Giảm tiêu thụ đồ uống có đường để bảo vệ sức khỏe của trẻ em và thanh thiếu niên

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: PV

Tại Việt Nam, việc tiêu thụ nước giải khát có đường (loại đồ uống có đường phổ biến nhất) đã tăng nhanh trong những năm gần đây.

Cụ thể, theo số liệu của Euromonitor 2023, tổng tiêu thụ đồ uống có đường đã tăng nhanh từ 1,59 tỷ lít năm 2009 lên 6,67 tỷ lít năm 2023 (tăng 420%). Tiêu thụ đầu người cũng tăng nhanh tương ứng, từ mức 18 lít/người năm 2009, lên thành 66 lít/người năm 2023 (tăng 350%).

Theo Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), trung bình người Việt Nam tiêu thụ khoảng 46,5g đường tự do/người/ngày, gần bằng mức giới hạn tối đa (50g/người/ngày) theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và cao gần gấp đôi so với mức có lợi cho sức khỏe là dưới 25g/người/ngày (cho một người trưởng thành có khẩu phần 2000Kcal/ngày).

Bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, tiêu thụ nhiều đồ uống có đường thiếu kiểm soát được xác định là một trong những nguyên nhân chính gây ra thừa cân, béo phì và các rối loạn chuyển hóa cả ở người trưởng thành và trẻ em. Từ đó làm gia tăng tỷ lệ mắc bệnh đái tháo đường type 2, tăng huyết áp cũng như các biến chứng về bệnh tim mạch, đột quỵ và tử vong cùng các bệnh về xương răng, bệnh lý thận - tiết niệu, bệnh lý đường tiêu hóa, sa sút trí tuệ...

Do đó, áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là một trong các giải pháp can thiệp quan trọng được WHO khuyến nghị nhằm giảm mức tiêu thụ và các tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn đồ uống lành mạnh hơn do tác động của việc áp thuế làm tăng giá sản phẩm.

Bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) phát biểu tại tọa đàm. Ảnh: PV

Tại tọa đàm, đại diện Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) thông tin, một nghiên cứu về thói quen tiêu thụ và cảm nhận về tác động tới sức khỏe của đồ uống có đường đối với thanh thiếu niên Việt Nam cho thấy, 43% thanh thiếu niên uống đồ uống có đường trên 2 lần/tuần; 13,5% uống gần như hằng ngày. Do đó, giảm tiêu thụ đồ uống có đường để bảo vệ, cải thiện sức khỏe của trẻ em và thanh thiếu niên Việt Nam.

Thời gian qua, Bộ Y tế đã phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính để cung cấp thông tin về thực trạng sử dụng cũng như tác hại của đồ uống có đường. Bộ Tài chính đã đưa đồ uống có đường vào là một mặt hàng đánh thuế trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Theo dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi), dự kiến thảo luận tại Kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, lần đầu tiên nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml được đưa vào diện áp thuế tiêu thụ đặc biệt.

Bộ Tài chính cho rằng, đây là mặt hàng mới được đề xuất bổ sung vào diện chịu thuế nên đề xuất mức 10% để khuyến khích doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu loại có lượng đường thấp, nâng cao nhận thức, điều chỉnh hành vi của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, theo đại diện Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), Bộ Y tế đề nghị áp thuế suất 40% đối với nước giải khát có đường (hoặc 30% sau tăng lên 40% theo lộ trình) và có thể chia theo hàm lượng đường để có mức thuế khác nhau tương tự như nhiều nước đang áp dụng.

Các chuyên gia tham dự tọa đàm cũng nhấn mạnh, áp thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường là một trong các giải pháp can thiệp quan trọng được WHO khuyến nghị nhằm giảm mức tiêu thụ và các tác hại của đồ uống có đường đối với sức khỏe cộng đồng. Đồng thời, khuyến khích người tiêu dùng lựa chọn đồ uống lành mạnh hơn do tác động của việc áp thuế làm tăng giá sản phẩm.

Theo Ngân hàng thế giới, đến tháng 7-2023: 108 quốc gia/vùng lãnh thổ đã ban hành chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt trên toàn quốc nhằm tăng giá đồ uống có đường vì mục tiêu sức khỏe; có 3 quốc gia khác áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt tại một số thành phố/tỉnh/địa phương; có 41 quốc gia áp thuế tỷlệ (xuất xưởng/bán lẻ/bán sỉ) ); 51 quốc gia áp thuế tuyệt đối; 12 quốc gia áp thuế hỗn hợp. Ngoài ra, có 6 nước trong ASEAN, gồm: Thái Lan, Philippines, Campuchia, Malaysia, Brunei đã áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có đường.

Xuân Lộc