Giảm nghèo bền vững nhờ chuỗi giá trị và sức mạnh HTX

Chiến lược then chốt được triển khai là phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hàng hóa tập trung, hữu cơ và bền vững thông qua mô hình chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ và củng cố vai trò của các HTX. Sự hỗ trợ này không chỉ dừng lại ở việc cung cấp vốn, vật tư mà còn tập trung vào chuyển giao kỹ thuật, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường, mà còn giúp người dân vùng cao chuyển từ sản xuất tự cung tự cấp sang tham gia chuỗi giá trị.

Điểm tựa tài chính và kỹ thuật

Minh chứng rõ nét nhất cho cách tiếp cận giảm nghèo bền vững này là sự kiện Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác (Liên minh HTX Việt Nam) tổ chức Lễ bàn giao và nghiệm thu thành công Dự án Hỗ trợ phát triển sản xuất cho các hộ trồng cây dược liệu tại xã Sìn Hồ vào cuối tháng 9 vừa qua. Dự án này nằm trong khuôn khổ Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững năm 2025, thuộc Dự án 2: Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo.

Dự án thể hiện sự quan tâm lớn của Trung ương đối với việc phát triển kinh tế vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Ngay sau khi được phê duyệt, Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các đơn vị liên quan triển khai khảo sát thực địa, lựa chọn hộ tham gia và xây dựng kế hoạch chi tiết. Kết quả, 61 hộ được lựa chọn đều đảm bảo tiêu chí của chương trình, có xác nhận của chính quyền địa phương và có nguyện vọng, hoặc đang canh tác cây dược liệu.

Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác tập huấn, hướng dẫn người dân trồng dược liệu.

Các hộ tham gia dự án đã được tập huấn toàn diện về kỹ thuật trồng, chăm sóc cây dược liệu theo hướng hữu cơ, bao gồm quy trình trồng cây đương quy, sâm núi Nam, kỹ thuật phòng trừ sâu bệnh bằng chế phẩm sinh học, và quan trọng nhất là quy trình liên kết sản xuất - tiêu thụ.

Dự án cũng đã hỗ trợ nhiều loại vật tư thiết yếu, giúp người dân có điều kiện sản xuất ban đầu như: phân bón hữu cơ; chế phẩm xử lý đất; chế phẩm sinh học; cây giống. Mô hình đã được triển khai trên tổng diện tích 33 ha, gồm 1 ha sâm núi Nam và 32 ha đương quy, đây đều là những cây dược liệu bản địa có giá trị kinh tế cao, phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và khí hậu của Sìn Hồ.

Việc nghiệm thu và bàn giao thành công dự án đã khẳng định hiệu quả rõ nét trong việc nâng cao thu nhập, tạo việc làm thường xuyên, đồng thời phát huy tiềm năng cây dược liệu bản địa và mở ra cơ hội tiếp cận thị trường cho các sản phẩm địa phương.

Định hướng phát triển chuỗi giá trị

Thành công bước đầu là tiền đề quan trọng, nhưng mục tiêu dài hạn là phải xây dựng được một chuỗi giá trị bền vững và thương hiệu vững chắc cho sản phẩm dược liệu tại Sìn Hồ.

Ông Nguyễn Đình Hùng - Phó Viện trưởng Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác, khẳng định thời gian tới, Viện sẽ tiếp tục đồng hành cùng bà con trong việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu sản phẩm dược liệu của xã Sìn Hồ. Đồng thời, Viện sẽ phối hợp với doanh nghiệp, HTX để bao tiêu đầu ra ổn định, mở rộng diện tích, và nâng cao chất lượng sản phẩm đạt tiêu chuẩn cao như VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ. Đặc biệt, Viện sẽ đưa sản phẩm dược liệu Sìn Hồ tham gia chuỗi cung ứng, sàn thương mại điện tử, hội chợ triển lãm do Liên minh HTX tổ chức để nâng cao sức cạnh tranh và gia tăng giá trị kinh tế.

HTX là mắt xích quan trọng trong công tác giảm nghèo.

Thành công của dự án hôm nay được lãnh đạo xã Sìn Hồ khẳng định là bước khởi đầu quan trọng, là động lực để địa phương tiếp tục khai thác tiềm năng, phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng hàng hóa, hữu cơ và bền vững. Đây cũng là lực đẩy để xã Sìn Hồ sẽ từng bước thay đổi diện mạo, đời sống nhân dân ngày càng ấm no, hạnh phúc. Đặc biệt, từ đây, người dân đã chuyển đổi tư duy sản xuất từ tự cung tự cấp sang tập trung hóa, chuyên nghiệp hóa.

HTX là mắt xích then chốt

Trong chiến lược phát triển chuỗi giá trị tại Sìn Hồ, HTX đóng vai trò là mắt xích trung tâm, cầu nối tiếp nhận và phân phối các nguồn lực hỗ trợ, đồng thời kết nối sản xuất nhỏ lẻ của nông dân với thị trường lớn. HTX giúp người dân khắc phục những hạn chế cố hữu của sản xuất nhỏ lẻ như thiếu vốn, thiếu kỹ thuật, khó khăn trong việc đàm phán giá cả và kiểm soát chất lượng. Thông qua HTX, sản phẩm được tập trung, chuẩn hóa, có nguồn gốc rõ ràng, từ đó dễ dàng xây dựng thương hiệu và tiêu thụ ổn định.

Ngoài mô hình trồng dược liệu được hỗ trợ trực tiếp, trên địa bàn Sìn Hồ, nhiều HTX khác cũng đang phát huy hiệu quả mạnh mẽ, góp phần đa dạng hóa sinh kế và giảm nghèo bền vững.

Tiêu biểu như HTX Nông sản Dược liệu Cao nguyên Sìn Hồ (xã Sà Dề Phìn, nay là xã Sìn Hồ) đang phát triển dược liệu theo chuỗi. HTX có 7 sản phẩm dược liệu đạt chứng nhận OCOP, được chế biến từ vỏ đỗ trọng và hoa, lá, củ cây Actiso trồng tại Sìn Hồ, phân phối toàn quốc.

Bên cạnh diện tích Actiso liên kết với gần 70 hộ dân tại địa phương trồng 10ha theo hướng hữu cơ, HTX còn tổ chức thu mua, bao đầu ra cho cây dược liệu của bà con. Sau đó, nguyên liệu Actiso được HTX tiến hành sơ chế, sấy khô, nấu cao, đảm bảo đúng quy trình kỹ thuật và giữ lại được dược tính cao. Sản phẩm được bảo quản, đóng gói đẹp mắt, tiện ích cho người sử dụng.

Hoạt động của HTX đang giúp người dân địa phương tăng thu nhập từ sản phẩm nông nghiệp. Sự hỗ trợ về kỹ thuật, xúc tiến thương mại từ các tổ chức chuyên môn đã giúp HTX chuẩn hóa quy trình và đưa sản phẩm chất lượng cao tham gia vào các hội chợ lớn.

HTX Mý Dao ở thị trấn Sìn Hồ (nay là xã Sìn Hồ) cũng là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực trồng và chế biến dược liệu, mang lại lợi ích kinh tế đáng kể và góp phần xóa đói giảm nghèo cho người dân địa phương.

Trước khi thành lập HTX, các hộ gia đình thành viên thường tự phát trồng các loại dược liệu như đương quy, đẳng sâm, liên đằng hoa nhỏ, dẫn đến sản lượng không ổn định và đầu ra thiếu chắc chắn, dễ bị phụ thuộc vào thương lái. Tuy nhiên, từ năm 2019, HTX đã tiến hành tái cơ cấu sản xuất theo quy trình an toàn. Các thành viên được đào tạo kỹ thuật, chủ động nguồn vật tư và quan trọng hơn là thiết lập liên kết với các doanh nghiệp để đảm bảo việc bao tiêu sản phẩm đầu ra.

Hiện nay, HTX Mý Dao đang thu mua sản phẩm cho khoảng 200 ha dược liệu tại các xã Sìn Hồ và Tủa Sín Chải. Một số sản phẩm đã được sơ chế, đóng gói và giới thiệu tại các điểm bán hàng, cửa hàng trưng bày sản phẩm OCOP cả trong và ngoài tỉnh. Các mặt hàng tiêu biểu bao gồm đương quy khô, trà bông mã đề, táo mèo khô và cao phong tê thấp Mý Dao. Nhờ đó, thương hiệu của HTX đang dần được khẳng định, mở ra triển vọng tiếp cận thị trường rộng lớn hơn trong tương lai.

HTX Mý Dao đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các doanh nghiệp tại Hà Nội và Ninh Bình, giúp đầu ra luôn được đảm bảo. Đồng thời, HTX chủ động cung cấp vật tư và hỗ trợ kỹ thuật canh tác cho các thành viên và hộ liên kết. Điều này đã giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, tạo dựng uy tín vững chắc trên thị trường.

Hoạt động của HTX đang giúp người dân địa phương tăng thu nhập từ sản phẩm nông nghiệp. Sự hỗ trợ về kỹ thuật, xúc tiến thương mại từ các tổ chức chuyên môn đã giúp HTX này chuẩn hóa quy trình và đưa sản phẩm chất lượng cao tham gia vào các hội chợ lớn.

Sự “can thiệp” có trọng tâm và chuyên sâu của Viện Phát triển Kinh tế Hợp tác, cùng với vai trò ngày càng lớn mạnh của các HTX, đã và đang mang lại những kết quả tích cực, chuyển đổi cơ cấu kinh tế nông nghiệp Sìn Hồ theo hướng bền vững. Việc đầu tư vào cây dược liệu bản địa, một sản phẩm có lợi thế cạnh tranh cao, không chỉ giúp nâng cao thu nhập mà còn góp phần bảo tồn nguồn gen quý hiếm. Kết hợp với việc áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất cao (VietGAP, hữu cơ) và tham gia vào chuỗi cung ứng hiện đại, sản phẩm Sìn Hồ đang từng bước tăng cường khả năng cạnh tranh trên thị trường.

Mô hình này là một minh chứng rõ ràng cho triết lý giảm nghèo bền vững không chỉ là cung cấp tiền vốn mà là xây dựng năng lực nội tại, tổ chức lại sản xuất theo hướng liên kết chuỗi giá trị và mở rộng thị trường một cách chuyên nghiệp. Với sự quyết tâm của chính quyền và nhân dân Sìn Hồ, cùng với sự đồng hành hiệu quả của hệ thống Liên minh HTX Việt Nam, bức tranh kinh tế - xã hội vùng cao Lai Châu đang từng bước thay đổi, hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, ấm no và hạnh phúc.

Minh Nhương