Giải pháp nào để nâng cao hiệu quả vốn cho kinh tế tư nhân?

Tại hội thảo “Vốn ngân hàng góp phần thúc đẩy kinh tế tư nhân" mới đây, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú chỉ ra tính đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng đối với các doanh nghiệp tư nhân tại các tổ chức tín dụng đạt khoảng 7 triệu tỷ đồng, tăng 14,72% so với năm 2023, chiếm khoảng 44% dư nợ tín dụng nền kinh tế.

Trong đó, dư nợ tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ đạt khoảng 2,7 triệu tỷ đồng, tăng 10,7% so với cuối năm 2023. Điều này cho thấy nguồn vốn tín dụng ngân hàng đã đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn cho mục đích sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp tư nhân, đồng thời góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển và tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Khoảng 44% dư nợ tín dụng ngân hàng được "bơm" cho doanh nghiệp tư nhân.

Bên cạnh đó, Phó thống đốc Đào Minh Tú nhấn mạnh vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân đối với sự phát triển kinh tế đất nước. Hiện khu vực này đóng góp gần 50% GDP, hơn 30% ngân sách nhà nước, tạo ra hơn 40 triệu việc làm, chiếm khoảng 85% tổng số lao động trong nền kinh tế. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp tư nhân có quy mô nhỏ và vừa (chiếm 98%), khả năng tiếp cận vốn ngân hàng vẫn còn nhiều hạn chế.

Chính vì vậy, để vốn ngân hàng thực sự trở thành "bệ phóng" cho kinh tế tư nhân, ông Tú cho rằng cần có những cải cách mạnh mẽ hơn nữa trong cơ chế cho vay, mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo. Đồng thời, việc phát triển các quỹ bảo lãnh tín dụng và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tài chính cũng là giải pháp quan trọng giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn thuận lợi hơn.

Ông Nguyễn Thanh Khiết, Chủ tịch Hãng kiểm toán ASCO chỉ ra thực tế, một trong những thách thức lớn nhất mà doanh nghiệp nhỏ và vừa gặp phải là khó khăn trong tiếp cận nguồn vốn từ ngân hàng. Những nguyên nhân chính bao gồm thiếu tài sản đảm bảo, hồ sơ tài chính chưa minh bạch… Để giải quyết vấn đề này, chúng ta cần triển khai các giải pháp đồng bộ từ phía ngân hàng, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước.

Ông Khiết cũng đề xuất để thúc đẩy vốn tín dụng cho doanh nghiệp tư nhân vừa và nhỏ, các ngân hàng nên thiết kế sản phẩm tài chính chuyên biệt như khoản vay tín chấp dựa trên dòng tiền kinh doanh, khoản vay theo hợp đồng đầu ra hoặc khoản vay dựa trên tài sản hình thành từ vốn vay. Ngoài ra, cần mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế của doanh nghiệp thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo.

Đồng thời, các ngân hàng nên thiết kế các sản phẩm tài chính chuyên biệt như khoản vay tín chấp dựa trên dòng tiền kinh doanh, khoản vay theo hợp đồng đầu ra hoặc khoản vay dựa trên tài sản hình thành từ vốn vay. Ngoài ra, cần mở rộng mô hình đánh giá tín dụng dựa trên dữ liệu giao dịch thực tế của doanh nghiệp thay vì chỉ tập trung vào tài sản đảm bảo. Cũng theo ông Khiết, các ngân hàng cần cải tiến quy trình thẩm định tín dụng theo hướng đơn giản, minh bạch và rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ: Áp dụng mô hình thẩm định tín dụng theo rủi ro, kết hợp đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp bằng các tiêu chí linh hoạt, giảm bớt yêu cầu giấy tờ không cần thiết và tự động hóa một số bước xét duyệt để tăng tốc độ giải ngân.

Bàn về giải pháp thúc đẩy kinh tế tư nhân, TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng: doanh nghiệp tư nhân vẫn phát triển thụ động và đối mặt với nhiều rào cản, đặc biệt là về thể chế.

"Chúng ta cần có một hệ thống pháp luật thông thoáng hơn, tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, minh bạch, giảm chi phí tuân thủ và hạn chế rủi ro pháp lý cho DN," TS Cung nhấn mạnh.

Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân cho rằng, để doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể tiếp cận vốn ngân hàng dễ dàng hơn, cần có sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và các tổ chức tài chính.

Việc phát triển các mô hình tài chính thay thế như tín dụng chuỗi cung ứng, thuê tài chính (leasing), cho vay ngang hàng (P2P lending) cũng là giải pháp hữu hiệu giúp doanh nghiệp huy động vốn mà không phụ thuộc hoàn toàn vào ngân hàng.

Xác định rõ vai trò quan trọng của kinh tế tư nhân, Chính phủ đã có những chỉ đạo quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn cho khu vực này. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ký Quyết định số 526/QĐ-TTg ngày 6/3/2025 về việc thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án Phát triển kinh tế tư nhân, với mục tiêu đưa khu vực này trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế.

Theo đó, Chính phủ sẽ tập trung vào ba nhóm giải pháp chính: Thứ nhất, cải thiện môi trường kinh doanh: Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy định pháp lý, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khởi nghiệp và mở rộng sản xuất. Thứ hai, hỗ trợ tài chính và tín dụng bằng cách mở rộng các chương trình cho vay ưu đãi, phát triển quỹ bảo lãnh tín dụng, khuyến khích các tổ chức tài chính triển khai các sản phẩm tín dụng linh hoạt hơn. Thứ ba, tăng cường ứng dụng công nghệ qua khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ vào quản trị tài chính, sử dụng dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) để nâng cao năng suất và khả năng cạnh tranh.

Tuệ Lâm