sơ sinh để điều trị hiệu quả hơn. Công tác sàng lọc tiền hôn nhân và tư vấn sức khỏe sinh sản được đẩy mạnh nhằm phát hiện sớm nguy cơ và hướng dẫn người dân lựa chọn phương pháp can thiệp phù hợp. Các chiến dịch nâng cao nhận thức về kế hoạch hóa gia đình và khuyến khích sinh con trước 35 tuổi cũng sẽ được ngành y tế triển khai mạnh trong thời gian tới.

Bài, ảnh: Huệ Nguyễn