Bổ sung sản phẩm dinh dưỡng an toàn và khoa học để trẻ khỏe mạnh

Các loại vitamin cần thiết phổ biến

Ngày nay, bên cạnh việc chăm sóc bữa ăn hàng ngày cho con, nhiều phụ huynh Việt Nam đang có xu hướng tìm hiểu và sử dụng các sản phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất như kẽm, sắt, cùng với men tiêu hóa cho trẻ. Sự phổ biến của mạng xã hội cùng những quảng cáo hấp dẫn đã làm tăng nhận thức nhưng cũng kéo theo không ít lo lắng, thậm chí là lạm dụng các sản phẩm này không đúng cách.

Mặc dù thực trạng của Việt Nam là gánh nặng về thiếu các vi chất dinh dưỡng còn phổ biến nhưng rõ ràng đang có một bộ phận không nhỏ các phụ huynh vì sợ con thiếu dinh dưỡng, thấp bé nhẹ cân nên đã tự ý mua và cho trẻ dùng nhiều loại thực phẩm chức năng mà không có chỉ dẫn chuyên môn, dẫn đến tác dụng ngược cho sức khỏe.

Chế độ ăn của trẻ cần đầy đủ các nhóm thành phần dưỡng chất.

Sự lan truyền thông tin không kiểm chứng trên mạng xã hội cũng góp phần vào xu thế này. Bên cạnh đó, lợi nhuận to lớn của việc kinh doanh các sản phẩm được gọi là "thực phẩm chức năng" này cũng đẩy việc quảng cáo trở thành khó kiểm soát. Vậy làm thế nào để bổ sung một cách khoa học, an toàn, bảo vệ sức khỏe con trẻ?

Vitamin: Các vitamin phổ biến trong dinh dưỡng trẻ em gồm vitamin A, nhóm B, C, D và E. Vitamin A quan trọng cho thị lực và sức đề kháng; vitamin D giúp phát triển xương chắc khỏe; vitamin C hỗ trợ hệ miễn dịch và tăng hấp thu sắt; các vitamin nhóm B cần cho sự phát triển tế bào và chuyển hóa năng lượng.

Trẻ có thể cần bổ sung vitamin khi bị biếng ăn hoặc ít được tiếp xúc ánh nắng mặt trời – nguồn tự nhiên giúp tổng hợp vitamin D. Tuy nhiên, việc bổ sung vượt mức, đặc biệt với vitamin A và D, có thể gây ngộ độc, dẫn đến chán ăn, đau đầu (quấy khóc), buồn nôn hay thậm chí tổn thương gan. Vì vậy, việc dùng vitamin phải được cân nhắc kỹ hoặc theo chỉ định của bác sĩ.

Kẽm: Vai trò của kẽm là tăng trưởng cơ thể, nâng cao miễn dịch và giúp lành vết thương nhanh hơn. Trẻ em hay ốm vặt hoặc chậm lớn có thể thiếu kẽm. Bổ sung kẽm đúng cách giúp trẻ khỏe mạnh hơn, nhưng thừa kẽm lại gây buồn nôn, đau bụng, làm rối loạn hấp thu các khoáng chất khác. Nguyên nhân phổ biến của thiếu kẽm ở trẻ Việt Nam có thể do chế độ ăn nhiều tinh bột và thiếu đa dạng thực phẩm, thiếu nguồn kẽm từ thịt, cá, đậu đỗ.

Sắt: Đây là khoáng chất thiết yếu để chống thiếu máu, nhất là ở trẻ có mẹ bị thiếu máu trong thời gian mang thai, trẻ sinh non hoặc trẻ không đủ dinh dưỡng. Thiếu sắt làm suy giảm sự phát triển trí tuệ và thể chất. Tuy nhiên, bổ sung sắt không đúng cách thường dẫn đến táo bón, rối loạn tiêu hóa, thậm chí ngộ độc nếu dùng liều cao. Vì thế, nên bổ sung theo hướng dẫn và ưu tiên thực phẩm giàu sắt như thịt đỏ, trứng, rau xanh sẫm.

Men tiêu hóa: Men tiêu hóa có 2 loại là men vi sinh (Probiotics) và men enzym Men vi sinh giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa, giảm táo bón hoặc tiêu chảy. Nhiều phụ huynh chọn men vi sinh cho trẻ biếng ăn hay rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, nếu không có chỉ định, men vi sinh có thể không mang lại hiệu quả hoặc gây phụ thuộc, làm mất cân bằng hệ vi khuẩn tự nhiên. Men enzym giúp hỗ trợ tiêu hóa khi cơ thể tạm thời thiếu enzym hoặc khi ăn bữa ăn quá nhiều đạm, béo, tinh bột. Tuy nhiên, nếu lạm dụng, cơ thể có thể "lười" tự tiết enzym, dẫn đến phụ thuộc, rối loạn tiêu hóa và làm che lấp các bệnh lý tiềm ẩn. Do đó, việc lựa chọn và sử dụng men tiêu hóa (cả men vi sinh hay men enzym) đều cần theo lời khuyên của bác sĩ hoặc dinh dưỡng viên.

Xu hướng phổ biến và những vấn đề cần lưu ý

Phụ huynh hiện nay thường có xu hướng bổ sung cho con ngay khi có dấu hiệu thiếu hụt hoặc qua lời khuyên từ các hội nhóm mạng xã hội như Facebook hay TikTok, nơi xuất hiện nhiều quảng cáo sản phẩm đa dạng, không phải lúc nào cũng rõ nguồn gốc hay chất lượng. Việc chạy theo "mốt" bổ sung đa chất mà không có kiểm tra hay hướng dẫn chuyên môn dễ dẫn đến lạm dụng, rủi ro sức khỏe như ngộ độc vitamin, rối loạn tiêu hóa, thậm chí gây ảnh hưởng lâu dài cho trẻ. Các sản phẩm kém chất lượng, hàng giả cũng là mối nguy hiểm không thể bỏ qua trong bối cảnh thị trường đa dạng như hiện nay.

Trẻ cần có những bữa ăn đầy đủ dưỡng chất.

Hướng dẫn lựa chọn bổ sung an toàn và khoa học

Ưu tiên dinh dưỡng từ thực phẩm tự nhiên: Thực đơn của trẻ tốt nhất nên đa dạng, cân đối với nhiều loại rau củ, thịt, cá, và các sản phẩm từ sữa – phù hợp với thói quen ăn uống Việt Nam như cơm, rau muống, cà rốt, cá đồng… Đây là nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất tự nhiên an toàn, dễ hấp thụ.

Tư vấn chuyên môn: Khi nghi ngờ trẻ thiếu hụt các chất dinh dưỡng, phụ huynh nên đưa trẻ đi khám và làm xét nghiệm tại các cơ sở y tế uy tín để được chuyên gia nhi khoa hoặc dinh dưỡng chẩn đoán và tư vấn phù hợp. Tránh tự ý mua và cho con dùng sản phẩm bổ sung.

Chọn sản phẩm uy tín: Nếu cần bổ sung, chọn sản phẩm có thương hiệu được công nhận, có chứng nhận sản xuất GMP (thực hành tốt sản xuất), kiểm tra kỹ hạn sử dụng. Đặc biệt, không nên mua các sản phẩm không rõ nguồn gốc, nhập lậu hoặc bán online không đáng tin cậy.

Liều lượng phù hợp: Tuân thủ đúng liều lượng theo hướng dẫn y tế hoặc khuyến cáo của nhà sản xuất phù hợp với độ tuổi của trẻ, không tự ý điều chỉnh liều dùng.

Lối sống lành mạnh: Bên cạnh bổ sung, hãy duy trì cho trẻ thói quen vận động (đặc biệt vận động thể chất ngoài trời), ngủ đủ giấc và uống đủ nước để hỗ trợ hệ miễn dịch và sự phát triển toàn diện.

Theo dõi sức khỏe: Trong quá trình bổ sung, phụ huynh cần quan sát các dấu hiệu bất thường như nôn, đau bụng, táo bón hoặc dị ứng để kịp thời đến cơ sở y tế xử lý.

Việc bổ sung vitamin, kẽm, sắt và men tiêu hóa cho trẻ là một trong những giải pháp giúp hỗ trợ sức khỏe và phát triển toàn diện khi được lựa chọn và sử dụng một cách khoa học, an toàn. Tuy nhiên, dinh dưỡng tốt nhất vẫn là từ thực phẩm tự nhiên, đa dạng trong bữa ăn hàng ngày.

Bổ sung chỉ là biện pháp hỗ trợ khi có thiếu hụt rõ ràng và phải dựa trên sự hướng dẫn của chuyên gia. Phụ huynh hãy trở thành những người chăm sóc hiểu biết và thông thái, bảo vệ sức khỏe con yêu bằng kiến thức khoa học thay vì chạy theo các xu hướng nhất thời trên mạng xã hội. Hành động có trách nhiệm hôm nay sẽ mang lại tương lai khỏe mạnh cho thế hệ mai sau.

TS. Trần Châu Quyên