Giải thưởng Chính VinFuture 2025 vinh danh nhóm nhà khoa học vắc-xin HPV

Tối 5/12, Lễ trao Giải thưởng Khoa học Công nghệ thường niên toàn cầu VinFuture lần thứ 5 đã diễn ra tại Nhà hát Hồ Gươm (Hà Nội).

Cùng dự còn có lãnh đạo các ban, bộ, ngành Trung ương, đại diện các đại sứ quán, tổ chức quốc tế và các nhà khoa học kiệt xuất đến từ khắp nơi trên thế giới trong các lĩnh vực trọng yếu, từ y sinh, nông nghiệp thực phẩm, robot và tự động hóa thông minh đến khoa học vì tương lai bền vững.

Lan tỏa tri thức, kiến tạo thịnh vượng chung

Phát biểu khai mạc Lễ trao giải, Giáo sư Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture nhấn mạnh, hôm nay là dịp đặc biệt để nhìn lại hành trình 5 năm của Quỹ VinFuture - một hành trình được dẫn dắt bởi tầm nhìn mang khoa học phụng sự nhân loại.

Giáo sư Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture tại Lễ trao giải VinFuture 2025 phát biểu. Ảnh: Nguyên Minh

Là Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng ngay từ những ngày đầu, Giáo sư Richard Friend bày tỏ niềm tự hào được đồng hành cùng Quỹ trong sứ mệnh lớn lao: tôn vinh những phát kiến khoa học mang lại lợi ích thiết thực cho hàng triệu, thậm chí hàng tỷ người trên thế giới.

Ông cho biết, Giải thưởng VinFuture ngày càng nhận được lượng đề cử lớn - riêng năm nay là 1.705 đề cử. Các nhà khoa học được vinh danh năm 2025 sẽ mang đến những khám phá khoa học xuất sắc, góp phần tạo ra lợi ích lớn lao cho xã hội - cả về phúc lợi con người lẫn phát triển bền vững.

“Công trình của họ nhắc chúng ta rằng, khoa học không chỉ là tri thức, mà còn là trách nhiệm - trách nhiệm đóng góp vào tương lai tốt đẹp hơn cho hành tinh và các thế hệ tiếp theo”, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng nói.

Các đại biểu dự Lễ trao Giải thưởng VinFuture lần thứ 5.

Trong 5 mùa giải, VinFuture đã vinh danh nhiều nhà khoa học xuất sắc - những người sau đó tiếp tục được ghi nhận bằng các giải thưởng danh giá khác của thế giới. Có thể kể đến như GS. Omar Yaghi, người được vinh danh Nobel Hóa học 2025 cho các nghiên cứu về cấu trúc khung mở kim loại - hữu cơ (MOFs) mở ra các ứng dụng lớn cho năng lượng sạch. Ông là chủ nhân Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2021.

Cũng trong năm đó, hai nhà khoa học đoạt Giải thưởng Chính VinFuture, GS. Katalin Kariko và GS. Drew Weissman sau đó đã nhận Giải Nobel Y-sinh năm 2023.

Giải Đặc biệt VinFuture dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới năm 2022 được trao cho John Jumper và Demis Hassabis (Google DeepMind) với đột phá về mô phỏng cấu trúc protein bằng trí tuệ nhân tạo (AI) đưa họ đến với Giải Nobel Hóa học 2024. Năm 2024, GS. Geoffrey Hinton được vinh danh với Giải thưởng Chính VinFuture và cũng đồng thời nhận Nobel Vật lý trong cùng năm.

Quang cảnh Lễ trao giải thưởng.

Phát biểu tại Lễ trao giải, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn khẳng định, giải thưởng VinFuture không chỉ vinh danh các công trình khoa học xuất sắc mà còn tạo ra những cuộc đối thoại, diễn đàn quý báu giữa các nhà khoa học, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách; từ đó, những tư tưởng mới, cách tiếp cận mới, mô hình hợp tác mới được khơi mở và lan tỏa rộng rãi.

Sau 5 mùa giải, đã có hơn 6.000 đề cử gửi về từ gần 110 quốc gia và vùng lãnh thổ trên cả 5 châu lục. 48 nhà khoa học kiệt xuất đã được tôn vinh, những người đang dẫn dắt xu hướng lĩnh vực khoa học quan trọng nhất như: trí tuệ nhân tạo, năng lượng sạch, công nghệ sinh học, vật liệu mới, y học chính xác, an ninh lương thực.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Lễ trao Giải thưởng VinFuture lần thứ 5.

Chủ tịch Quốc hội ghi nhận, đánh giá cao những nỗ lực bền bỉ, thực hiện cam kết và trách nhiệm cao của nhà sáng lập Quỹ - ông Phạm Nhật Vượng và phu nhân, những người đã dành tâm huyết và nguồn lực lớn để thúc đẩy giải thưởng khoa học, góp phần lan tỏa giá trị nhân văn của khoa học và mang đến cho thế giới hình ảnh đất nước, con người Việt Nam giàu trí tuệ, giàu lòng nhân ái và ý chí, khát vọng phát triển.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, Việt Nam mong muốn cùng cộng đồng các nhà khoa học thế giới đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, thúc đẩy trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao, hợp tác chuyển giao công nghệ và triển khai các mô hình phát triển xanh, phát triển bao trùm.

Văn nghệ chào mừng Lễ trao Giải thưởng. Ảnh: Nguyên Minh

"Chúng tôi sẵn sàng đồng hành với các quốc gia, tổ chức, viện nghiên cứu trên tinh thần cởi mở, trách nhiệm và tôn trọng lẫn nhau. Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm đến tin cậy, hấp dẫn của các nhà khoa học để các giá trị sáng tạo được sẻ chia và lan tỏa mạnh mẽ đến cộng đồng quốc tế", Chủ tịch Quốc hội khẳng định.

Vinh danh những công trình khoa học làm thay đổi thế giới

Tại buổi lễ, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã trao Giải thưởng Chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD cho Tiến sĩ Douglas R. Lowy; Tiến sĩ John T. Schiller; Tiến sĩ Aimeé R. Kreimer và Giáo sư Maura L. Gillison vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa ung thư cổ tử cung do virus Papilloma ở người (HPV).

Các nghiên cứu nền tảng về protein capsid của vi-rút papilloma ở người do Tiến sĩ Lowy và Tiến sĩ Schiller thực hiện đã dẫn đến sự phát triển của các loại vắc-xin HPV hiệu quả cao, ngăn ngừa hàng triệu ca ung thư cổ tử cung, đặc biệt tại các quốc gia đang phát triển.

Tiếp đó, phác đồ tiêm chủng liều đơn của Tiến sĩ Kreimer đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị áp dụng - đã mở rộng đáng kể khả năng tiếp cận vắc-xin tới người dân. Song song đó, các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm dịch tễ học của Giáo sư Gillison và Tiến sĩ Kreimer cũng xác định mối liên hệ giữa HPV và ung thư vùng đầu - cổ, một mối đe dọa ung thư đáng chú ý có thể giảm thiểu nhờ tiêm vắc-xin HPV. Thành tựu của họ đã, đang và sẽ tiếp tục cứu sống hàng triệu người trong nhiều thập kỷ tới.

Giáo sư Mary - Claire King đến từ Mỹ nhận Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nữ vì phát hiện Gen BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa. Ảnh: Nguyên Minh

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển trị giá 500.000 USD đã được trao cho Giáo sư María Esperanza Martínez - Romero đến từ Mexico vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định Nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới.

Giáo sư María Esperanza Martínez - Romero nhận Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển vì những tiến bộ trong nghiên cứu sinh thái vi sinh vật và cơ chế cố định Nitơ cộng sinh tại các hệ sinh thái nhiệt đới. Ảnh: Nguyên Minh

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nữ trị giá 500.000 USD đã được trao cho Giáo sư Mary - Claire King đến từ Mỹ vì phát hiện Gen BRCA1 liên quan đến nguy cơ ung thư vú và buồng trứng, đặt nền móng cho các xét nghiệm di truyền, chương trình tầm soát và điều trị theo hướng cá thể hóa.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn trao giải thưởng Chính VinFuture 2025 cho các nhà khoa học. Ảnh: Nguyên Minh

Giải Đặc biệt VinFuture 2025 dành cho Nhà khoa học nghiên cứu các lĩnh vực mới trị giá 500.000 USD đã được trao cho Giáo sư Venkatesan Sundaresan; Giáo sư Raphael Mercier; Tiến sĩ Emmanuel Guiderdoni; Tiến sĩ Imtiyaz Khanday; Tiến sĩ Delphine Mieulet vì những đổi mới trong phát triển các loại cây trồng lai có khả năng tự nhân giống.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Nguyễn Duy Ngọc trao cúp và chứng nhận cho các nhà khoa học. Ảnh: Nguyên Minh

Hòa Bình