Giải ngân vốn đầu tư công tại hàng loạt dự án giao thông lại… tụt dốc

Các dự án giao thông đang được đẩy nhanh tiến độ nhằm hoàn thành theo đúng kế hoạch đề ra. (Nguồn: Vietnam+)

Những năm vừa qua, Bộ Xây dựng (trước kia là Bộ Giao thông Vận tải) luôn là điểm sáng trong công tác giải ngân vốn đầu tư công dù được giao nguồn vốn khổng lồ. Tuy nhiên, đến nay, năm cuối cùng của kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025, mức giải ngân đang thấp hơn rất nhiều so với bình quân chung của cả nước và Bộ Xây dựng đang tìm các giải pháp để “hấp thụ” hết số vốn được giao.

Áp lực “tiêu hết số tiền” được giao

Theo kế hoạch năm 2025, Bộ Xây dựng được giao tổng số vốn đầu tư công 87.794 tỷ đồng, đồng thời được giao 1.171 tỷ đồng nguồn tăng thu năm 2024 (Bộ đang hoàn thiện thủ tục đầu tư để giao kế hoạch năm) và đang báo cáo cấp có thẩm quyền giao bổ sung kế hoạch năm 2025 vốn từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022, 2023 khoảng 2.266 tỷ đồng. Như vậy, tổng kế hoạch đầu tư công vốn ngân sách Trung ương năm 2025 của Bộ Xây dựng dự kiến được giao khoảng 90.536 tỷ đồng.

Hết tháng 9/2025, theo số liệu báo cáo của các chủ đầu tư, Bộ Xây dựng đã giải ngân khoảng 37.174 tỷ đồng, đạt 42,63% so với kế hoạch giao đầu năm, thấp hơn mức giải ngân bình quân chung cả nước (50%). Dự kiến tới hết tháng 10/2025 ước giải ngân khoảng 43.531 tỷ đồng, đạt 49,9% so với kế hoạch giao đầu năm.

Thi công thảm nhựa nền đường một Dự án thành phần cao tốc Bắc-Nam phía Đông. (Ảnh: Quốc Khánh/Vietnam+)

Với số vốn cần giải ngân năm nay lên đến 10.892 tỷ đồng, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cho biết đến nay, ban đã giải ngân được 5.600 tỷ đồng (chiếm hơn 50%), trong đó tập trung vào Dự án cao tốc Quảng Ngãi-Hoài Nhơn, Dự án giao thông miền núi phía Bắc, cao tốc Chợ Mới-Bắc Kạn.

“Năm 2025 là năm cuối cùng của kỳ kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 và nhiều dự án cũng phải hoàn thành trong kỳ trung hạn theo tiến độ phê duyệt của cấp có thẩm quyền nên phải giải ngân nguồn vốn được giao. Tuy nhiên, một số dự án của Bộ Xây dựng đăng ký nhưng hiện giao cho địa phương; tiết giảm dự toán đầu tư; chậm trễ giải phóng mặt bằng, thời tiết bất lợi ảnh hưởng tiến độ thi công;…” ông Thắng chỉ ra những khó khăn trong công tác giải ngân nguồn vốn tại các dự án.

Tương tự, theo ông Phạm Huy Thông, Chánh Văn phòng Ban Quản lý dự án đường Hồ Chí Minh thông tin, đến ngày 12/10, Ban đã giải ngân được 4.850/10.259,9 tỷ đồng (đạt 59,3%).

“Ban đang triển khai 6 dự án nhưng đều gặp nhiều vướng mắc bởi mặt bằng bàn giao chậm, công suất nguồn vật liệu đắp nền chưa đáp ứng, một số nhà thầu thi công chậm đã dẫn đến cản trở tiến độ giải ngân vốn,” ông Thông thừa nhận.

Nhiều yếu tố “ghìm” tiến độ giải ngân

Đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính (Bộ Xây dựng) cho biết thực tế quá trình triển khai thực hiện, nhiều dự án tiết kiệm được chi phí so với tổng mức đầu tư phê duyệt gồm: tiết kiệm qua đấu thầu, tiết kiệm khi phê duyệt thiết kế-dự toán, giảm cho phí giải phóng mặt bằng, không sử dụng đến dự phòng do chỉ số trượt giá thấp, giảm nhu cầu vốn do được giảm 2% VAT…

“Mặc dù Bộ Xây dựng đã triển khai đầu tư bổ sung nhiều hạng mục: hoàn thiện 6 hầm trên cao tốc Bắc-Nam, bổ sung các nút giao, đường giao thông kết nối với các tuyến cao tốc, các hầm chui dân sinh… Tuy nhiên, hiện nay các chi phí tiết kiệm được (chỉ xác định được tương đối chính xác ở thời điểm hoàn thành hoặc khi quyết toán các dự án) vẫn chưa sử dụng hết, dẫn tới việc không còn nhu cầu sử dụng kế hoạch năm 2025 đối với phần chi phí tiết kiệm được,” đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính nói.

Một hầm đường bộ tại Dự án cao tốc Bắc-Nam đang được thi công, hoàn thiện. (Ảnh: Quốc Khánh/Vietnam+)

Ngoài ra, việc giải ngân hết kế hoạch năm 2025 còn lại cũng còn không ít khó khăn, thách thức như: điều kiện thời tiết bất lợi, mưa bão nhiều, bất thường và khó lường ảnh hưởng tới tiến độ thi công, nguy cơ gây sạt, trượt phải cần thêm thời gian xử lý; vướng mắc về giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu đến nay chưa được tháo gỡ triệt để dẫn tới nguy cơ không giải ngân hết kế hoạch ở một số dự án như: cầu đường sắt Đuống; Quốc lộ 2 Phú Thọ; cầu Cẩm Lý; đường sắt Hà Nội-Vinh và Vinh-Nha Trang;…

Do đó, Bộ Xây dựng đã tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền đề nghị điều giảm kế hoạch năm 2025 khoảng 6.970 tỷ đồng đối với số vốn đã hết nhiệm vụ chi này (vốn nước ngoài 1.504 tỷ đồng, vốn trong nước 5.466 tỷ đồng).

Liệu có giải ngân hết gần 36.700 tỷ đồng còn lại?

Đánh giá kết quả giải ngân những tháng còn lại của năm vẫn là áp lực rất lớn và cần phải nỗ lực để hoàn thành mục tiêu giải ngân tối thiểu 95%, phấn đấu đạt 100% kế hoạch vốn được giao, ông Lê Thắng, Giám đốc Ban Quản lý dự án 2 cho biết quyết liệt chỉ đạo các nhà thầu tập trung ưu tiên hoàn thành các hạng mục có giá trị lớn; huy động bổ sung máy móc thiết bị, nhân lực, vật lực khắc phục các khó khăn về thời tiết, tổ chức thi công “3 ca, 4 kíp” để bù lại các khối lượng thi công chậm, bảo đảm hoàn thành theo đúng tiến độ cam kết.

“Hằng tuần, chúng tôi thường xuyên tổ chức họp để kiểm điểm, đánh giá tiến độ, khả năng hoàn thành của từng nhà thầu, có các giải pháp xử lý bảo đảm hoàn thành dự án theo tiến độ đề ra, kiên quyết xử lý các nhà thầu chậm tiến độ theo quy định của hợp đồng. Ngoài ra, các thủ tục thanh quyết toán được đẩy nhanh nhằm tăng tốc giải ngân vốn,” ông Thắng nhấn mạnh.

Bộ Xây dựng, các ban quản lý dự án và nhà thầu cần tăng tốc tiến độ các dự án nhằm đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công. (Ảnh: Khánh Hùng/Vietnam+)

Quả quyết nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công được Đảng ủy, lãnh đạo Bộ Xây dựng xác định là một trong những nhiệm vụ chính trị trọng tâm hàng đầu, với số cần tiếp tục giải ngân tới cuối năm gần 36.700 tỷ đồng, đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính cho rằng, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục theo dõi, chỉ đạo sát sao tiến độ tổng thể của các dự án và sẽ có giải pháp điều hòa linh hoạt kế hoạch vốn của các dự án nguy cơ không giải ngân hết kế hoạch để bố trí bổ sung vốn đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng, tái định của Dự án đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng, Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam để bảo đảm hoàn thành toàn bộ kế hoạch.

Bộ Xây dựng đề nghị các địa phương huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị rà soát tổ chức bộ máy nhất là các cơ quan, đơn vị được giao triển khai công tác giải phóng mặt bằng, không để việc thực hiện chính quyền 2 cấp làm gián đoạn đến công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thi công và giải ngân các dự án; hỗ trợ tích cực trong công tác bàn giao mặt bằng thi công, hỗ trợ nguồn cung ứng vật liệu để bảo đảm tiến độ hoàn thành các dự án, tập trung giải quyết dứt điểm các khó khăn, vướng mắc công tác giải phóng mặt bằng để có công địa thi công, kịp thời đẩy nhanh tiến độ, bảo đảm hoàn thành dự án trong theo tiến độ chỉ đạo.

“Riêng đối với các địa phương có nhu cầu sử dụng vốn để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư Dự án đường sắt Lào Cai-Hà Nội-Hải Phòng và Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc-Nam, địa phương cần khẩn trương rà soát nhu cầu sử dụng vốn, thủ tục đăng ký tài khoản tiếp nhận vốn ngân sách Trung ương để bảo đảm điều kiện tiếp nhận, sử dụng nguồn vốn được bố trí này,” đại diện Vụ Kế hoạch-Tài chính cho hay./.

(Vietnam+)