Giảm xe máy trong nội đô, Hà Nội tiến gần hơn tới một đô thị đáng sống

Bài toán giao thông không thể trì hoãn

Tại buổi làm việc với Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) sáng 9/6, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh khẳng định rõ: Hà Nội sẽ giữ nguyên lộ trình hạn chế xe máy tại các quận nội đô vào năm 2030 – một bước đi quyết liệt nhằm giải bài toán giao thông, ô nhiễm và hướng tới đô thị bền vững.

Hà Nội sẽ hạn chế xe máy vào nội đô. Ảnh minh họa.

"Người dân chúng tôi đã khổ nhiều lắm rồi. Bây giờ phải được hưởng thụ, ít nhất là không khí trong lành", Chủ tịch Hà Nội thẳng thắn.

Ông nhấn mạnh, không thể trì hoãn mãi lộ trình phát triển một thành phố văn minh, sạch đẹp giống như Tokyo hay các đô thị lớn trên thế giới. Dù văn hóa sử dụng xe máy đã ăn sâu vào đời sống người dân Việt, nhưng nếu không bắt đầu từ hôm nay, Hà Nội sẽ còn tiếp tục đối mặt với ùn tắc và ô nhiễm.

Chính quyền Hà Nội xác định kế hoạch loại bỏ xe máy ra khỏi trung tâm là một tiến trình phát triển tất yếu – chứ không chỉ là một biện pháp giao thông đơn thuần.

PGS.TS Nguyễn Thị Thu Thủy, chuyên gia giao thông, cho rằng quyết định này là đúng đắn: "Tình trạng ùn tắc, ô nhiễm hiện nay đã đến mức cần có các giải pháp mạnh. Hạn chế và tiến tới cấm xe máy là cần thiết, nhưng phải làm có lộ trình rõ ràng, phù hợp thực tế".

Theo bà Thủy, để chuyển đổi thành công, Thành phố cần hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp cho người lao động sống nhờ xe máy; Tăng cường phát triển giao thông công cộng; Khuyến khích xe điện, xe sử dụng nhiên liệu sạch; Thí điểm thu phí ô tô, xe máy vào trung tâm, ưu tiên xe buýt sạch, giá rẻ; Áp dụng công nghệ thu phí tự động tại các điểm đỗ xe...

Đồng quan điểm, TS Nguyễn Hữu Đức - chuyên gia tư vấn cấp cao của JICA (Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản) cho rằng: Hạn chế xe máy là đúng, nhưng cần một lộ trình nhân văn. Bởi hiện tại, hệ thống giao thông công cộng của Hà Nội chưa đủ đáp ứng nhu cầu di chuyển của người dân.

Hiện TP Hà Nội đang triển khai vùng phát thải thấp (LEZ) tại 4 quận trung tâm: Hoàn Kiếm, Ba Đình, Tây Hồ và Đống Đa.

Đây là bước đi đầu tiên trong lộ trình "tạm biệt xe máy" khi Thành phố quyết định cấm xe tải diesel hạng nặng; Ưu tiên ô tô đạt chuẩn khí thải Euro 4; Cấm xe máy không đạt chuẩn khí thải mức 2; Tăng tỷ lệ giao thông công cộng lên 45-50% và đưa vào vận hành 100 xe buýt điện/nhiên liệu sạch.

Từ năm 2025 đến 2030, Hà Nội sẽ thí điểm vùng phát thải thấp tại quận Hoàn Kiếm và Ba Đình. Sau đó, từ năm 2031 trở đi, mở rộng ra toàn thành phố nếu đạt tiêu chí.

Hà Nội cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ xe buýt sẽ sử dụng năng lượng sạch, và đến năm 2035 sẽ hoàn thiện 10 tuyến đường sắt đô thị với hơn 400km chiều dài.

Trên đường giao thông đa phần vẫn là xe xăng.

Cần doanh nghiệp đồng hành, người dân đồng thuận

Trước những chuyển động mạnh mẽ từ phía chính quyền, Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) cho rằng lộ trình cần hợp lý và khả thi.

Chủ tịch VAMM – bà Sayaka Arai – cho biết: việc chuyển sang xe điện là đúng hướng nhưng phải xem xét thấu đáo vì xe máy vẫn là phương tiện chính của người dân Việt Nam.

VAMM – gồm Honda, Yamaha, SYM, Suzuki, Piaggio – đang chiếm hơn 95% thị phần xe máy, với hệ sinh thái hơn 2.000 đại lý, 200 nhà cung cấp phụ tùng và hàng trăm nghìn lao động.

VAMM cam kết sẽ nghiên cứu, đẩy mạnh sản xuất các dòng xe tiết kiệm, thân thiện với môi trường như xe đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4; Xe sử dụng nhiên liệu sinh học; Xe máy điện và hybrid.

Tuy nhiên, hạ tầng cho xe điện còn nhiều hạn chế: trạm sạc còn thiếu, giá xe cao, thời gian sạc lâu, công nghệ chưa tối ưu. Trong khi đó, tỷ lệ vận tải công cộng tại Hà Nội mới chỉ đạt 18,5% vào năm 2022 – chưa đủ sức thay thế xe máy.

Theo thông tin của Báo Xây dựng, Chủ tịch Trần Sỹ Thanh đã giao Sở Xây dựng làm đầu mối phối hợp các bên xây dựng lộ trình chuyển đổi đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước – doanh nghiệp – người dân.

Ông khẳng định, Hà Nội đang nhận được sự hỗ trợ từ Chính phủ Nhật Bản, các nước châu Âu và Liên minh châu Âu để phát triển hệ thống giao thông công cộng, nhất là đường sắt đô thị.

"Không ai phủ nhận xe máy từng là biểu tượng của đô thị Việt Nam. Nhưng nếu không quyết tâm chuyển đổi, thì biết đến bao giờ Hà Nội mới văn minh và trong lành như các thành phố lớn của thế giới", ông Thanh nhấn mạnh.

Việc hạn chế và tiến tới cấm xe máy ở Hà Nội không chỉ là câu chuyện hạ tầng, mà còn là bước ngoặt văn hóa, kinh tế và xã hội. Để thành công, cần không chỉ chính sách đúng mà còn sự đồng thuận xã hội, giải pháp nhân văn, doanh nghiệp đồng hành và chính quyền quyết liệt.

Lê Tươi