Giải mã bước đi của Nga ở vùng Vịnh

Trong một bài bình luận trên đài RT, ông Murad Sadygzade - Chủ tịch Trung tâm Nghiên cứu Trung Đông và giảng viên ĐH HSE (Nga) - cho biết Nga đang tích cực củng cố quan hệ với các đối tác ở khu vực Trung Đông về chính trị và kinh tế, khác biệt với những gì phương Tây có thể cung cấp cho khu vực.

Theo ông Sadygzade, mặc dù có mối quan hệ lịch sử với Mỹ, các quốc gia Trung Đông đã kiềm chế không tham gia các hành động chống Nga trong cuộc xung đột ở Ukraine, làm nổi bật cách tiếp cận thực dụng của họ đối với chính trị quốc tế.

Giữa những thách thức toàn cầu, các quốc gia vùng Vịnh coi Nga là đối tác chiến lược có khả năng đóng góp vào sự ổn định và an ninh khu vực. Cách tiếp cận đa phương này cho phép họ cân bằng lợi ích của mình trong khi vẫn duy trì sự độc lập khỏi ảnh hưởng bên ngoài.

Hội nghị thượng đỉnh chung cấp bộ trưởng trong khuôn khổ Đối thoại Chiến lược giữa Nga và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) hồi đầu tháng 9 ở Riyadh (Saudi Arabia). Ảnh: X

Chuyến công du quan trọng

Một bước tiến quan trọng trong việc củng cố mối quan hệ giữa Nga và Trung Đông là chuyến công du của Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tới thủ đô Riyadh (Saudi Arabia) hồi đầu tháng 9 này.

Mục tiêu chính của chuyến thăm của ông Lavrov là tham dự hội nghị thượng đỉnh chung cấp bộ trưởng trong khuôn khổ Đối thoại Chiến lược giữa Nga và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC). Sự kiện này diễn ra trong phiên họp thứ 161 của GCC, có sự tham dự của Bahrain, Qatar, Kuwait, Các Tiểu Vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE), Oman và Saudi Arabia.

Tại các cuộc họp, các quốc gia vùng Vịnh bày tỏ hy vọng về sự hỗ trợ của quốc tế để đạt được lệnh ngừng bắn ở Dải Gaza. Trong bối cảnh này, các quốc gia vùng Vịnh cũng hy vọng về vai trò tích cực của Nga trong việc giải quyết xung đột ở Gaza và giải quyết các vấn đề liên quan Biển Đỏ.

Về vấn đề Ukraine, các nước vùng Vịnh mong muốn các bên liên quan nối lại các cuộc đàm phán nhằm đạt được giải pháp chính trị bền vững và giảm thiểu tác động nhân đạo. Đáp lại, ông Lavrov tuyên bố rằng Moscow sẵn sàng đàm phán, nhưng lưu ý sự miễn cưỡng của phương Tây trong việc tham gia các cuộc thảo luận công bằng.

Vai trò của GCC

GCC gồm 6 thành viên là Bahrain, Qatar, Kuwait, UAE, Oman và Saudi Arabia. Các quốc gia này đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế và chính trị toàn cầu, và là những nước xuất khẩu dầu khí chính cũng như là trung tâm của các dự án công nghệ và cơ sở hạ tầng hiện đại của thế giới.

GCC ngày càng nổi lên như một thế lực kinh tế và chính trị thống nhất. GCC chiếm khoảng 40% trữ lượng dầu mỏ và hơn 20% trữ lượng khí đốt tự nhiên của thế giới. Nguồn tài nguyên khổng lồ này mang lại cho các quốc gia vùng Vịnh ảnh hưởng đáng kể đến nền kinh tế toàn cầu.

GCC đã trở thành khối kinh tế lớn nhất ở Trung Đông. Tính đến năm 2023, tổng GDP của các nước thành viên đạt khoảng 2.000 tỉ USD. Ngoài ra, những nỗ lực đa dạng hóa nền kinh tế, giảm sự phụ thuộc vào dầu khí và thu hút đầu tư vào các lĩnh vực bao gồm công nghệ, tài chính và du lịch đang củng cố vị thế của khu vực

Ảnh hưởng chính trị của GCC cũng đang gia tăng trên trường quốc tế. Các quốc gia vùng Vịnh đóng vai trò quan trọng trong việc làm trung gian đàm phán trên khắp Trung Đông và tích cực tham gia giải quyết các cuộc xung đột như cuộc khủng hoảng Syria, xung đột Israel-Palestine.

Về ngoại giao, các quốc gia GCC đang ngày càng củng cố quan hệ ngoại giao và kinh tế với các cường quốc toàn cầu như Mỹ, Trung Quốc, Nga và Liên minh châu Âu (EU). GCC đã trở thành nền tảng quan trọng cho đối thoại đa phương và hợp tác kinh tế, cũng như là nền tảng cho các liên minh nhằm giải quyết các thách thức toàn cầu.

Trong bối cảnh trật tự thế giới đang thay đổi, các quốc gia vùng Vịnh đang mở rộng tầm nhìn, phát triển các mối quan hệ đa phương và tích cực hợp tác với các đối tác mới bên ngoài khối phương Tây.

Quan hệ chiến lược Nga-GCC

GCC coi Nga là đối tác quan trọng, đáng tin cậy, và có thể thiết lập quan hệ hợp tác cùng có lợi. Đối thoại Chiến lược Nga-GCC cung cấp một nền tảng để thảo luận về nhiều vấn đề, bao gồm an ninh, năng lượng và kinh tế - tất cả đều quan trọng đối với cả Moscow và các quốc gia vùng Vịnh. Sự hợp tác này mở ra cơ hội để làm sâu sắc thêm mối quan hệ ở nhiều cấp độ khác nhau, đặt nền tảng cho các quan hệ đối tác lâu dài.

Hội nghị thượng đỉnh chung cấp bộ trưởng trong khuôn khổ Đối thoại Chiến lược giữa Nga và Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) hồi đầu tháng 9 ở Riyadh (Saudi Arabia). Ảnh: X

Đối thoại Chiến lược Nga-GCC không chỉ tạo điều kiện cho các cuộc thảo luận về các vấn đề quốc tế hiện tại mà còn giúp xác định các giải pháp thực tế để tăng cường hợp tác. Nga coi GCC là ưu tiên trong chính sách đối ngoại, trong khi GCC xem Moscow không chỉ là đối tác kinh tế mà còn là nhân tố chủ chốt trong việc giải quyết các vấn đề an ninh khu vực.

Sự can dự chính trị giữa Nga và các quốc gia vùng Vịnh cũng đang tăng tốc. Cả hai bên đều coi trọng an ninh khu vực và ổn định ở Trung Đông. Nga và GCC chia sẻ tầm nhìn về ngoại giao đa phương, cho phép các quốc gia GCC giảm sự phụ thuộc vào các đối tác phương Tây và phát triển các chiến lược độc lập để giải quyết các vấn đề quốc tế và khu vực.

Hợp tác kinh tế giữa Nga và GCC cũng đang đạt được động lực đáng kể. Mối quan hệ chặt chẽ trong lĩnh vực năng lượng, thương mại và đầu tư tạo thành nền tảng cho các quan hệ đối tác dài hạn, đặc biệt quan trọng trong thời kỳ bất ổn kinh tế toàn cầu. Các dự án cơ sở hạ tầng và năng lượng chung, cùng với việc mở rộng xuất khẩu và tạo ra các cơ hội đầu tư mới, đang củng cố quan hệ song phương.

Quan hệ thương mại giữa Nga với UAE, Qatar, Saudi Arabia, Bahrain và Oman không ngừng gia tăng. Nga mong muốn tăng cường sự hiện diện của mình trên thị trường khu vực, đặc biệt là thông qua sự tăng trưởng xuất khẩu, giúp củng cố dấu ấn kinh tế của Moscow tại vùng Vịnh.

Định hình trật tự thế giới mới

Việc UAE và Saudi Arabia gia nhập Nhóm các nền kinh tế mới nổi (BRICS), mà Nga là thành viên chủ chốt, trong năm nay phản ánh mong muốn của các quốc gia vùng Vịnh về việc tham gia tích cực hơn vào các tiến trình kinh tế và chính trị toàn cầu, cũng như tăng cường hợp tác với các đối tác quan trọng như Nga. Việc trở thành thành viên BRICS mở ra những cơ hội mới cho UAE và Saudi Arabia trong việc mở rộng quan hệ kinh tế và đầu tư, củng cố vai trò của các quốc gia này trong việc định hình trật tự thế giới mới.

Các quốc gia GCC từ lâu đã đóng vai trò then chốt trong chính trị quốc tế và nền kinh tế toàn cầu, và những năm gần đây đã chứng kiến sự thúc đẩy mạnh mẽ hướng tới chính sách đối ngoại độc lập. Bất chấp mối quan hệ lịch sử với phương Tây, các quốc gia vùng Vịnh đang ngày càng tìm kiếm những con đường thay thế và xây dựng mối quan hệ đa phương với các đối tác như Nga.

Động lực để các quốc gia GCC theo đuổi chính sách ngoại giao độc lập là vì những nước này nhận thấy hạn chế của trật tự thế giới đơn cực, đặc biệt là trong bối cảnh xung đột ở Trung Đông. Điều này thúc đẩy các quốc gia GCC đánh giá lại các chiến lược chính sách đối ngoại và chuyển hướng sang các hình thức hợp tác đa phương mới như BRICS, Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO),...

VĨNH KHANG