Giám sát của Quốc hội, HĐND: toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn

Trình bày báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình cho biết, dự thảo Luật được bố cục gồm 5 chương, 45 điều, giảm 46 điều so với Luật Giám sát hiện hành (trong đó, đã bỏ 55 điều, kế thừa và sửa đổi 36 điều, bổ sung mới 9 điều).

Căn cứ các nội dung của dự án Luật và số lượng điều luật được lược bỏ, sửa đổi, bổ sung mới, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (TVQH) đã điều chỉnh phạm vi sửa đổi của Luật để sửa đổi toàn diện Luật Giám sát hiện hành và đổi tên là Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi).

Gắn kết hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật

Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu, sửa đổi khái niệm “giám sát” tại khoản 1 điều 2 của Luật Giám sát hiện hành để xác định rõ hơn tính chất, mục đích, chủ thể chịu sự giám sát của Quốc hội, HĐND. Tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban TVQH đã chỉnh lý khái niệm “giám sát” tại khoản 1 điều 2 của dự thảo Luật theo hướng: bổ sung, làm rõ tính chất hoạt động giám sát của Quốc hội, HĐND là một phương thức kiểm soát quyền lực Nhà nước. Bổ sung, làm rõ mục tiêu của hoạt động giám sát là: góp phần hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, địa phương, bảo đảm kỷ luật, kỷ cương, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy Nhà nước.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội Dương Thanh Bình trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi). Ảnh: Quochoi.vn

Về nguyên tắc hoạt động giám sát, trên cơ sở kế thừa các nguyên tắc hoạt động giám sát đã được quy định tại Luật Giám sát hiện hành, đồng thời, tiếp thu ý kiến của đại biểu Quốc hội, Ủy ban TVQH đã chỉ đạo rà soát, nghiên cứu kỹ lưỡng và bổ sung 3 nguyên tắc mới tại điều 3 của dự thảo Luật gồm: bảo đảm sự lãnh đạo toàn diện, trực tiếp của Đảng Cộng sản Việt Nam; giám sát toàn diện nhưng có trọng tâm, trọng điểm, bám sát thực tiễn; bảo đảm gắn kết giữa hoạt động giám sát với việc hoàn thiện chính sách, pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước, của địa phương”.

Không bỏ thẩm quyền giám sát của Quốc hội với các cơ quan, tổ chức, cá nhân tại địa phương

Về thẩm quyền giám sát của Quốc hội, HĐND, theo Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội, điều 4 của Luật Giám sát hiện hành có điều khoản quy định chung về thẩm quyền của các chủ thể mà không xác định rõ đối tượng chịu sự giám sát, phạm vi giám sát, dẫn đến thực tiễn thực hiện còn nhiều bất cập, trùng lặp, làm giảm hiệu quả giám sát.

Để khắc phục hạn chế này, đồng thời thực hiện chủ trương tăng cường phân cấp, phân quyền, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, dự thảo Luật được chỉnh lý theo hướng: bỏ các nội dung quy định chung, đồng thời quy định rõ thẩm quyền của từng chủ thể giám sát tại các điều 13, 16, 19, 22, 25, 27, 30, 33, 36 và 37 của dự thảo Luật.

Đại biểu Quốc hội tham dự phiên làm việc sáng 24/10. Ảnh: Hồ Như Ý

Trong đó xác định rõ: Quốc hội, Ủy ban TVQH, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội cũng như của thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở trung ương; HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp tỉnh thường xuyên giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp tỉnh; HĐND, Thường trực HĐND, Ban của HĐND cấp xã giám sát hoạt động và văn bản quy phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền ở cấp xã.

Trường hợp cần thiết do yêu cầu của thực tiễn, Quốc hội, Ủy ban TVQH, các cơ quan của Quốc hội tiến hành giám sát hoạt động của các chủ thể khác ở Trung ương và địa phương; HĐND và các cơ quan của HĐND cấp tỉnh tiến hành giám sát các chủ thể khác ở địa phương (quy định này tiếp tục kế thừa khoản 2 điều 4 của Luật Giám sát hiện hành và không bỏ thẩm quyền giám sát của Quốc hội đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân tại địa phương).

Quang cảnh phiên họp sáng 24/10. Ảnh: Quochoi.vn

Tiếp thu ý kiến của Đại biểu Quốc hội, trên cơ sở rà soát kỹ lưỡng, bảo đảm thống nhất với quy định tại điều 33 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, dự thảo Luật đã bổ sung hoạt động mới của Ủy ban TVQH, Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội về giám sát việc cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền tuân thủ việc tổ chức lấy ý kiến trong quá trình xây dựng dự án luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của UBTVQH (tại điểm h khoản 1 Điều 17 và điểm g khoản 1 Điều 20).

Đồng thời, dự thảo Luật cũng bổ sung hoạt động giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri đối với Hội đồng Dân tộc, Ủy ban của Quốc hội tại điểm e khoản 1 điều 20; đối với Đoàn đại biểu Quốc hội tại điểm c khoản 1 điều 23; đối với Ban của HĐND tại điểm c khoản 1 điều 34.

Trước ý kiến khác nhau về thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu HĐND (điều 37), có một số ý kiến đề nghị không quy định thẩm quyền, hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND; có ý kiến để nghị tiếp tục quy định thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu HĐND trên cơ sở kế thừa Luật Giám sát hiện hành là cần thiết, vừa bảo đảm phù hợp cơ cấu tổ chức của HĐND, vừa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của Tổ đại biểu HĐND.

Phong Châu