Giải pháp thu hút chuyên gia pháp luật là người gốc Việt ở nước ngoài

Báo cáo tại Hội đồng, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tư pháp Nguyễn Hữu Huyên – Chủ nhiệm Đề án cho biết, việc nội luật hóa, giải quyết tranh chấp đầu tư quốc tế, bảo vệ doanh nghiệp trong và ngoài nước đòi hỏi kiến thức pháp lý chuyên sâu và kinh nghiệm thực tiễn quốc tế. Với kỹ năng, kinh nghiệm làm việc cũng như mối quan hệ rộng rãi trong môi trường quốc tế, các chuyên gia pháp luật là người Việt Nam ở nước ngoài (NVNONN) có thể tư vấn, hỗ trợ tham gia giải quyết tranh chấp cho các công ty, doanh nghiệp Việt Nam.

Bên cạnh đó, công nghệ pháp lý (Legal Tech) và chuyển đổi số trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp trên thế giới đang diễn ra mạnh mẽ. Trong khi đó đây là vấn đề mới mẻ tại Việt Nam với rất nhiều vấn đề đang đặt ra cho các cơ quan quản lý nhà nước. Những vấn đề này có thể được xử lý tốt hơn nếu có sự tham gia hỗ trợ của các chuyên gia pháp luật là NVNONN bởi họ có các mối quan hệ đối tác chiến lược để cung cấp các chương trình đào tạo toàn diện, với phương pháp đào tạo của các quốc gia phát triển.

Các chuyên gia pháp luật là NVNONN cũng có thể tham gia giảng dạy chuyên đề, đào tạo sau đại học, hướng dẫn nghiên cứu sinh, hoặc viết bài phản biện, đồng chủ biên giáo trình. Bên cạnh đó, việc số hóa dữ liệu pháp luật, AI hỗ trợ xét xử, blockchain trong hợp đồng thông minh ... là những nội dung mà chuyên gia công nghệ - pháp lý gốc Việt có thể góp phần thúc đẩy.

Từ yêu cầu thực tiễn nói trên và tiềm năng của đội ngũ chuyên gia phápluật là NVNONN đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nghiên cứu kỹ lưỡng, đề xuất các giải pháp đột phá về chính sách, pháp luật nhằm tháo gỡ rào cản, tạo môi trường thuận lợi để thu hút hiệu quả hơn nguồn lực trí tuệ từ cộng đồng NVNONN, góp phần quan trọng vào công cuộc xây dựng, hoàn thiện pháp luật, cải cách tư pháp và nâng cao năng lực hội nhập quốc tế của đất nước.

Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tư pháp Nguyễn Hữu Huyên – Chủ nhiệm Đề án.

Chỉ khi khắc phục được “điểm nghẽn” thể chế này, Việt Nam mới thực sự chuyển hóa nguồn lực trí thức kiều bào thành đòn bẩy nâng cao chất lượng công tác xây dựng pháp luật, thi hành pháp luật, cải cách tư pháp và biến thể chế pháp luật thành lợi thế cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn hội nhập sâu rộng.

Kết luận Hội đồng, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh cho biết, Đề án tập trung vào việc nghiên cứu cơ chế, chính sách và quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam liên quan đến NVNONN; đánh giá thực trạng thu hút chuyên gia pháp lý là NVNONN hiện nay; đề xuất giải pháp hoàn thiện chính sách và cơ chế thực hiện phù hợp. Do đó, Ban chủ nhiệm Đề án cần đánh giá một cách tổng thể để từ đó xây dựng kiến nghị tổng thể về việc thu hút chuyên gia pháp lý là NVNONN nói chung và các chuyên gia trong các lĩnh vực nói chung.

Thứ trưởng đề nghị làm rõ đặc điểm hệ thống pháp luật Việt Nam, thể chế, vấn đề nhà nước và pháp luật… để từ đó có sự phân định rõ việc sử dụng chuyên gia pháp lý là NVNONN trong từng lĩnh vực cụ thể và có trọng tâm, trọng điểm. Ví dụ, cần chuyên gia về pháp luật thương mại quốc tế thì tập trung vào các chuyên gia pháp lý là NVNONN thuộc các nước G7…

Về nội dung chính của Đề án, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh đề nghị Ban chủ nhiệm Đề án chỉnh sửa lại cho phù hợp; nêu rõ các giải pháp chung về thu hút chuyên gia, đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia và Nghị quyết 59-NQ/TW ngày 24/1/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; đồng thời phải xây dựng những chính sách đột phá để thu hút chuyên gia là NVNONN như chính sách về quốc tịch, xuất nhập cảnh, lưu trú, chế độ đãi ngộ…

Thứ trưởng cũng lưu ý cần nêu rõ trách nhiệm của các Bộ, ngành liên quan; xây dựng tiêu chí lựa chọn chuyên gia trong lĩnh vực pháp luật; vấn đề quản lý, sử dụng chuyên gia pháp luật là NVNONN…

Hồng Mây