Giải ngân đầu tư công đang tiến triển tích cực dù gặp nhiều khó khăn

Theo số liệu của Bộ Tài chính, về phân bổ kế hoạch vốn năm 2025, nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối ngân sách các địa phương giao tăng là 141.341 tỷ đồng, tổng số vốn đã phân bổ là 846.100 tỷ đồng, đạt 95,65% kế hoạch vốn mà Thủ tướng Chính phủ đã giao. Số vốn chưa phân bổ chi tiết là 38.485,5 tỷ đồng là vốn ngân sách trung ương, chiếm 4,35% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao (gồm 18/42 bộ, cơ quan trung ương và 29/34 địa phương).

Về giải ngân vốn kế hoạch năm 2025, ước giải ngân từ đầu năm đến ngày 31/8/2025 là 409.174,5 tỷ đồng, đạt 39,9% kế hoạch, đạt 46,3% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương chia sẻ với báo chí tại cuộc họp. Ảnh: Đức Minh.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương cũng chỉ ra một số khó khăn ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án.

Theo đó, tiến độ giải ngân của các dự án liên quan đến sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và chuyển sang mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Một số quy định giữa các luật, nghị định, thông tư còn mâu thuẫn, một số địa phương cấp xã chưa kịp thời kiện toàn bộ máy được đầy đủ. UBND cấp xã không có ban quản lý dự án xây dựng chuyên trách. Việc thay đổi trong trách nhiệm, quyền hạn, quy trình quản lý dự án tại địa phương. Nhiều dự án phải tạm dừng để rà soát, đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn.

Đối với việc phân bổ vốn, Thủ tướng Chính phủ mới giao bổ sung vốn, chưa có khối lượng để giải ngân. Địa phương cấp xã còn đang tập trung cho công tác kiện toàn và vận hành mô hình chính quyền mới, một số đơn vị đề xuất điều chỉnh giảm kế hoạch vốn do không có khả năng thực hiện hoặc không còn nhu cầu sử dụng do thay đổi mô hình tổ chức.

Việc giải ngân còn liên quan đến cơ chế chính sách. Đó là các vướng mắc về tính giá đất theo Luật Đất đai, xử lý chồng lấn quy hoạch, thẩm quyền điều chỉnh kế hoạch vốn giữa các dự án, chưa ban hành các văn bản dưới luật hướng dẫn thi hành Luật Đầu tư theo phương thức PPP…

Đối với công tác tổ chức thực hiện, trong giải phóng mặt bằng là các khó khăn như: xác định giá đất đền bù, chậm bàn giao mặt bằng, khó khăn trong xác định nguồn gốc sử dụng đất, hoàn thiện hồ sơ thu hồi đất qua nhiều bước; việc sáp nhập dẫn tới địa phương có nhiều bảng giá đất; nguồn cung vật liệu xây dựng còn hạn chế; giá tăng đột biến so với thời điểm mời thầu làm tăng chi phí dự án...

Về công tác quy hoạch là việc chậm trễ trong lập, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch, đặc biệt là các quy hoạch chi tiết và chỉ giới đường đỏ, do thủ tục phức tạp, chồng chéo, thiếu phối hợp giữa các cơ quan.

Đối với các dự án ODA là việc chưa hoàn thành quy trình thủ tục đầu tư; thủ tục đấu thầu quốc tế chậm, đang triển khai chuẩn bị ký kết Hợp đồng và xử lý các vướng mắc trong công tác giải phóng mặt bằng; một số bộ ngành, địa phương vẫn đang ưu tiên tập trung hoàn chứng từ các khoản giải ngân từ tài khoản đặc biệt theo kế hoạch vốn năm 2024;...

Cùng với đó là điều kiện thời tiết diễn biến bất lợi, phức tạp. Đây là nguyên nhân bất khả kháng dẫn tới việc thi công các công trình không đảm bảo tiến độ.

Thứ trưởng Trần Quốc Phương trả lời các câu hỏi của phóng viên tại cuộc họp báo. Ảnh: Đức Minh.

Để đạt được mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công đạt tỷ lệ 100%, Bộ Tài chính kiến nghị giải quyết nhiều vấn đề.

Đối với mô hình phương 2 cấp, Bộ Tài chính đề nghị quyết liệt thực hiện các kết luận, chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; xử lý triệt để các khó khăn, vướng mắc. Bộ Tư pháp đề xuất phương án hoàn thiện pháp luật liên quan đến phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền khi tổ chức mô hình 2 cấp. Bộ Nội vụ hướng dẫn việc thành lập đơn vị sự nghiệp công lập thuộc UBND cấp xã (cung cấp các dịch vụ công, quản lý dự án đầu tư). Bộ Xây dựng hoàn thiện các quy định hướng dẫn việc phân cấp thực hiện nhiệm vụ chủ đầu tư cấp xã.

Bộ Tài chính cũng kiến nghị khẩn trương thực hiện phân bổ kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025 chưa phân bổ chi tiết đến hết ngày 30/9/2025 theo quy định; xây dựng kế hoạch và chỉ tiêu giải ngân, yêu cầu chủ đầu tư báo cáo tiến độ giải ngân theo từng tháng, quý; kịp thời tháo gỡ vướng mắc phát sinh.

Tiếp tục rà soát, tổng hợp các vướng mắc trong cơ chế chính sách liên quan đến giải ngân đầu tư công theo chức năng nhiệm vụ để báo cáo, đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét, kịp thời tháo gỡ.

Tập trung tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, bổ sung nhân sự trong công tác giải phóng mặt bằng.

Đối với các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm trong lĩnh vực giao thông vận tải, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành và địa phương thực hiện các nhiệm vụ Thủ tướng Chính phủ giao tại báo cáo số 401/TB-VPCP ngày 06/8/2025; Bộ Xây dựng và các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công trình, dự án.

Bộ cũng đề nghị các địa phương khẩn trương thực hiện và giải ngân vốn các dự án, đặc biệt là các dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải do địa phương làm cơ quan chủ quản

Đối với các dự án ODA, hoàn thiện các thủ tục đầu tư dự án; bám sát tiến độ dự án, tháo gỡ vướng mắc, khó khăn trong triển khai dự án và giải ngân.

Đối với vốn ngân sách địa phương, địa phương đẩy mạnh thu ngân sách, kiến nghị bổ sung nguồn nếu hụt thu.

Đối với các Chương trình mục tiêu quốc gia, các bộ, ngành và địa phương cần chủ động ban hành hoặc trình ban hành văn bản hướng dẫn tổ chức thực hiện, đồng bộ với quá trình sắp xếp đơn vị hành chính. Các cơ quan chủ chương trình khẩn trương thực hiện rà soát, tổng hợp nhu cầu thực tế, đề xuất thu hồi, phân bổ lại.

Cuối cùng, Bộ đề nghị nghiêm túc chấp hành chế độ báo cáo theo Thông tư số 37/2025/TT-BTC ngày 12/6/2025 của Bộ Tài chính; cơ quan thuộc đối tượng báo cáo theo quy định tại Quyết định số 1544/QĐ-TTg ngày 16/7/2025; cập nhật đầy đủ thông tin dữ liệu trên Hệ thống thông tin quốc gia về đầu tư công.

Hữu Tuấn