Giảm phát thải - 'giấy thông hành' mới cho nông sản Việt

“Làm nông nghiệp giảm phát thải không phải để chạy theo chứng chỉ carbon, mà là để xây dựng thương hiệu quốc gia và mang lại hiệu quả kinh tế thực chất”, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung nhấn mạnh tại phiên họp chuẩn bị cho Hội nghị tham vấn Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải được tổ chức gần đây.

Theo Thứ trưởng Hoàng Trung, mục tiêu quan trọng nhất của Đề án là tạo ra sản phẩm nông sản chất lượng cao, đáp ứng các yêu cầu khắt khe về môi trường trong nước và quốc tế. Việc dán nhãn chứng nhận nông sản giảm phát thải sẽ giúp khẳng định uy tín và thương hiệu của nông sản Việt Nam, mở đường để cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Canh tác lúa nước theo phương pháp truyền thống phát thải rất nhiều khí mê-tan. Ảnh: Văn Sĩ - TTXVN

Hiện nhiều thị trường, đặc biệt là châu Âu, đang đưa ra những tiêu chuẩn khắt khe liên quan đến phát thải trong chuỗi sản xuất. Nếu không chuẩn bị từ sớm, nông sản Việt sẽ gặp khó khi xuất khẩu. Vì vậy, việc xây dựng hệ thống giám sát, báo cáo, thẩm định phát thải (MRV) minh bạch và phù hợp với điều kiện trong nước là yêu cầu cấp thiết.

Các chuyên gia cho rằng, chứng nhận nông sản giảm phát thải trong tương lai sẽ không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà còn là điều kiện bắt buộc. Để có chứng nhận này, quy trình sản xuất cần thay đổi theo hướng tiết kiệm phân bón, tận dụng phụ phẩm nông nghiệp, quản lý nước hiệu quả và áp dụng mô hình canh tác bền vững. Điều này đồng nghĩa với việc giảm phát thải cũng chính là hạn chế phát thải khí mê-tan, loại khí nhà kính mạnh gấp nhiều lần so với CO₂ khiến Trái đất nóng lên. Vì thế, giảm phát thải khí mê-tan đang là thách thức lớn đối với sản xuất nông nghiệp, đặc biệt là canh tác lúa nước ở Việt Nam.

Tiến sĩ Mai Văn Trịnh, Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp, cho biết 5 loại cây trồng được ưu tiên trong dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải là lúa, cà phê, chuối, sắn và mía vì có diện tích lớn và hệ số phát thải cao. Riêng cây lúa, nguồn phát thải mê-tan lớn nhất cần áp dụng các giải pháp như chuyển đổi cây trồng ở vùng kém hiệu quả, mô hình lúa - tôm, kỹ thuật tưới ngập - khô xen kẽ và đặc biệt là tận dụng rơm rạ sau thu hoạch thay vì đốt bỏ. Rơm rạ có thể dùng để trồng nấm, sản xuất phân compost hoặc than sinh học, vừa giảm phát thải, vừa tăng thu nhập cho nông dân.

Đề án cũng được định hướng mở rộng tầm nhìn đến năm 2035, không giới hạn ở một vài loại cây hay khu vực, mà từng bước lan tỏa ra nhiều vùng sản xuất. Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ phối hợp chặt chẽ với Cục Biến đổi khí hậu để cập nhật chủ trương, gắn kết với thị trường carbon, giúp doanh nghiệp và nông dân chủ động trong chuyển đổi.

“Chuyển sang sản xuất có chứng nhận giảm phát thải là xu thế không thể đảo ngược. Vấn đề là chúng ta phải làm một cách thực chất, tạo được thương hiệu và lợi ích rõ ràng cho người dân”, Thứ trưởng Hoàng Trung khẳng định.

Nguyễn Long/Bnews/TTXVN