Gian nan công cuộc gìn giữ tiếng Việt trên vùng núi Ural
Với hầu hết những người con đất Việt phải tha hương nơi xa xứ, dù mới xa quê hay đã định cư ở nước ngoài nhiều năm, trái tim họ vẫn luôn hướng về Tổ quốc thân yêu. Và một trong những mong mỏi của họ là làm sao để con em mình nói được tiếng Việt, từ đó hiểu và gìn giữ những nét truyền thống tốt đẹp của quê hương. Hiểu được những mong mỏi này, các cán bộ Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Ekaterinburg cùng các hội đoàn người Việt ở vùng Ural đã cùng nỗ lực mở lớp dạy tiếng Việt, vận động, thuyết phục bà con người Việt trong vùng cho con em của mình theo học.
Các em học sinh và các cô chú cán bộ TLSQ và đại diện Hội Đoàn trong ngày khai giảng lớp tiếng Việt.
NDĐT - Với hầu hết những người con đất Việt phải tha hương nơi xa xứ, dù mới xa quê hay đã định cư ở nước ngoài nhiều năm, trái tim họ vẫn luôn hướng về Tổ quốc thân yêu. Và một trong những mong mỏi của họ là làm sao để con em mình nói được tiếng Việt, từ đó hiểu và gìn giữ những nét truyền thống tốt đẹp của quê hương. Hiểu được những mong mỏi này, các cán bộ Tổng lãnh sự quán Việt Nam tại Ekaterinburg cùng các hội đoàn người Việt ở vùng Ural đã cùng nỗ lực mở lớp dạy tiếng Việt, vận động, thuyết phục bà con người Việt trong vùng cho con em của mình theo học.
Có dịp trò chuyện với anh Đoàn Phan Thường, cán bộ Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại TP Ekaterinburg, anh tâm sự: "Trong những lần gặp gỡ bà con cộng đồng người Việt, chúng tôi thường tranh thủ hỏi thăm tình hình bà con làm ăn và sinh sống tại địa bàn, hỏi thăm các mẹ trong việc chăm nom, dạy dỗ con cái. Các chị cho biết phần lớn các gia đình có con đến tuổi đi học đều cho đến trường Nga học văn hóa, nhưng hoàn toàn bằng tiếng Nga. Bố mẹ rất mong muốn con em mình phải biết tiếng Việt, nhưng không biết bằng cách nào. Có nhiều gia đình phải gửi con về học tiếng Việt ở Việt Nam vài năm sau đó mới đưa lại con sang Nga vì không muốn con mất đi tiếng mẹ đẻ của mình". Khi đó, cộng đồng người Việt đang sinh sống và làm ăn tại TP Ekaterinburg hiện có khoảng gần 800 người, trong đó có đến vài chục cháu ở lứa tuổi cắp sách tới trường. Nhiều bà con mong muốn có 1 lớp tiếng Việt từ lâu rồi, nhưng biết việc mở lớp là khó khăn, mất nhiều công sức, và cũng không biết bắt đầu từ đâu, nên ngại và mong muốn đó vẫn chỉ là mơ ước thôi.
Trong suốt khoảng thời gian đó, anh Thường và các cán bộ Tổng Lãnh sự quán vẫn ấn tượng với tình cảm ấm áp, chia sẻ cho nhau của bà con cộng đồng khi xa quê hương, và với mong mỏi bình dị nhưng đáng trân trọng để duy trì tiếng Việt cho con em của mình. Và các anh đã bàn với nhau cần phải tìm cách và cùng bà con mở một lớp tiếng Việt trên vùng núi Ural này để xóa mù chữ Việt cho con em của mình. Tuy nhiên, với số lượng cán bộ quá mỏng, chỉ có ba cán bộ, việc mở và quản lý lớp học trở thành một khó khăn lớn đối với Tổng Lãnh sự quán. Nhớ đến lời dạy của Bác Hồ về công tác dân vận: "... là vận động tất cả lực lượng của mỗi người dân không để sót một người dân nào, góp thành lực lượng toàn dân, để thực hành những công việc nên làm" và " Dân vận khéo thì việc gì cũng thành công" , các anh quyết định phải tìm cách vận động cộng đồng cùng mở lớp.
Sau khi nghiên cứu, nắm vững đặc điểm cộng đồng, thời gian sau đó, các cán bộ Tổng Lãnh sự quán đã tích cực gặp mặt các anh chị, những gia đình có con em độ tuổi đến trường để tìm hiểu khó khăn của bà con mình. Đa phần các gia đình người Việt đều làm ăn buôn bán ở chợ, bận việc tối ngày, nên việc đưa đón con em đi học là một vấn đề lớn do ảnh hưởng đến giờ đi chợ, nhất là vào mùa đông lạnh giá.
Bên cạnh đó, việc tìm kiếm, lựa chọn giáo viên cũng là một vấn đề gây nhiều băn khoăn trong quá trình bàn bạc. Có ý kiến cho rằng nên mời giáo viên từ trong nước sang, nhưng lại lo kinh phí cao, khả năng đóng góp của bà con không nhiều được trong tình hình làm ăn khó khăn tại Nga như hiện nay. Mọi người sau đó thống nhất cần phải tìm giáo viên trong cộng đồng, những em giỏi cả tiếng Nga và tiếng Việt, có như vậy thì mới dạy được con em người Việt hiện thạo tiếng Nga hơn tiếng mẹ đẻ, việc duy trì lớp học sẽ ổn định lâu dài hơn. Sau một thời gian bàn bạc, tìm kiếm, ban tổ chức lớp học đã lựa chọn được bốn giáo viên từ lực lượng sinh viên đang học tại các trường đại học trong vùng.
Khó khăn tiếp theo nảy sinh chính là việc xây dựng tổ chức lớp quản lý lớp học. Anh Thường kể: "Chúng tôi thống nhất cần phải có một tổ chức của cộng đồng đứng lên để quản lý điều hành lớp học, tốt hơn hết là do chính phụ huynh trực tiếp quản lý. Phía chúng tôi sẽ hỗ trợ, tư vấn trong công tác tổ chức... Sau khi tìm hiểu và cân nhắc hai người có con em mình tham gia lớp học là anh Lê Thanh Hải và chị Lê Thị Hoài, chúng tôi tiếp xúc để động viên, chia sẻ và các anh chị đã vui vẻ nhận lời làm Trưởng và Phó Ban phụ huynh. Công việc mở lớp cũng thuận lợi hơn, khi chúng tôi tiếp tục nhận được sự ủng hộ của cộng đồng. Anh Lê Thành Độ, Chủ tịch Hội người Việt cho lớp học mượn hai phòng học để tổ chức lớp học".
Sau bao nỗ lực của các cán bộ Tổng lãnh sự quán và các hội đoàn, đến tháng 6-2018 lớp tiếng Việt đầu tiên tại thành phố Ekaterinburg đã chính thức khai giảng. Lớp học đã tạo ra bầu không khí mới mẻ và vui tươi cho bà con cũng như cho các em học sinh tại đây. Ngày khai giảng có sự góp mặt của các anh em trong cơ quan, đại diện các hội đoàn, phụ huynh học sinh và các em học sinh. Nhiều tiết mục văn nghệ do các cô giáo dàn dựng cùng các em học sinh đã thực sự mang lại không khí ngày hội với tiếng trống trường của ngày khai giảng.
Khóa học được tổ chức làm hai lớp, thu hút gần 30 em học sinh đủ lứa tuổi, lớp 1 cho lứa 6-8 tuổi, lớp 2 dành cho lứa 9-12 tuổi. Đặc biệt, có nữ học sinh lớn tuổi người Nga, là vợ của một công dân Việt Nam cũng tham gia lớp học. Chương trình học theo giáo trình của Ủy ban người Việt Nam ở nước ngoài cung cấp. Lớp học rất sinh động, ngoài giờ học tiếng Việt, các em được tham gia các hoạt động tập thể, như học các trò chơi dân gian, ca múa nhạc. Hàng tháng, các em còn được Ban phụ huynh cùng các cô cho đi xem phim, đi chơi công viên, dã ngoại, qua đó tạo cơ hội thực hành tiếng Việt cho các em.
Các cô giáo nắn nót sửa cho các con từng nét chữ.
Em Lê Thị Ngọc Bích, một sinh viên trường Đại học Urphu, tham gia giảng dạy tại lớp học đã xúc động viết những dòng tâm sự " ... Buổi học đầu tiên của chúng ta diễn ra với rất nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau làm cô vẫn còn nhớ như in cho tới tận bây giờ. Các con bước vào lớp nhìn cô với ánh mắt tròn xoe và lẳng lặng đi về phía chỗ ngồi của mình. Cô thoáng một chút bối rối khi hỏi gì các con cũng không chịu nói, thậm chí có bạn còn khóc nấc lên đòi về với mẹ vì có lẽ các con còn lạ lẫm với mọi thứ xung quanh. Rồi dăm ba phút sau đó, khi nỗi sợ sệt kia được xua đi bằng những cái ôm và lời dỗ dành ngọt ngào của các cô thì các con bỗng trở nên vui tươi hẳn lên. Cô cũng vui sướng biết bao khi các con rất ngoan, chăm chú lắng nghe từng lời cô nói. Mặc dù cô biết có rất nhiều bạn không hiểu hết được những gì cô đang nói nhưng qua những ánh mắt thích thú của các con nhìn cô khi cô kể truyện cổ tích Việt Nam cho các con nghe, rồi các con tự xung phong kể lại cho cả lớp khiến cô xúc động vô cùng. Vậy là buổi học đầu tiên của chúng mình diễn ra rộn ràng vui vẻ như thế ..."
Rồi mùa đông 2018 đến, với cái giá rét vùng Ural xuống đến - 25°C, các sinh hoạt của người dân tập trung vào phía trong các tòa nhà. Do bận vụ mùa làm ăn, nhiều phụ huynh ngại đưa con đến lớp học, lớp học thưa dần, có lúc chỉ còn 5-6 em, lớp học có nguy cơ bị dừng lại. Khi đó, trong tâm trạng buồn, bạn Bích chia sẻ: "Cô không biết là các con dành thời gian để học những môn khác hay là các con đang chán học tiếng Việt, chán dần cách dạy của các cô. Cô rất buồn, thực sự rất buồn mỗi khi lên lớp chỉ lác đác vài bạn đi học. Nhưng đâu đó trong cô vẫn đong đầy một niềm vui nho nhỏ là các bạn còn lại đã tiến bộ lên thấy rõ. Bây giờ các con có thể tự đánh vần, tự đọc những câu hội thoại dài và biết nhiều từ ngữ Việt Nam hơn..."
Trước tình hình trên, Tổng Lãnh sự quán phải gặp gỡ đại diện các Hội đoàn, Ban phụ huynh để tìm cách tháo gỡ, tìm phương án duy trì lớp. Ban Phụ huynh lớp đã phải các em giáo viên đi vận động phụ huynh để cho con em đến lớp. Ban Tổ chức lớp học còn tính tới phương án nếu cần thì sẽ tổ chức xe đưa đón các em đến lớp để hỗ trợ cho phụ huynh, không ảnh hưởng đến công việc của họ, còn các cán bộ Tổng Lãnh sự quán sẽ đóng góp một phần chi phí.
Sau bao nỗ lực không mệt mỏi của các anh, chị và các bạn sinh viên, lớp học lại đông dần lên, lớp học duy trì đều đặn. Ý thức của phụ huynh cũng đã tốt hơn nhiều. Các hoạt động của lớp diễn ra thường xuyên, Ban phụ huynh cùng các em giáo viên tổ chức ngày càng chuyên nghiệp hơn.
Và với các cán bộ Tổng Lãnh sự quán, với niềm vui nho nhỏ, cũng chia sẻ một tình cảm và niềm tin mãnh liệt đối với các cháu, cũng giống như những gì mà cô giáo Lê Thị Ngọc Bích chia sẻ: "Nếu các con cứ ngoan ngoãn, chăm chỉ đi học đều đặn hơn nữa thì cô tin vào một ngày không xa các con sẽ có thể tự đọc trôi chảy tiếng Việt, tự tin hát những bài hát Việt Nam cho ông bà bố mẹ nghe, và thậm chí có thể viết cho các cô những dòng thư nho nhỏ như chính cô đang viết, gửi gắm những lời tâm sự của cô đến các con bây giờ...".
