Giám đốc khu vực, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank Trần Thị Lan Anh:Đón sóng đầu tư khi thị trường chứng khoán nâng hạng

Nếu kịch bản diễn ra thuận lợi, thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, Việt Nam có thể đón nhận một làn sóng vốn đầu tư quy mô lớn.

Phóng viên Báo Hànôịmới đã trao đổi với chuyên gia chứng khoán, bà Trần Thị Lan Anh - Giám đốc Khu vực, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank xung quanh vấn đề này.

Giám đốc khu vực, Công ty cổ phần Chứng khoán VPBank Trần Thị Lan Anh.

Cơ hội lớn để thu hút dòng vốn đầu tư

- Bà có thể cho biết khả năng nâng hạng của thị trường chứng khoán Việt Nam trong tháng 9 này?

- Việc nâng hạng thị trường nằm trong Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 được phê duyệt tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29-12-2023 của Thủ tướng Chính phủ; trong đó phấn đấu đến năm 2025 nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi theo tiêu chuẩn phân hạng thị trường chứng khoán của các tổ chức quốc tế.

Thời gian qua, chúng ta đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm đáp ứng các tiêu chí khắt khe từ các tổ chức xếp hạng quốc tế. Đến nay, các yêu cầu cơ bản cho việc nâng hạng đã được đáp ứng. Một trong những bước tiến đáng kể là Bộ Tài chính ban hành Thông tư số 68/2024/TT-BTC ngày 18-9-2024 sửa đổi, bổ sung một số điều của các Thông tư quy định về giao dịch chứng khoán trên hệ thống giao dịch chứng khoán; bù trừ và thanh toán giao dịch chứng khoán; hoạt động của công ty chứng khoán và công bố thông tin trên thị trường chứng khoán. Theo đó, bỏ điều kiện nhà đầu tư nước ngoài phải ký quỹ đủ 100% trước khi giao dịch. Trước đây, nhà đầu tư ngoại trước khi đặt lệnh mua chứng khoán phải chuyển đủ tiền. Dù không mua được vẫn phải chịu khoản phí chuyển tiền từ nước ngoài vào Việt Nam và ngược lại. Các tổ chức xếp hạng quốc tế đánh giá đây là rào cản cho dòng vốn ngoại khi vào Việt Nam và khuyến nghị cần gỡ bỏ để đẩy nhanh hơn tiến trình nâng hạng thị trường chứng khoán.

Tiếp đó, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BTC sửa đổi Thông tư số 119/2020/TT-BTC và Thông tư số 96/2025/TT-BTC về công bố thông tin, nhằm bảo đảm sự tương thích với hệ thống công nghệ KRX - đã chính thức đi vào vận hành từ ngày 5-5-2025 và đang hoạt động ổn định, thông suốt. Ngân hàng Nhà nước ban hành Thông tư số 03/2025/TT-NHNN nhằm đơn giản hóa thủ tục mở tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài, một trong những điều kiện tiên quyết để tiếp cận thị trường Việt Nam.

Trong tháng 8-2025, Bộ Tài chính tiếp tục triển khai nhiều giải pháp quan trọng nhằm tạo trải nghiệm thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài khi tham gia thị trường. Bộ Tài chính đã trình Chính phủ Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 155/2020/NĐ-CP. Trong đó, đáng chú ý là quy định công ty đại chúng phải hoàn tất thông báo tỷ lệ sở hữu nước ngoài trong vòng 12 tháng kể từ ngày Nghị định có hiệu lực, nhằm minh bạch thông tin. Đồng thời, Bộ Tài chính cũng phối hợp với các bộ ngành để sửa đổi Luật Đầu tư và các văn bản hướng dẫn, hướng tới nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài ở những ngành nghề không liên quan đến an ninh, quốc phòng. Từ đó, tỷ lệ sở hữu nước ngoài tối đa tại các công ty đại chúng sẽ được nâng lên. Song song, Bộ Tài chính phối hợp chặt chẽ với Ngân hàng Nhà nước trong việc sửa đổi Thông tư số 17/2024/TT-NHNN. Thông tư này dự kiến mang lại nhiều thuận lợi hơn cho nhà đầu tư nước ngoài, như: Cho phép ủy quyền cho tổ chức tài chính mở, đóng và sử dụng tài khoản thanh toán; không yêu cầu hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ mở tài khoản; không yêu cầu sinh trắc học khi mở tài khoản bằng phương thức điện tử và khi rút tiền; cho phép sử dụng hệ thống SWIFT; giảm thiểu các yêu cầu về chứng từ và chữ ký. Do đó, khi được ban hành, Thông tư sẽ góp phần quan trọng vào việc tạo điều kiện cho dòng vốn quốc tế.

Việc nâng hạng không phải là một chặng đường dễ dàng, nhưng với những nỗ lực, Việt Nam đang có những bước tiến tích cực để đạt được mục tiêu này. Hy vọng, thị trường sẽ có thời khắc lịch sử khi FTSE Russell chấp thuận Việt Nam nâng hạng từ vị thế thị trường cận biên (Frontier Market) lên thị trường mới nổi hạng 2 (Secondary Emerging Market).

Nhà đầu tư tìm hiểu thông tin thị trường tại sàn chứng khoán AIS Hà Nội. Ảnh: Quang Thái

- Vậy theo bà, với kịch bản tích cực, những cơ hội khi thị trường chứng khoán được nâng hạng là gì?

- Việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam lên thị trường mới nổi được kỳ vọng sẽ mở ra một cơ hội lớn để thu hút dòng vốn đầu tư quốc tế và thúc đẩy sự phát triển của thị trường vốn trong nước. Cụ thể, nâng hạng sẽ giúp Việt Nam lọt vào tầm ngắm của các quỹ đầu tư lớn trên thế giới, đặc biệt là các quỹ chỉ chuyên đầu tư vào thị trường mới nổi. Điều này sẽ mang lại nguồn vốn ngoại dồi dào, thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp và thị trường chứng khoán. Thị trường chứng khoán Việt Nam được kỳ vọng sẽ thu hút một lượng lớn vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt là vốn từ các quỹ đầu tư thụ động (passive funds). Theo ước tính, dòng vốn này có thể lên tới hàng tỷ USD. Điều này không chỉ giúp tăng thanh khoản cho thị trường mà còn nâng cao vị thế và hình ảnh của Việt Nam trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Thị trường được nâng hạng cũng giúp tăng tính minh bạch và hiệu quả, bởi trước khi được nâng hạng, để đáp ứng các tiêu chí, Việt Nam đã cải thiện hệ thống pháp lý, tăng tính minh bạch trong quản trị doanh nghiệp và nâng cao hiệu quả hoạt động của thị trường chứng khoán. Điều này không chỉ giúp thu hút nhà đầu tư mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh hơn. Ngoài ra, việc được công nhận là thị trường mới nổi sẽ nâng cao uy tín và vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế, góp phần củng cố niềm tin của các nhà đầu tư và đối tác kinh doanh.

Không phải là "đũa thần" với thị trường chứng khoán

- Bà có thể chia sẻ về diễn biến thị trường tại một số nước đã được nâng hạng thị trường?

- Cũng cần nói rằng, việc nâng hạng thị trường chứng khoán thường mang lại những tác động tích cực, song mức độ và thời gian biến động có thể khác nhau tùy thuộc vào từng quốc gia. Thông thường, các thị trường chứng khoán trước khi được nâng hạng có xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ trong 1-2 năm trước thời điểm công bố chính thức. Đây là kết quả của việc các nhà đầu tư nước ngoài bắt đầu đổ vốn vào các cổ phiếu tiềm năng, kỳ vọng vào sự kiện nâng hạng.

Chẳng hạn, tại Qatar, thị trường tăng hơn 45% trong năm 2014 trước khi được tổ chức xếp hạng thị trường uy tín là MSCI nâng hạng. Tại Saudi Arabia, thị trường tăng hơn 23% từ tháng 3-2017 đến tháng 3-2018. Tại Romania, thị trường tăng hơn 18% từ tháng 9-2018 đến tháng 9-2019. Sau khi nâng hạng, các thị trường này thường thu hút thêm một lượng lớn vốn từ các quỹ đầu tư quốc tế. Điều này giúp tăng thanh khoản, cải thiện chất lượng của các doanh nghiệp niêm yết và nâng cao tính minh bạch của thị trường. Điển hình, tại Thái Lan, sau khi gia nhập nhóm thị trường mới nổi của MSCI vào năm 2019, thị trường chứng khoán đã thu hút thêm khoảng 5 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, không phải lúc nào việc nâng hạng cũng mang lại hiệu quả như kỳ vọng. Một số thị trường có thể đối mặt với những biến động không tích cực. Ví như, tại Hy Lạp, thị trường chứng khoán được nâng hạng từ "mới nổi" lên "phát triển" nhưng sau đó lại giảm khoảng 45% trong 2 năm. Nguyên nhân có thể do bong bóng thị trường đã vỡ trước đó và việc nâng hạng không đủ để bù đắp cho những vấn đề nội tại. Hay tại Pakistan và Các tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), thị trường không đạt được mức tăng trưởng như kỳ vọng sau khi nâng hạng.

Điều này cho thấy việc nâng hạng không phải là "đũa thần" mà chỉ là một yếu tố thúc đẩy, quan trọng là các nỗ lực cải cách và sự phát triển nội tại của nền kinh tế nói chung, thị trường chứng khoán nói riêng.

- Có thể thấy rằng, được nâng hạng thị trường đã khó, việc giữ mức hạng còn khó hơn. Vậy, để giữ hạng và nâng thêm hạng, cần thực hiện những giải pháp gì, thưa bà?

- Đúng là nhìn từ kinh nghiệm của các quốc gia khác, việc nâng hạng chỉ là bước khởi đầu. Để duy trì sự phát triển bền vững và thu hút vốn hiệu quả, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện các quy định, nâng cao tính minh bạch và cải thiện cơ sở hạ tầng, bảo đảm thị trường có thể xử lý tốt những biến động của dòng vốn ngoại. Bên cạnh đó, thách thức lớn nhất để trụ hạng là quy mô thị trường. Trong nhóm thị trường mới nổi, hầu hết quy mô vốn hóa đều trên 100% Tổng sản phẩm nội địa (GDP) trong khi quy mô thị trường chúng ta hiện vẫn khiêm tốn. Vì vậy, việc đẩy mạnh cổ phần hóa để có thêm doanh nghiệp lớn, chất lượng lên sàn chứng khoán là việc cần thiết.

- Trân trọng cảm ơn bà!

Hương Thủy thực hiện