Giáo sư đại học hàng đầu Hong Kong mất chức sau bê bối học thuật

Giáo sư Paul Yip là học giả nổi bật tại Hong Kong. Ảnh: SCMP.

Ngày 17/12, Đại học Hong Kong (Trung Quốc) - ngôi trường xếp hạng 11 theo bảng xếp hạng đại học thế giới QS - thông báo kết quả điều tra. Hội đồng kỷ luật xác nhận một bài báo khoa học của giáo sư Paul Yip và nghiên cứu sinh Bai Yiming có một số trích dẫn do AI tạo ra.

“Trường đã áp dụng các biện pháp kỷ luật. Trong đó, GS Paul Yip đã từ chức phó trưởng khoa. Nghiên cứu sinh tiến sĩ Bai Yiming cũng sẽ đối mặt với các hình thức kỷ luật nghiêm khắc", Đại học Hong Kong cho biết.

Trong khi đó, đầu tuần này, Nhà xuất bản Springer Nature cũng ra thông báo rút bài sau khi có nghi ngại về tính hợp lệ của một số tài liệu tham khảo. Nhóm tác giả đã đồng ý với quyết định này.

“Qua điều tra thêm, nhà xuất bản không thể xác minh ít nhất 24 tài liệu tham khảo. Các tác giả thừa nhận đã sử dụng công cụ AI mà không khai báo", thông báo nêu rõ. Ban biên tập cũng thừa nhận đã bỏ qua việc kiểm chứng tính xác thực của các trích dẫn.

Bê bối nổ ra từ tháng 11, khi cộng đồng mạng nghi ngờ tính xác thực của bài báo với tiêu đề "40 năm chuyển đổi khả năng sinh sản ở Hong Kong", được xuất bản vào tháng 10 trên tạp chí China Population and Development Studies.

Qua kiểm tra, ít nhất 20/61 tài liệu tham khảo được liệt kê không hề có thật. Ví dụ, tài liệu đầu tiên trong danh sách, "Vai trò thay đổi của phụ nữ trong gia đình: Hàm ý về khả năng sinh sản", được cho là đã xuất bản trên Journal of Marriage and Family năm 2000. Tuy nhiên, tài liệu này không tồn tại trên Google Scholar.

Thậm chí, một số tài liệu tham khảo còn được đính kèm mã DOI hoặc liên kết Google Scholar, nhưng đều không truy cập được. Đáng chú ý, một tài liệu "ảo" còn ghi tên GS Paul Yip là tác giả.

Thời điểm đó, GS Yip đã lên tiếng xin lỗi. Ông nói với truyền thông rằng nghiên cứu sinh tiến sĩ Bai Yiming đã sử dụng AI để hỗ trợ việc trích dẫn nhưng không tự mình xác minh các trích dẫn. Trong khi đó, GS Yip có nhiệm vụ kiểm soát với tư cách là tác giả chính thức.

Tuy nhiên, theo quan điểm của ông, vấn đề này không liên quan đến đạo đức học thuật vì nội dung của bài báo không bịa đặt. Ông cho biết sẽ gửi lại phiên bản chỉnh sửa, cam kết sẽ xem xét từng từ và không để xảy ra sai sót. Tuy nhiên, Đại học Hong Kong đã có hành động kiên quyết khi mở cuộc điều tra.

GS Paul Yip là học giả nổi bật tại Hong Kong. Ông từng là cố vấn cho chính phủ trong các lĩnh vực y tế công cộng, phòng chống tự tử và giáo dục; từng là Chủ tịch Ủy ban Phòng chống Tự tử học sinh do Cục Giáo dục thành lập năm 2016.

Hiện, ông là thành viên của Ủy ban Tư vấn về sức khỏe tâm thần thuộc Cục Y tế.

Trong khi đó, Bai Yiming là nghiên cứu sinh tiến sĩ với các lĩnh vực về tình dục tuổi trẻ, sức khỏe dân số và phân tích chính sách. Cô vốn là cây viết năng nổ về mảng sức khỏe cộng đồng và chính sách với nhiều bài đăng trên các tờ báo lớn.

Sau bê bối, Đại học Hong Kong cho biết sẽ triển khai các khóa đào tạo và đánh giá bắt buộc cho tất cả nhà nghiên cứu để đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc học thuật về việc sử dụng AI.

"Các nhà nghiên cứu tại trường đều phải đảm bảo công trình của mình đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng và đạo đức được quốc tế công nhận", nhà trường khẳng định.

Ngọc Bích