Giải mã 'thực tại mới' của con người trong kỷ nguyên số

Toàn cảnh hội thảo.

Sự kiện do Trường ĐH Sư phạm Hà Nội tổ chức và diễn ra trong hai ngày 27–28/11.

Bàn về ba lớp thực tại và những biến đổi trong tư duy – hành vi

Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội – cho rằng, xã hội hiện nay không chỉ sống trong bối cảnh chuyển đổi số mà đang bước vào một “thực tại mới”.

Theo ông, đó là sự giao thoa của ba lớp thực tại: thế giới vật lý quen thuộc, thế giới chủ quan bên trong mỗi con người và “thực tại số” – một không gian vừa thật vừa ảo, nơi mỗi cá nhân đều có “hình ảnh số” và “vật thể số” của riêng mình.

Sự tương tác giữa con người với hai môi trường – vật lý truyền thống và không gian số sẽ định hình tâm lý, hành vi và tư duy của mỗi cá nhân trong thời đại hiện nay.

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn – Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm Hà Nội phát biểu tại hội thảo.

PGS.TS Nguyễn Đức Sơn đặt ra loạt câu hỏi mang tính nền tảng: sự tương tác ấy diễn ra ra sao? thế giới chủ quan của con người sẽ thay đổi như thế nào? và liệu các biến đổi đó có thể dự đoán được hay không.

Ông đưa ra ví dụ về “bộ nhớ ngoài” khổng lồ của con người hiện đại – internet và dữ liệu đám mây. Đây là kho tri thức hỗ trợ mạnh mẽ cho nhận thức, nhưng cũng đặt ra câu hỏi: con người có đồng nhất hóa được bộ nhớ này như một phần năng lực của mình hay sẽ bị lệ thuộc và dẫn tới phân ly chức năng nhận thức?

Theo PGS.TS Sơn, đây là những vấn đề cốt lõi mà khoa học xã hội và nhân văn cần tiếp tục luận giải. Ông nhấn mạnh vai trò của trường đại học như nơi lưu giữ ký ức xã hội và dẫn dắt tri thức; do đó, các hội thảo học thuật chính là phương thức quan trọng để thực hiện sứ mệnh này.

Mở cơ hội hợp tác học thuật

Ông Romain Busuttil – Phó Tham tán Hợp tác văn hóa, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam chia sẻ tại hội thảo.

Ông Romain Busuttil – Phó Tham tán Hợp tác văn hóa, Đại sứ quán Pháp tại Việt Nam – cho rằng, trí tuệ nhân tạo đang tạo ra những thay đổi sâu rộng trong nhiều ngành, lĩnh vực; trong đó có bảo tồn di sản, khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục đào tạo.

Công nghệ mới không chỉ mở ra các phương thức tiếp cận tri thức và dữ liệu hiệu quả hơn, mà còn đặt ra những câu hỏi mới về bảo tồn, chuyển giao giá trị văn hóa trong kỷ nguyên số.

Theo ông Busuttil, các quốc gia cần tăng cường chia sẻ học thuật và kinh nghiệm để tận dụng lợi thế công nghệ, đồng thời hạn chế những nguy cơ đi kèm, như sự lệ thuộc dữ liệu hay thách thức đạo đức số.

Hội thảo lần này là dịp để các học giả, nhà nghiên cứu trao đổi quan điểm, thúc đẩy hợp tác công nghệ và đổi mới sáng tạo; đồng thời nhận diện rõ hơn các thách thức dưới tác động mạnh mẽ của chuyển đổi số.

Các chuyên gia, nhà khoa học trong nước và quốc tế tham dự hội thảo.

Hội thảo diễn ra trong bối cảnh đặc biệt quan trọng: Việt Nam đang triển khai Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (Nghị quyết 57) và Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71); Quá trình chuyển đổi số với những tác động sâu rộng từ Internet vạn vật (IoT), Dữ liệu lớn (Big Data), Trí tuệ nhân tạo (AI) đang đặt ra nhiều thách thức và cơ hội mới.

Trong bối cảnh đó, các ngành khoa học xã hội, nhân văn và giáo dục không chỉ cần thích ứng, mà còn phải chủ động thay đổi để kịp thời lý giải, dự báo và định hình các chuyển biến xã hội. Điều này đòi hỏi những cách tiếp cận học thuật mới, liên ngành và sáng tạo, kết hợp nghiên cứu truyền thống với công nghệ hiện đại.

PGS.TS Nguyễn Bá Cường - Tổng biên tập NXB Đại học Sư phạm báo cáo đề dẫn hội thảo.

Vì vậy, Hội thảo lần này được kì vọng sẽ là diễn đàn học thuật đa ngành, đa chiều, rộng mở và giàu tiềm năng nhằm chia sẻ kết quả nghiên cứu mới, thảo luận các vấn đề cấp bách và đề xuất các giải pháp mang tính chiến lược đối với sự phát triển của khoa học xã hội - nhân văn và giáo dục trong kỷ nguyên số.

GS.TS Michel Espagne - Trường ĐH Sư phạm Cao cấp - ENS Paris chia sẻ tại hội thảo.

Minh Phong