Giáo dục STEM - Bước đột phá trong phương pháp dạy học tại TPHCM

Tiết học STEM của học sinh Trường THCS Lương Định Của (phường Cát Lái, TPHCM).

Phóng viên Báo Giáo dục và Thời đại trao đổi với ông Nguyễn Việt Trung, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Giáo dục KDI, đơn vị tiên phong triển khai mô hình “Giáo dục STEM qua không gian Sáng chế” về vai trò, thách thức và định hướng lan tỏa mô hình này tại TPHCM.

- Ông nhìn nhận như thế nào về vai trò của giáo dục STEM trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy và phát triển năng lực học sinh hiện nay?

Giáo dục STEM là một cách tiếp cận giáo dục chú trọng vào việc vận dụng kiến thức liên môn để giải quyết những vấn đề cụ thể và thực tiễn trong cuộc sống. Chính nhờ tính chất thực hành và khả năng ứng dụng cao, giáo dục STEM đóng vai trò đột phá trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy và phát triển năng lực người học.

Đối với giáo viên, khi triển khai một hoạt động giáo dục STEM, họ buộc phải tổ chức cho học sinh tìm hiểu vấn đề, nghiên cứu, tìm giải pháp và thực hành chế tạo giải pháp. Điều này đòi hỏi giáo viên phải thay đổi cách tiếp cận, không thể tiếp tục giảng dạy theo hình thức truyền thụ kiến thức truyền thống.

Về phía học sinh, quá trình nghiên cứu kiến thức, thiết kế và hiện thực hóa giải pháp yêu cầu các em phải vận dụng những kiến thức đã học, đồng thời rèn luyện năng lực giao tiếp, hợp tác trong quá trình làm việc nhóm. Qua đó, các em phát triển năng lực giải quyết vấn đề và khả năng sáng tạo một cách rõ nét.

Một điểm thú vị nữa của giáo dục STEM là không tồn tại khái niệm đúng - sai tuyệt đối như trong các bài kiểm tra thông thường. Việc thất bại, rút kinh nghiệm và cải tiến giải pháp là một phần tất yếu trong quá trình học tập.

Điều này giúp học sinh vượt ra khỏi tư duy học để ghi nhớ kiến thức, hình thành tư duy học để vận dụng. Các em không bị bó buộc trong một vài câu trả lời duy nhất mà sẵn sàng sáng tạo, thử nghiệm những giải pháp mới.

Nguyễn Việt Trung, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Giáo dục KDI.

- Hiện đơn vị đang triển khai trong các trường học ở TPHCM theo những mô hình nào, và đâu là yếu tố giúp chương trình thực sự phù hợp với thực tế lớp học Việt Nam?

- Ngay từ những ngày đầu triển khai giáo dục STEM, chúng tôi đã xác định rõ quan điểm: không áp dụng một cách cứng nhắc các mô hình từ nước ngoài, mà cần xây dựng một cách tiếp cận phù hợp với bối cảnh giáo dục Việt Nam. Từ định hướng đó, mô hình “Giáo dục STEM qua không gian sáng chế” đã ra đời.

Mô hình này giúp giải quyết những bất cập phổ biến khi triển khai giáo dục STEM trong nhà trường. Chúng tôi xây dựng một chương trình giáo dục STEM đồng bộ, vừa đáp ứng xu hướng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, vừa phù hợp với các mục tiêu của Chương trình Giáo dục phổ thông 2018.

Điểm nổi bật của mô hình là tạo ra một không gian học tập tối ưu cho giáo dục STEM, được trang bị đầy đủ dụng cụ, thiết bị và vật tư phục vụ cho các hoạt động thực hành. Bên cạnh đó, chúng tôi còn tổ chức một chương trình tập huấn bài bản, giúp đội ngũ giáo viên nắm vững phương pháp và tự tin triển khai hiệu quả các hoạt động giáo dục STEM trong lớp học.

- Trong quá trình đưa giáo dục STEM vào trường học, KDI Education gặp những khó khăn lớn nhất nào, và đơn vị đã có những cách giải quyết ra sao?

- Mặc dù mô hình “Giáo dục STEM qua không gian sáng chế” đã cơ bản giải quyết được các thách thức về nội dung giáo dục, cơ sở vật chất và phương pháp giảng dạy, chúng tôi cho rằng khó khăn lớn nhất vẫn nằm ở nhận thức của phụ huynh và quyết tâm thúc đẩy giáo dục STEM từ phía nhà trường.

Trong những năm gần đây, vai trò của giáo dục STEM đã được xác lập rõ ràng thông qua các hướng dẫn, kế hoạch và nhiệm vụ năm học của Sở Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, công tác truyền thông về tầm quan trọng của giáo dục STEM đến với phụ huynh vẫn chưa thực sự hiệu quả.

Một bộ phận phụ huynh vẫn giữ quan niệm truyền thống rằng việc học nên tập trung vào các môn học chính và dành thời gian ôn luyện cho các kỳ kiểm tra. Điều này khiến không phải tất cả học sinh đều có cơ hội tiếp cận với giáo dục STEM.

Bên cạnh đó, để triển khai giáo dục STEM một cách hiệu quả, cần có sự quyết tâm từ Ban giám hiệu nhà trường. Sự quyết tâm này thể hiện qua việc xây dựng kế hoạch đồng bộ, nhất quán ngay từ đầu năm học; đẩy mạnh các hoạt động truyền thông đến phụ huynh; bố trí phòng học STEM phù hợp; và sắp xếp thời gian linh hoạt để STEM được tích hợp vào kế hoạch giáo dục của nhà trường.

Học sinh Trường THCS Lương Định Của hào hứng với giờ học STEM.

- Sau một thời gian triển khai, ông nhận thấy những thay đổi tích cực nào từ phía học sinh và nhà trường? Trong năm tới, đơn vị đặt mục tiêu gì để lan tỏa giáo dục STEM sâu rộng hơn tại TPHCM?

- Lợi ích tích cực nhất mà chúng tôi ghi nhận từ các nhà trường triển khai giáo dục STEM theo mô hình “Không gian Sáng chế” là học sinh thực sự được rèn luyện và phát triển các năng lực cộng tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Các em cảm nhận rõ ràng rằng những kiến thức về toán học, khoa học, công nghệ và kỹ thuật mà mình được học có tính ứng dụng cao trong thực tiễn. Từ đó, các em nuôi dưỡng cảm hứng và đam mê để tiếp tục học tốt các môn học thuộc lĩnh vực STEM trong nhà trường.

Bên cạnh đó, mô hình giáo dục STEM qua “Không gian Sáng chế” cũng nhận được sự đánh giá cao từ nhiều trường học, bởi đã góp phần tích cực vào việc đổi mới các hoạt động giáo dục, mang lại luồng sinh khí mới cho môi trường học đường.

Chúng tôi tin rằng mô hình “Giáo dục STEM qua Không gian Sáng chế” là một giải pháp toàn diện để thúc đẩy việc triển khai giáo dục STEM trong nhà trường. Trong thời gian tới, KDI Education sẽ tiếp tục hoàn thiện nền tảng số dành riêng cho giáo dục STEM, nhằm lan tỏa mô hình này đến nhiều trường học trên cả nước một cách hiệu quả và bền vững hơn.

- Trân trọng cảm ơn ông!

Minh Anh